جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عزت نفس یکی از هیجانهای مثبت در وجود آدمی است، که بر اندیشه، احساس و رفتار انسان اثر می گذارد. مفهوم عزت نفس در قرآن و حدیث با واژه های گوناگونی مانند: کرامت نفس، اعتماد به نفس، معرفت نفس و .. به کار رفته است. عزت نفس در زمینه ها و بسترهایی می روید که بدون تأمین بایسته این بسترها هرگز پایدار نخواهد بود. عزت نفس تبلوری است از نگاه ارزشمند انسان به خود، خدا و جهان هستی و ارتباط بین آنها، لذا فرایند شکل گیری عزت نفس آدمی تنها زمانی میسر است که باورها و نگرشها و اعتقادات او بر پایه ایدئولوژی و جهان بینی صحیح استوار باشد، تا با هدفمند کردن انسان او را به اوج عزت رساند. آنچه از آموزه های دین بدست می آید، می رساند که دین اسلام بر ایجاد زمنه و عوامل عزت و کرامت نفس و زدودن عوامل ذلت نفس تأکید می کند و توجهی عمیق به این نیاز روانی، بلکه هدف آفرینش دارد. از مهمترین عنصرهای تشکیل دهنده شخصیت عزیزالنفس، می توان به چگونگی بینش وی نسبت به هستی نام برد. همچنین، اطاعت و بندگی، توکل، قناعت، قطع امید کردن از مردم، تقوا، ایمان و .. در بدست آوردن و افزایش کرامت نفس نقش مؤثری ایفا می کند و اسلام نیز بر ایجاد این زمینه ها تأکید دارد. آنچه از گذاره های دینی درباره ستایش کرامت نفس و نکوهش ذلت نفس وارد شده است، همه در راستای مشخص کردن جایگاه والای عزت نفس مثبت و پرهیز داشتن از عزت نفس منفی ( نازل) است. البته نباید مفهوم خشوع و ذلت در برابر پروردگار و نیز مفاهیمی چون تواضع و احترام در برابر بندگان خدا را، از مفهوم عام عزت نفس بیگانه انگاشت.

ضرورت حجاب از دیدگاه قرآن و سنت از بدیهیّات فقه اسلامی است که تا پیش از زیادتی کشف حجاب در فرهنگ غرب، در کشورهای اسلامی به عنوان یک حکم ضروری نزد همه مسلمین پذیرفته شده و تنها در حدود پوشش میان فقها اختلاف نظر بود، امام پس از این دوره که تقریبا آغاز آن در ایران پس از انقلاب مشروطیت می باشد برخی سعی نموده اند که با قرائت های مختلف از متون دینی یا طرح شبهات مختلفی مبانی دینی و تئوری حجاب را مورد هجوم قرار دهند. لذا پژوهنده در این مقام سعی دارد تا با استفاده از آیات کلیدی حجاب و تفاسیر معروف و لغتنامه های معتبر و نیز کتب فقهی قدیم و جدید و مطالعه آثا معاصری که پیرامون مسئله حجاب نوشته شده است به تبیین ضرورت حجاب از دیدگاه قرآن، فقه و سنت بپردازد. در فصل اول، پس از تعریف حجاب سعی نموده ایم تا ریشه های حجاب را در فطرت آدمی جستجو کرده و اثبات کنیم، تسلیم در برابر حکم حجاب ثمره شناخت انسان از خود و شارع حکیم و بی نیاز است. در فصل دوم تاریخچه مختصری از حجاب در آیین ها و سرزمین های مختلف بیان شده است. در فصل سوم به ضرورت حجاب از دیدگاه قرآن از مسیر بررسی آیات حجاب پرداخته ایم. در فصل چهارم، با بیان نظریات مختلف فقهی در حدود پوشش، نظر مشهور امامیه در وجوب ستر همه بدن به جز صورت و دو دست تا مچ بیان شده و نیز حدود پوشش زن در نماز و تفاوت آن با پوشش بانوان در برابر غیر محرم و چگونگی پوشش بانوان در برابر محرم با نگاهی به دستورات اخلاقی آن و نیز تفاوت حجاب زنان سالخورده با اشاره به آیه 60 سوره نور و در انتها به اختلاف فقها در میزان جواز کشف حجاب در برابر خواستگار که در احدیث به آن اشاره شده، بیان شده است. در فصول بعدی ( پنجم تا هشتم) پس از بیان ضرورت حجاب از منظر عقل و جامعه شناسی و روانشناسی به برخی از شبهات پیرامون حجاب پاسخ گفته شده است.

خشوع و خضوع در قرآن و سنت از جایگاه ویژه ای برخوردا است که زیربنای آن را شناخت انسان از خود و جایگاه خویش در جهان هستی و رابطه اش با خالق تشکیل می دهد. روح عبادت و توحید، تذلل و فروتنی در برابر خداوند است که نتیجه ی آن فرمانبردای از فرامین الهی می باشد. ضرورت انجام تحقیق پیرامون این موضوع، با توجه به آنچه گفته شد و نیز آیات و روایات فراوانی که در تفاسیر و مجموعه های حدیثی قابل بررسی است و نیز تأکیداتی که علماء و بزرگان در کتب مختلف اخلاقی و عبادی و حتی رساله های عملیه نموده اند و با توجه به سیره ی معصومین علیهم السلام و بزرگان دین و نیز عدم دسترسی به نوشتار جامعی که به این موضوع اختصاص یافته باشد، مشخص می شود. والاترین مرتبه ی خشوع در برابر خداوند متعال است و سایر مراتب آن ( نست به اولیاء، والدین، استاد، فقراء و ...) که در علم اخلاق بیان شده ، باید رنگ الهی داشته باشد و نسبت به شأن متعلّق تواضع جانب تعادل در آن رعایت شود. قرآن در آیات، مختلف با موضوعات: خشوع و نماز، خشوع گناهکاران در قیامت، ارتباط خشوع با ایمان، قرآن سبب خشوع مؤمنین و کائنات و ... به بررسی این موضوع پرداخته است. از راههای تحصیل خشوع و خضوع می توان به توجه به بزرگی خدا، خوف از او، پرهیز از گناه، ایمان به معاد، تلاوت قرآن و ... اشاره نمود، علاوه بر آنکه پرهیز از مونع خشوع و خضوع نیز همچون؛ قساوت قلب، تکبر، و غرور و ... نیز از اهمیّت فراوانی برخوردار است. آثار خشوع در زندگی انسان بسیار فراوان است مثلاً، شناخت خدا، چشیدن لذّت مناجات با او، پاداش های اخروی، سلامت صدر، حق پذیر و پندپذیری، دل نبستن به دنیا و ... از آن جمله اند.

تربیت به مفهوم فراگیر آن به معنای آموزش و پرورش است که می تواند کلیدی ترین نقش را در توسعه معنوی و کمال جامعه دینی ایفا نماید. هر گونه کاستی یا کوتاهی در امر آموزش و پرورش موجب بروز اختلالات و نابهنجاریهای جبران ناپذیری در پرورش نسل نوین هر جامعه می شود. وجود مادر در ارتباط با سعادت جامعه انسانی از طریق تربیت فرزندان سالم روشن می شود زیرا تمامی افرادی که در هر شرایطی وارد اجتماعی می گردند زمانی می توانند مسئولیتهای خودشان رابه خوبی انجام دهند که خود دارای شخصیت تربیت یافته ای باشند و از انجا که نوجوانی به لحاظ ویژگیهای خاص خود همچون هیجانهای بلوغ، بحران هویت و ... نیاز به آگاهی و تعمق بیشتر مادر در روشهای تربیتی دارد و به عنوان دوران شکل گیری و ثبات شخصیت مطرح است، لذا این رساله با عنوان نقش مادر در تربیت نوجوان، تدوین یافته است. پس از شناسایی نوجوان و فرایند بلوغ، محقق در تلاش است تا با بیان مراحل تربیت به روشها و راهکارهای زمینه ساز تربیت ،پیش از تولد، آغاز تولد و دوران خردسالی و کودکی و پس از آن در چهارچوب کریمه های قرآنی، سیره پیامبر و امامان معصوم ( ع) اشاره نماید. و پس از برشمردن عوامل تأثیرگذار و مکمل نقش مادر در تربیت، همچون پدر، مدرسه و مربیان، همسالان، مساجد و روحانیت، رسانه ها و .. راهکارهای بهینه سازی فرآیند پرورش و تربیت در خانواده در قالب بحثهایی چون: تربیت دینی، آشنایی با مسائل جنسی، کنترل هیجانها، ابراز مهر و محبت تأمین امنیت و احترام فرزندان، آماده سازی نوجوان برای حفظ صحیح استقلال، مراقبتهای جسمی، آماده سازی نوجوان برای ورود به اجتماع، دوست یابی، مشورت با نوجوان، شرکت دادن نوجوان در فعالیتهای بزرگسالان، نظارت غیرمستقیم، راهنمایی برای گزینش الگو، پر کردن کیفی و بهینه فرصت های فراغت می شود، با استفاده از قرآن و منابع حدیثی، سیره، کتب اخلاقی قدیم و جدید و علم روان شناسی به بحث گذاشته می شود.

این تحقیق بر اساس تحقیق میدانی ( field work) و روش کتابخانه ای صورت گرفته است. گوهرشاد آغا یکی از زنان نیکوکار دوران خود بود که به سبب علاقه ای که به ائمه و اهل بیت علیهم السلام داشت اقدام به بنای مسجدی بزرگ در جوار مرقد امام رضا ( ع) نمود. وی در سال 780 ه.ق به دنیا آمد و در سال 861 ه. ق در سن 81 سالگی در عهد سلطنت ابوسعید میرزا به خاطر رقابتهایی که بعد از مرگ شوهرش شاهرخ پیش آمد کشته شد. بنای مسجد گوهرشاد در سال 821 ه.ق اتفاق افتاد و دوازده سال به طول انجامید. وی علاوه بر این بنا، ابنیه خیریه دیگری نظیر مدرسه؛ خانقاه و مسجد در هرات از خود به جای گذاشته است. سبک معماری دوره ایلخانان مستقیما از سبک معماری دوره سلجوقی اقتباس شده است و همه نقشه ها و مصالح و سبک و روش ساختانی را از آن دوره کسب نموده است و لیکن تفاوتهایی بین این دو دوره دیده می شود از جمله اینکه در ساختمانهای دوره ایلخانی به ظرافت اشکال اهمیت زیادی داده می شده و ایوانها باریکتر و مرتفع تر از دیوانهای دوره سلجوقی شده است. در این دوره ساختمانهای دینی از قبیل مساجد، مدارس، زیارتگاهها و مقبره ها بر بناهای غیر دینی رجحان داده شده و این نشانه کامیابی اقتصادی آن دوران می باشد. در مسجد مذکور ایوانها، طاقها، محراب، منبر و گلدسته ها و ... به بهترین نحو در دوران خود ساخته شده اند که به جزئیات هر یک از جمله کتیبه های موجودی در این مسجد در این تحقیق پرداخته شده است.

بررسی آثار سوء فردی و اجتماعی بدحجابی و بی حجابی سبب می شود تا علاوه بر آگاهی اقشار مختلف جامعه و سیاستگزاران کلان فرهنگی به اهمیّت سرمایه گذاری برای رشد فرهنگ حجاب ، بسیاری از معضلات اجتماعی نیز ریشه یابی شده و راههای نفوذ و درمان فرهنگ استعماری سکس شناسایی و چاره اندیشی شود . اگرچه حجاب اختصاص به زنان ندارد ، ولی به لحاظ مصلحت های موجود در نظام آفرینشِ زن، محدوده ی حجاب زنان بیشتر از مردان بوده که طبق نظریّه ی مشهور فقهای شیعه ، وجوب پوشاندن همه ی بدن بر زن به جز چهره و دو دست تا مچ می باشد . مقصود محقّق از واژگان بی حجابی و بدحجابی ، هر نوع تجاوز از این حدود شرعی است که مراتب آثار نسبت به مراتب بی اعتنایی به حدود پوشش از شدّت و ضعف برخوردار است . با بیان آیات دربردارنده ی آثار فسق و فساد و فحشاء و تفاسیر مربوط به آن آثار بی حجابی از منظر قرآن را می توان برشمرد . کتابهای اخلاقی و اجتماعی بالاخصّ آنچه با محوریّت موضوع حجاب نوشته شده نیز از منابع مفید در تدوین این پایان نامه هستند . از مهمترین و کارسازترین خطوات شیطان و استعمار در تخریب امّت ها و تمدّنها ، ترویج فرهنگ سکس و فحشاء است که موجب از بین رفتن نظم اجتماعی ، اعتماد عمومی ، آزادی انسانها و شخصیّت و هویّت افراد ، فروپاشیِ خانواده ، کاهش ازدواج ، سقط جنین، عدم امنیّت در خانواده ، ناهنجاری اخلاقی همسران و فرزندان ، نفوذ استعمار و سقوط ملّتهای مسلمان ، عقب افتادگی ملّتها ، عدم مسئولیّت پذیری افراد جامعه و سقوط فضایل اخلاقی ، افزایش ناامنی و جنایات جنسی ، فرار دختران ، ایجاد تنش و اضطراب در جامعه ، تقسیم ناعادلانه ی کار در اجتماع ، شیوع بیماریهای جسمی و روانی و سلب نعمتهای الهی و... می شود و این علاوه بر وعده های الهی در کیفر دنیوی و اخروی تکذیب کنندگان آیات الهی و نافرمانان از دستورات پروردگار است . کلیدواژه ها : حجاب ، بی حجابی ، بدحجابی ، فسق ، فحشاء ، فساد ، منکر ، تهاجم فرهنگی

اسلام مکتب عالی انسان سازی است که فرامین خود را بر پایه واقعیت ها، استعداد ها، نیازها و اهداف بنا نموده و برای ایجاد مدینه فاضله، تعالی و معرفت تک تک افراد جامعه را ضروری می داند. از آنجا که زنان نه تنها نیمی از پیکره اسلام را تشکیل می دهند، که حیات و ممات جسمی و معنوی جامعه مردان نیز وابسته به ایشان است، لذا جایگاه زن مسلمان در این خاتم به شدت مورد توجه است و موفقیت اسلام در تربیت زنان وارسته و نقش آفرین از همین مهم سرچشمه گرفته است. اما باید توجه داشت که بررسی نقش های تاریخی زنان مسلمان تنها در بستر شناخت نقش های واقعی و ارزشی زن مسلمان و بینش اسلامی و اطلاع از اوضاع نابسامان و منحرفانه حاکم بر مسلمین پس از رحلت نبی مکرم اسلام ( ص) میسر خواهد بود تا از قضاوت ناعادلانه و مغرضانه پیش گیری کند. سهم زنان متعهد اسلامی در عرصه های دفاع از دین و تبلیغ حقانیت اسلام در ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و تربیتی و در موقعیت های مختلف جنگ و صلح، امنیت و رفاه یا فشار خلفاء و طاغوتیان و ... با محوریت شناخت وظیفه و حفظ ارزش های اسلامی همچون عفاف و ... نشان از خیل عظیم زنان گمنام و بعضا نامدار نقش ساز و مرد آفرین در تاریخ اسلام می باشد.

شناخت زوایای زندگی درس آموز و حیات عبرت انگیز انبیاء و اولیای الهی از مهمترین وظایف دانش پژوهان دین باور است. از دل هر گفتار و کردار این چهره های درخشان، چشمه ای جوشان ، از معرفت و ایمان ، جاری است، و هر قطره از این دریا ، زاینده بسی معرفتها و ایمان ها. قرآن کریم ، به مثابه کتاب هدایت بشر و کاملترین مرامنانه دعوت و تبلیغ ، چونان ذره بینی ژرف نگر، به کاوش در این زندگی سراسر درس و عبرت پرداخته و با اشاره یا تشریح جنبه هایی از حیات شخصیت های برجسته تاریخ دین و ایمان، نکته ها و درس های ارزشمندی ، به ابنای بشر گفته و درهای گرانبهایی برای انسان هاهی کمال جو و جمال طلب، ساخته است. قرآن با این کاوش ژرف و وسیع، هم به معلمان بشر ، درسهایی کارساز، و هم به مربیانش ، رهنمود هایی روشنگر ، ارائه کرده است، هم به مصلحان انسانیت راهکارهای رفع تباهی را ارزانی داشته و هم به به مبلغان هدایت گستر ، شیوه های دعوت و ترویج دین را آموخته است. و بدین ترتیب شیوه های هدایتی این واپسین کتاب آسمانی و آخرین سند شرایع و حیاتی، همه دست اندر کاران تعلیم، تربیت، ارشاد، دعوت، اصلاح و تبلیغ را به کار می آید. از آنجا که یکی از شیوه های برجسته تبلیغی قرآن، چهره پردازی و معرفی اسوه های حسنه ای است که بسان چشمه های نور ، کام عطشناک هدایت جویان را سیراب می نماید، در تحقیق حاضر پیش از هر چیز شیوه های دعوت و تبلیغ پیامبران و چهره های شاخص قرآن، بررسی شده و تلاش گردیده است تا راهکارهای اساسی تبلیغ قرآنی از یک سو، و شیوه های مقطعی اتخاذ شده از جانب اسوه های قرآنی ، از سوی دیگر، استخراج و شناسایی شوند.