جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه امامت که زیر مجموعه فلسفه دین می باشد، کوشش و پژوهشی است برای اثبات و دفاع منطقی از این عقیده دینی و اینکه بدون هیچ غرضی به مسأله امامت، نگاه عقلانی داشته باشیم. از آنجا که آفرینش انسان نیز مانند سایر موجودات، دارای هدفی است و هدف از آفرینش، تکامل اوست از یک ذره بی مقدار به صورت یک انسان کامل تا جانشین خدا بر روی زمین گردد. و با توجه به اینکه دانش بشر در شناخت کامل انسان و اسرار هستی، ناقص است و دیگر اینکه انسان به مقتضای غریزه حب ذات به دنبال منفعت جوئی های شخصی است و در برنامه ریزی نمی تواند از دایره منافع فردی و گروهی به طور کامل صرف نظر کند، طبعاً برنامه های او برای رسیدن به سعادت از جامعیت کامل برخوردار نخواهد بود. به حکم عقل باید راهی به نام نبوت به روی بشر باز باشد و افرادی باشند تا یک رشته مقررات اعتقادی و عملی برای مردم بیاورند و آنان را به راه راست دعوت نمایند. و همواره انسان به وجود افرادی لایق که از جانب خدا تعیین شده اند تا رسالت هدایت و تکامل او را به عهده گیرند، نیازمند است. و بشر امروز نیز از وجود چنین راهنمایانی بی نیاز نیست. زیرا هدایت او، تعلیم و تربیتش، برپایه قسط و عدل در جامعه و داوری در اختلافات او و... نیاز او را به چنین راهنمایانی روشن می سازد. و با رفتن پیامبر هرچند وحی و نبوت پایان یافته، ولی وظایفی که بر دوش پیامبر بود ( غیر از مسئولیت ابلاغ وحی ) مسلماً پایان نیافته است و باید جانشین او این وظایف را به عهده گیرد و جانشین اوست که باید حافظ اصول و فروع اسلام و احکام و سنت پیامبر باشد و رهبری سیاسی و اجتماعی و اداره امور اقتصادی جامعه را بر عهده گیرد. با توجه به وظایفی که جانشین پیامبر عهده دار است هر عقل سلیمی می پذیرد که باید جانشین رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم دارای همان شرایط و ویژگیهای پیامبر باشد از جمله نصب الهی است و آیات و روایاتی که دلالت بر نصب الهی علیعلیه السلام به عنوان جانشین بلافصل پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم دارند عبارتند از: 1. آیه تبلیغ 2. آیه اکمال دین 3. آیه انذار 4. آیه ولایت و احادیث در این رابطه: 1. حدیث غدیر 2. حدیث منزلت 3. حدیث یوم الدار است و آیات و روایاتی که دلالت بر نصب الهی در مورد امامان دوازده گانه دارند، عبارتست از: 1. آیه اولی الامر 2. آیه امامت ابراهیمعلیه السلام و احادیث ثقلین و سفینه دلیلی بر این مسئله می باشند.

تحقیق حاضر به بررسی مسئله ی خاتمیّت پیامبر اسلام ( ص) با عنوان « خاتمیّت و پی آمدهای آن» می پردازد. خاتم به معنی ختم کننده و پایان دهنده است و ختم نبوّت عبارت است از این که پس از رسول اکرم(ص) تا روز قیامت پیامبری نخواهد آمد و شریعتش اسلام تا روز قیامت باقی است و نسخ نمی گردد. امّا هرکس بعد از پیامبر اسلام ( ص) ادّعای نبوّت کند، دروغگو می باشد و ا ضروریّات دین اسلام است که حضرت محمّد مصطفی ( ص) به عنوان خاتم النّبیین پذیرفته شود. تصوّر این که انسان با عقل خود می تواند برنامه ی زندگی اش را تدوین کند و نیاز به پیامبر و وحی ندارد، با خاتمیّت منافات دارد. در تورات و انجیل هم به ظهور پیامبر اکرم ( ص) و هم چنین به خاتمیّت ایشان اشاره شده است. مسئله ی ختم نبوّت در آیات و روایات مورد تأکید قرار گرفته و به آن بارها اشاره شده است؛ امّا دلایل غیر نقلی ختم نبوّت را می توان در راز تجدید نبوّت ها، جهانی و جاودانی بودن اسلام، سیر تکاملی بشر و هم چنین کامل بودن شریعت اسلام نسبت به شرایع دیگر جستجو کرد؛ امّا مهمّ ترین ویژگی شریعت اسلام نسبت به سایر شرایع، پاسخگویی آن به مسائل متحوّل بشری و هم چنین دارا بودن قوانین ثابت و متغیّر است. خاتمیّت آثاری هم چون امامت و رهبری، اجتهاد و اهمیّت جایگاه عقل و ایجاد حکومت اسلامی برای اجرای احکام اسلام، به دنبال دارد. آثار بیان شده، این مطلب را تأکید می کنند که از ارکان ختم نبوّت، رشد عقلانی بشر است و به همین علّت او می تواند در نبود پیامبر و وحی به استنباط احکام از قواعد کلّی الهی بپردازد و به درجه ی اجتهاد نائل گردد و رهبری جامعه ی مسلمین را پس از پیامبر ( ص) و در عصر غیبت امام به عهده بگیرد. امّا مهم ترین هدف از نگاشتن این تحقیق، اثبات خاتمیّت به وسیله ی دلایل متقن و محکم می باشد که نتیجه ی آن درک صحیح از حقیقت مسئله ی ختم نبوّت و دست یابی به معارفی جدید در اثبات خاتمیّت و هم چنین ارتباط ختم نبوّت با اجتهاد و عقل است. منابع معتبری که در این تحقیق از آنها استفاده شده است در چهار گروه کلامی، روایی، تفسیر و هم چنین لغوی قابل تقسیم می باشد. روش این تحقیق براساس هدف، بنیادی و به اعتبار موضوع، دینی و به اعتبار روش جمع آوری اطّلاعات، کتابخانه ای و به لحاظ ماهیّت، تحلیلی و استدلالی می باشد. واژگان کلیدی خاتم، نبی، رسول، دین، شریعت، امام، اجتهاد.