جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گرچه اهمیت و حجیت عقل بر کسی پوشیده نیست، اما در چیستی عقل و دامنه كاربرد آن در مقام تفسیر، دیدگاه‌‏هاى متفاوتى وجود دارد. هدف این مقاله، بررسی جایگاه عقل در تفسیر قرآن کریم از نظر علامه معرفت بر پایه تفسیر اثری جامع و بیان کاستی‌های احتمالی در آن است. سؤال اصلی این است که آیا عقل می‌تواند منبع مستقلی در فهم معانی قرآن باشد یا خیر؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و انتقادی تهیه شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که استاد معرفت عقل را دو قسم دانسته: عقل رشید، حکیم و ... که در حوزه معارف بشری تواناست و دوم «عقل بشری» که به لحاظ محدودیتش از درک غیب ناتوان است. ایشان در تفسیر نقلی خود توجه ویژه‌ای به عقل و اجتهاد داشته و در کنار محکمات قرآن و سنت، عقل را سند دانسته و آن را حاکم بر اخبار و نظریات تفسیری می­‌داند. به همین دلیل واژه «الکتاب» در روایات «عرضه حدیث بر کتاب» را در مفهومی وسیع­‌تر از ظاهرش دانسته و آن را کنایه از محکمات دین و بدیهیات عقلی که شامل سنت و برهان آشکار عقلی می­‌شوند، می‌داند که لازمه دلالت روایات عرضه حدیث بر کتاب، اعتبار عقل در تفسیراست. نکته قابل‌تأمل در «تفسیر اثری جامع» ابهام مقصود استاد از عقل است.

هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی کارکردی امام علی(ع) برای حراست از جبهه مقاومت است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج آن نشان داد که امام علی(ع) به عنوان الگوی معصوم در حکومت و مدیریت، با تبیین پیامد‌‌های مخرّب سلطه دشمن، اطمینان‌‌بخشی‌ و آرامش‌آفرینی در نیروهای جبهه مقاومت، تقویت روحیه و تلقین توانمندی، استفاده از شعار و تحریک احساسات، ترویج فرهنگ معنویت‌گرایی، بکارگیری زنان برای تشجیع، روشنگری در مورد مسائل مبهم‌، اتحادگرایی و تقویت وفاق در جامعه تحت مدیریت، تقویت دشمن‌شناسی در افکار نیروهای جبهه مقاومت، ابهام‌زدایی در مورد شایعات، نفوذ اطلاعاتی در میان دشمن و مراقبت اطلاعاتی از نفوذ دشمن و ارتباط با مردم و حضور در میان آنان، الگویی عملیاتی دقیقی برای تلاشگران حراست از استحکام پیوند نیروهای مقاومت اسلامی نشان داده است.

قرآن که سنگ بنای معارف و شریعت اسلامی است، درباره دلالت ظواهر آن بر مراد خدا سه نظر وجود دارد 1. عدم حجیت بدون مراجعه به معصوم؛ 2. حجیت تنجزّی و تعذری که در محدودۀ قوانین و تکالیف کارایی دارد؛ 3. دلالت قطعی‌ ظواهر بر مراد در گستره احکام، معارف، علوم تکوینی و تاریخی. بررسی این مسئله بسیار مهم است، زیرا تضعیف قرآن یا حذف آن از بنیان معارف اسلام، اساس دین را دچار مشکل می‌کند. به-نظر می‌رسد مسئله مربوط است به نوع برداشت از آیاتی که قرآن را هدایت‌، نور، مبین، عاری از اختلاف و... می‌دانند. همچنین آیات و روایاتی که قرآن را کتاب جاوید و حجت بر همه انسان‌ها تا قیامت می‌دانند. چگونه ممکن است ظواهر قرآن دلالت روشن و مبرهنی نداشته باشند و قرآن از روز نزول تا پایان تاریخ حجت روشن خدا بر بندگان باشد؟ آیاتی که بر معجزه بودن همه قرآن دلالت دارند، نیز نشان می‌دهد آنچه عنوان ظواهر در قرآن دارد، باید مراد الهى باشد وگرنه، نه تنها قرآن معجزه نیست، بلکه حتى بلیغ و فصیح دانستن آن جاى تأمل دارد. نظریه قطعی‌الدلاله بودن ظواهر قرآنی سؤالاتی را به دنبال دارد که نیازمند پاسخ هستند. این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و شبه‌پژوهانه انجام گرفته، انگاره مورد نظر را مسئله خود قرار داده و آن را قابل تأیید نشان داده است.

ازنظر قرآن، ربا زیاده­طلبی جنون­آمیز است. این فعل اقتصادی در جامعه رواج دارد و عده­ای درپی یافتن راه­حل­های تجویز آن هستند. مفسران اجتماعی، ممنوعیت مطلق این فعل اقتصادی را استنباط کرده­اند که مسئله این پژوهش است. مطالعه توصیفی تحلیلی با گرایش اجتماعی در تفسیر نشان می­دهد که ترویج نفرت و تشدید فاصله طبقاتی، تخریب نظام اقتصادی، به­خطر افتادن سلامت مادی و معنوی جامعه، نابودی سرمایه­های انسانی، ناهنجاری­های اخلاقی، کوتاهی عمر جامعه، تضعیف دین‌داری و.... از پیامدهای رباست که سبب می­شود، احساسات نیروهای تولیدی و نیازمندان جریحه­دار و میل انتقام­جویی از رباخوار در آنان بروز کند و جامعه در حال جنگ و نزاع قرار گیرد. به همین دلیل خداوند اصرار بر ربا و رباخواری را جنگ با خود و رسولش خوانده است. هدف پژوهش تبیین ضرورت تحریم مطلق ربا و حذف آن از جامعه ازنظر قرآن است.

مبارزه با قرآن کریم به روش‌های مختلفی از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. یکى از روش‌های مقابله دشمنان که امروزه شدت گرفته، ترویج شبهات علیه قرآن کریم جهت تضعیف اعتقادات مسلمانان است. در این راستا کتابی با عنوان «نقد قرآن»، از دکتر سها منتشر گردیده که گفته شده، کامل‌‌ترین کتاب در زمینه نقد قرآن است. نویسنده که تلاش کرده وجود خطا و ضعف را در قرآن کریم ثابت کند، در بخش شبهات علمی علیه قرآن، با استناد به آیات و روایاتی، به نقد آیات مربوط به هفت آسمان پرداخته و این نظریه را ضمن ارتباط دادن به نظریه بطلمیوسی و افسانه‌های کهن، اشتباه علمی دانسته ‌است. این تحقیق قصد دارد به نقد و بررسی دقیق ادعای مطرح شده بپردازد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای انجام شده و هدفش دفاع از نظریه وحیانی و حق بودن همه داده‌‌های قرآن، از جمله داده‌های علمی آن است. حاصل پژوهش این است که اولاً نویسنده به روایات ضعیف اتکا کرده، ثانیاً "هفت آسمان" ریشه در وحی داشته و از آنجا به اساطیر ملل وارد شده، نه بالعکس و ربطی به هیئت‌ بطلمیوسی، که در آن سخن از هشت یا نُه فلک است، ندارد. ثالثاً نه‌تنها هیچ دلیل علمی بر رد موضوع هفت آسمان وجود ندارد، بلکه وجود آسمان مطبق ‌(لایه‌های جو) از یافته‌های مسلم و قطعی علمی است که می‌تواند کشفی علمی برای تأیید نظر قرآن باشد، هر چند که یافته‌های علم تجربی در این عرصه هنوز بسیار اندک است.

تحقیقی است از دیدگاه قرآن درباره توحید ربوبی که از شاخه های توحید افعالی است. در این رساله، ضمن پنج فصل، پس از بیان کلیات پژوهش، دلایل و براهین توحید ربوبی بررسی شده است، از جمله برهان فطرت، برهان تمانع، استدلال به قدرت مطلقه الهی، و استدلال به آیات آفاقی و انفسی و نظام متقین عالم. سپس از فرشتگان و اولیای الهی به عنوان واسطه های ربوبیت خداوند بحث شده و آنگاه لوازم و آثار اعتقاد به توحید ربوبی مورد بررسی واقع شده است، مانند: ایمان و اجابت دعوت کنندگان الهی، عبادت رب یگانه، رعایت تقوا و حفظ حریم ربوبی، و رضا به قضا و خوشنودی به نظام حاکم بر جهان هستی. نویسنده در پایان، از خلقت، اعطای نعمت، علم، قدرت، و عدالت به عنوان ارکان ربوبیت الهی یاد کرده و لوازم و شئون ربوبیت را در کلمات مفسران ارزیابی نموده است.

داشتن راهبرد یکی از مهم ترین و اصولی ترین نیازهای مدیران و حاکمان کشورهاست؛ زیرا تاکتیک موفق و مانور مفید، متوقف بر داشتن مبانی قوی و راهبردهای متقن است. پس از انقلاب اسلامی، رهبری نظام اسلامی، راهبردهای قویمی ارائه کرده که ضامن بقای نظام اسلامی بوده است. راهبردهای سیاسی امام خمینی ره و مقام معظم رهبری، عزت، عظمت، پیشرفت و صلابت نظام را تأمین کرده، مانع سلطه دشمن بر این کشور بوده است. یکی از راهبردهای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، نرمش قهرمانانه، در حوزه سیاست خارجی و تعاملات بین المللی است که از سخن و سیره رسول خاتم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام گرفته اند.این راهبرد، در مقام اجرا باید تاکتیک هوشمندانه داشته باشد و در عین صلابت و اقتدار، با دوری از هیجان، پرهیز از ایجاد التهاب و رعایت مقتضیات زمان اجرایی شود. مدیریت اجرایی کشور باید با تاکتیک مناسب، زمان و شرایط اجرای این راهبرد را فراهم کند و ضمن برقرای توازن بین واقع گرایی و آرمان خواهی، ذیل سه اصل عزت ، حکمت و مصلحت، قدرت مانور بین «اقتدار» و «انعطاف» را فراهم نماید. نرمش قهرمانانه، نه تخاصم جاهلانه است و نه سازش منفعلانه؛ بلکه تاکتیکی معقول، سازمان یافته و سنجیده که مجری سیاست خارجی در عین ادب، شدید و سخت است و با شناخت دقیق دشمن و هنرمندی در مانور، راه قهرمان شدن را هموار می کند.