جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مدّعاى مقاله حاضر، اثبات وجود حاکمیت ارزش‌ها درسیره‌ی حکومتی پیامبر اعظم(ص) است. براى این منظور، مؤلّفه‏هاى ارزشی مختلفى مورد بررسى قرار گرفته است؛ مصادیق و مؤلفه‌هایی چون عدالت گسترى، جهاد و ظلم ستیزی، نفی نژادپرستی و تبارگرائی، محبت و مودت با مردم، عفو و بخشش در اوج قدرت، توجه به نظر وعقل جمعی، ایفای عهد و پیمان، اهتمام به امر تعلیم و تربیت، امانت دانستن حکومت، نفی­خشونت با دشمنان و برخورد انسانى با آنان و.... که در اندیشه، رفتار و سیره‌ی حکومتی پیامبر اسلام(ص) در طول دوران زمامدارى بروز و ظهور داشته است، همه حکایت از آن دارند که ارزش‌های انسانی و الهی، مبنا و پایه‌ی نظام سیاسی و حکومتی رسول خدا(ص) بوده و اصول و مبانى سیاست در خدمت این ارزش‌ها قرار گرفته است.با این نگاه، مولفه‌های ضد ارزشی همچون تزویر، دروغ، حیله و نیرنگ و... که مغایر با اهداف و تعالیم الهی و ارزش‌های انسانی است، درنظام حکومتی پیامبر اسلام(ص) جایگاهی نداشته و حضرت، استانداران، فرمانداران و همه‌ی مدیران سطوح میانی را به ترغیب و به کارگیری این اصول، توصیه نموده و در صورت تخلف و سرپیچی ازآن، آنان را سرزنش و یا عزل می‌کرد.

مدّعاى مقاله‌ی حاضر آن است که گرچه از دیرباز مفاهیم اخلاقی در جوامع غربی مطرح بوده است واندیشمندان آن دیار سخنانی در این باره ارائه کرده‌اند، اما نمی‌توان سخنان آنان را درسطح تعالیم اسلام در این باره ارزیابی نمود. زیرا اخلاق در اندیشه‌ی آنان محوریت نداشته است و علاوه بر آن، برخی از آن اندیشمندان در عرصه‌ی حکومت و سیاست با ارزش‌های اخلاقی سر ستیز داشته‌اند. براى اثبات این سخن، این مؤلفه‏ها مورد بررسى قرار گرفته است: عدالت گسترى، اقامه‌ی قسط وعدل، نفى ظلم و ستم، نفى قدرت‏طلبى و برترى جویى، محبت و مهرورزى به‌عموم مردم (مسلمان و غیرمسلمان)، احترام به‌آراى عمومى(نصیحت و مشورت پذیرى)، رعایت اصول اخلاقى و انسانى در برخورد با دشمنان، پایبندى به‌عهد و پیمان و امانت دانستن قدرت و حکومت. توجه اساسی به‌این مؤلفه‏ها در تعا لیم اسلامی، حکایت از آن دارد که اخلاق، مبنا و پایه‌ی سیاست در اسلام را تشکیل می‌دهد و اصول و مبانى سیاست در خدمت اخلاق و در جهت نشر و گسترش آن قرار گرفته است. از این منظر، تعالیم و اصول اخلاقى، معیار قانونگذاران و مبناى سیاستگذارى و تصمیم‏گیرى‏ حاکمان سیاسى قرار مى‏گیرد.