جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعجاز قرآن از ابعاد گوناگونی برخوردار است که یکی از مهم­ترین آنها اعجاز علمی است. اعجاز تربیتی، یکی از انواع اعجاز علمی به­ شمار می­آید. مصطفی رجب یکی از پژوهشگرانی است که درباره آیه رضاعه (بقره/233) ادعای اعجاز تربیتی کرده است. هدف پژوهش، نقد اعجاز تربیتی در آیه رضاعه از دیدگاه مصطفی رجب است. روش پژوهش به لحاظ جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها توصیفی ـ تحلیلی است. بدین صورت که برای استخراج تعریف دقیق اعجاز و رویکردها و نیز ادعای اعجاز تربیتی در آیه رضاعه، به متون علمی مرتبط و کتاب‎های لغت مراجعه و داده­های به‌دست‌آمده تجزیه و تحلیل شده‌اند. یافته­های پژوهش این بود که اعجاز تربیتی سه رویکرد دارد که «اعجاز گزاره‌­ای» یکی از رویکردهایی است که ادعای اعجاز رجب در آن جای می­گیرد. وی درباره این آیه از چهار جهت ادعای اعجاز کرده است. اول در انتخاب واژه­های ولد و والده؛ دوم در گزینش واژه لاتضار؛ سوّم دراطلاق و شمول اضرار و چهارم، مراعات اصل آرامش در ازدواج و تربیت خانوادگی. نقدهایی که بر ادعای رجب وارد است عبارتند از: استفاده از قرائت غیر متواتر برای اثبات اعجاز تربیتی، پذیرش شگفت­انگیزی واژگانی آیه و نیز پی­ریزی قوانین روابط والدین و کودک بدون وجود اعجاز، اعجاز ادبی بودن بر فرض وجود اعجاز، عدم استقلال و تبعی بودن اعجاز تربیتی، خلط مبنایی اعجاز تربیتی بودن کل قرآن با ادعای اجاز در دو آیه. نتیجه آنکه گرچه ادعای موارد چهارگانه رجب درباره آیه، مورد پذیرش واقع نشد؛ اما درباره پی­ریزی اصول تربیتی و حقوقی روابط والدین و کودک می­توان اعجاز را مطرح کرد

هدف این پژوهش شناسایی نیازهای پژوهشی در فقه روان‌شناسی است تا گامی مؤثر در زمینۀ برنامه‌ریزی پژوهشی و انجام پژوهش‌‌‌های دارای اولویت بردارد. روش این پژوهش کیفی و ترکیبی از روش پیمایشی و تحلیل محتواست. جامعۀ آماری در بخش منابع اسنادی، کلیۀ منابع اسنادی در فقه روان‌شناسی در بخش منابع انسانی کارشناسان شهر قم و در بخش سازمانی، مراکز مشاورۀ دینی شهر قم است و نمونۀ آماری شامل 110 منبع در مجموع منابع اسنادی، انسانی و سازمانی می‌شود. نمونۀ آماری در بخش منابع انسانی شامل 20 نفر از کارشناسان است که با روش نمونه‌گیری هدف‌دار انتخاب شدند. یافته‌های پژوهش شامل دستیابی به 137 عنوان پژوهشی در گرایش‌های روان‌شناسی است. گرایش مشاوره و روان‌درمانی با 48 نیاز پژوهشی (03/35 درصد) بیشترین نیاز پژوهشی را به خود اختصاص داده است و پس از آن گرایش خانواده با 30 نیاز پژوهشی (89/21 درصد) و گرایش آسیب‌شناسی روانی با 22 نیاز پژوهشی (05/16 درصد) در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین، کمترین نیاز پژوهشی را گرایش عمومی با 1 نیاز (72/0 درصد) و پس از آن گرایش اجتماعی با 2 نیاز (44/1 درصد) به خود اختصاص داده‌اند. نتیجه آنکه تفقه در حیطۀ سؤال‌های روان‌شناختی به‌ویژه در گرایش‌های مشاوره و روان‌درمانی، خانواده و آسیب‌شناسی روانی ضروری است و با توجه به بررسی نسبتاً جامع و دقیق و برخورداری از روش‌شناسی علمی، استفاده از نیازهای پژوهشی در انتخاب موضوع پژوهش در حیطۀ فقه روان‌شناسی به پژوهشگران علاقه‌مند و سازمان‌های مرتبط توصیه می‌شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم سبک زندگی با رویکرد روان‎شناسی، جامعه‎شناسی و اسلام انجام شده است. روش این پژوهش به لحاظ جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها «توصیفی-تحلیلی» است؛ بدین صورت که برای استخراج تعریف دقیق سبک زندگی و نیز سبک زندگی اسلامی، به گزاره‌های دینی و متون روان‎شناختی و کتاب‎های لغت مراجعه شده است و اطلاعات به‌دست‌آمده با روش توصیفی- تحلیلی تجزیه و تحلیل شده‌اند. در این نوشتار، در بررسی و تحلیل واژه سبک، سه تعریف ارائه می‌گردد و در ادامه، تعریف‌های سبک زندگی در سه رویکرد جامعه‌شناسی، روان‎شناسی و اسلامی به دست داده می‌شود و پس از بررسی تفاوت‌ها و وجوه مشترک سه رویکرد در محورهای مختلف، تعریف‌هایی مناسب ارائه می‌شود. در پایان، با استفاده از منابع اسلامی، تعریف سبک زندگی اسلامی به عنوان مصداقی از سبک زندگی روشن می‌شود. نتیجه آنکه با توجه بررسی‌ها و مقایسه‌های انجام‌شده در محورهای نه‌گانه، تعریف روان‎شناختی و اسلامی در باب سبک زندگی بسیار نزدیک به هم هستند. البته تعریف سبک زندگی اسلامی به عنوان مصداقی از سبک زندگی، قید انطباق با اسلام را در زمینه روش و هدف با خود همراه دارد.

هدف این پژوهش، تبیین ضرورت و چیستی نیازسنجی پژوهشی، ارائة روش شناسی، طراحی الگوی عملیاتی نیازسنجی پژوهشی مناسبات دین و روان شناسی و دستیابی به نیازهای پژوهشی در این عرصه است. روش پژوهش، از نوع کیفی و ترکیبی از روش پیمایشی، تحلیل محتوا و روش متمرکز بر گروه است. جامعة آماری، شامل کلیه منابع اسنادی، انسانی و سازمانی در عرصه مناسبات دین روان شناسی است. نمونه آماری در منابع اسنادی شامل 123 منبع (کتاب، مجله علمی ، پایان نامه، ساختار و وظایف و اسناد بالادستی)، در منابع انسانی، شامل 351 نفر (مدیران پژوهشی و آموزشی، متخصصان روان شناسی و علوم دینی، طلاب و خانواده های آنها) و در منابع سازمانی، 28 سازمان (مراکز مشاوره، مراکز مربوط به اطلاعات و آمار طلاب، دستگاه اجرایی مربوط و نهاد علمی ـ پژوهشی) می شود. روش نمونه گیری، ترکیبی از نمونه گیری هدف دار و در دسترس می باشد.یافته های پژوهش، شامل ارائة روش شناسی خاص و طراحی الگوی عملیاتی نیازسنجی مناسبات دین و روان شناسی و دستیابی به 702 عنوان پژوهشی در 15 گرایش روان شناسی است. بیشترین نیازهای شناسایی شده در گرایش های روان شناسی اجتماعی، روان شناسی مثبت و روان شناسی رشد بود. کمترین نیازهای شناسایی شده نیز در گرایش های روان شناسی فیزیولوژیک، روان سنجی و روش تحقیق بود.