جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امکان فراگیری دانش از مسائل بسیار مهم معرفت شناسی است، از این رو همواره به عنوان موضوعی مهم، برای عالمان و اندیشمندان مطرح بوده است. اگر چه مسئله امکانِ فراگیری دانش از سوی اندیشمندان مسلمان، هرگز با انکار کلی روبه رو نشده است، اما گروهی از آنان در پاره ای از دانش ها، بر محال بودن یادگیری پای فشرده و آشکارا به تبیین آن پرداخته اند. آنچه پیش رو است، گذر دفاع گونه ای است از نظریه ای که بر اساس آن، امکان یادگیری در تصورات با تردید روبه رو شده است. نظریه بالا از آنِِِِِِِِِ فخر رازی، امام المشککین است. وی بر آن است که تصورات، امکان اکتساب ندارند؛ از این رو تمام تصورات را بدیهی می شمارد. نظریه فخررازی در میان اندیشمندانِ پس از خود، پذیرفته نشده و مورد طرد و انکار قرار گرفته است. مقاله پیش رو با تأیید این نظریه و رد ایرادهای وارد بر آن، با ارائه دلایل و نشانه های دیگر و با در نظر گرفتن پیامد یا پیامدهای چنین نظری در اثبات ناممکن بودن اکتساب تصورات کوشیده است.

مسئله انخلاع روح ويژه عارفان مسلمان نيست؛ بلکه بسياري از پيروان نحله‌ها و اديان گوناگون أعم از توحيدي و غير توحيدي بدان باور دارند. اکنون پرسش آن است که آيا در اين حالت، روح به کلي از بدن جدا شده و هيچ پيوندي با بدن ندارد؟ آيا روح جداي از بدن دنيوي، به گشت و گذار پرداخته و سپس به کالبد خود باز مي‌گردد؟ آيا در اين هنگام مغز انسان از كنش‌ها و واكنش‌هاي خود بازايستاده و هر چه روح مي‌بيند و مي‌شنود در جريده خود روح ثبت شده و به مغز منتقل نمي‌گردد؟ بر پايه يافته‌هاي جديد بشر چنين پديده‌هايي نمي‌تواند بدون کارکرد بدن فيزيکي رقم بخورد. براي اين منظور مي‌توان شواهدي يافت که نشان از دست‌داشتن بدن فيزيکي در اين امر دارد. با توجه به پاره‌اي از روايات نيز مي‌توان به پيوند استوار ميان روح و جسم پي برد؛ به گونه‌اي که کارکرد هر يک بدون ديگري ممكن نخواهد بود. همه اين امور نشان مي‌دهد که پديده‌هايي همچون انخلاع روح نياز به بازنگري تازه‌اي دارد.