جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حقوق شهروندي از مفاهيم مدرن و از لوازم زندگي دموکراتيک افراد در يک جامعه ي محسوب مي شود. اين مفهوم با اعلاميه بشر و حقوق شهروند فرانسه تجلي عيني کامل يافت و تبديل به يکي از مباحث مطرح و مهم جهان کنوني و مورد توجه انديشمندان و صاحبان مکاتب حقوقي مختلف قرار گرفت. در رابطه با اين حقوق دو ديدگاه وجود دارد. يک نظر دين را ناتوان از وضع قواعدي به عنوان حقوق شهروندي مي داند. ديدگاه ديگر که از سوي برخي نظريه پردازان ديني القا مي شود، قايل به اين است که دين مجموعه ي تکاليفي است براي بشر و او بايد در قالب اين تکاليف به انجام وظيفه پرداخته و تصور حقوقي براي اعطاي اختيار و آزادي و غير آن به انسان، خارج از موازين ديني و مباني اسلامي است. در اين نوشتار با برگزيدن شاخه خاصي از حقوق شهروندي، تحت عنوان حقوق شهروندي مدني و با اطمينان قلبي وجود غناي کافي در مباني ديني اين مقولات و از آن ميان نهج البلاغه سعي در دستيابي به مضاميني داريم که پاسخگوي فرضيه ما درباره جايگاه حقوق شهروندي مدني در ديدگاه امام علي (ع) باشد. در اين راستا، در مبحث اول به تعريف حقوق شهروندي و تاريخچه پيدايش آن پرداخته شده است. و سپس با طرح نظريه هاي مکاتب جامعه شناسي در اين باب و مباني نظري دين اسلام درخصوص حقوق شهروندي، مضامين مربوط به اين موضوع باتوجه به فرازهاي نهج البلاغه استخراج و در قالب مقولات شش گانه ي حق حيات، کرامت، مالکيت، امنيت، آزادي و برابري دسته بندي شده اند. نهج البلاغه، به عنوان يک متن ديني حاوي پيامهايي است که مي تواند در تحقق شرايط جامعه مبتني بر اصول زندگي مدني مؤثر باشد و در اين راستا با استفاده از روش اسنادي و تتبع نظري به طور مبنايي ثابت مي گردد که انسان در انديشه ي امام علي (ع) فردي است حق مدار و براي رسيدن به حقوق شايسته ي خود نيازمند انجام اموري به عنوان تکاليف است و براين اساس، تکاليف نيز بازگشت به حقوق دارند. شناسايي و تعيين قواعدي براي زندگي مدني انسان که از آن جمله حقوق شهروندي مدني باشد، نه تنها با مباني ديني ما مخالف نيست، بلکه از لوازم حتمي و مبناي زندگي شهروندي در جامعه و حکومتي است که توسط امام علي (ع) در قرنها پيش اداره مي گرديد و بسيار مورد توجه حضرت قرار گرفت .

مفهوم هویت به معنای درک نسبتاً پایدارهر شخص از کیستی و چیستی خود در ارتباط با افراد و گروه‌های دیگر تعریف شده است که از طریق تعاملات اجتماعی فرد با دیگران در فرآیند اجتماعی شدن کامل می‌شود. به طور کلی هویت به دو بعد هویت فردی و هویت جمعی تقسیم می‌شود. مبنای اصلی هویت فردی تمایز از دیگران و مبنای اصلی هویت اجتماعی شباهت با دیگران است. هویت فردی به نظام شخصیت هر فرد تکیه دارد و شامل ویژگی‌های فردی و نقش‌های خاص هر فرد در زندگیش می‌شود. اما هویت جمعی انتساب یا عضویت فرد را در یک جمع یا گروه خاص نشان می‌دهد. هویت جمعی در پاسخ به ما کیستیم و چیستیم؟ و گروه‌های دیگر کیستند؟ مطرح می‌شود. این هویت تمایز جمعی از افراد را از جمعی دیگر نشان می‌دهد. هویت قومی، هویت طبقاتی، هویت دینی، هویت ملی و هویت فرهنگی مصادیقی از هویت جمعی هستند.برخوداری از دین و تعالیم مذهبی مشترک پایبندی و وفاداری به آن و اعتقاد و تمایل به مناسک و آیین‌های مذهبی فراگیر، در شکل دهی به هویت اجتماعی بسیار موثر است. امروزه هویت دینی یکی ازمهم‌ترین اجزاء هویت اجتماعی و یک منبع مهم اولیه هویت بخشی و معنا بخشی به بسیاری از مردم دنیاست. اسلام به عنوان یک دین الهی شاخص‌های یک هویت موفق را برای افراد تبیین کرده است. این شاخص‌ها را می‌توان از بین آیات قرآن و سخنان پیامبر مکرم (ص) اسلام دریافت کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه تعریفی از هویت زن مسلمان با توجه به معیارهای دین مبین اسلام و بررسی میزان به تصویر کشیده شدن این هویت توسط سینمای دهه هشتاد ایران است. بدین منظور ابتدا مولفه‌های هویت زن مسلمان از بین آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر مکرم اسلام (ص) اخذ گردیده و بعد از آن به دنبال این هویت در بین فیلم‌های سینمایی بوده‌ایم. چارچوب نظری این تحقیق مشتمل بر نظریه برجسته‌سازی رسانه و مبانی جامعه شناسی شناخت می‌باشد. تحقیق حاضر از نوع تحلیل محتوای کمّی می‌باشد. نمونه این تحقیق 94 فیلم از بین467 فیلم اکران شده دهه هشتاد بوده است که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده‌اند. ابزار تحقیق، چک لیست محقق ساخته است و یافته های تحقیق توسط نسخه 16 نرم افزارspss سنجیده شده است. اعتبار تحقیق از نوع صوری می‌باشد و پایایی تحقیق با ضریب اسکات سنجیده شده است و رقم 79.2 بدست آمده است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد سینمای ایران نقش مثبت و موثری در ارائه هویت زن مسلمان به جامعه نداشته است.بین دو نیمه‌ی دهه‌ی هشتاد از نظر ارائه پیام‌های هویتی تفاوت معناداری دیده نشده است. بیشترین پیام ارائه شده در حوضه ی زن و خانواده بوده است.