جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"تجربه‌ی بنیانگذار" یعنی اولین تجربه‌ی وجودی انسان، تجربه‌ای که ساختمان وجود و حیات انسان بر آن بنا می‌شود و بالا می‌رود. این تجربه‌ی وجودی در زندگی هانری دروش، تجربه‌ی فقر بود، عشق بود و همبستگی، هانری دروش در 12 آوریل 1914 در فرانسه متولد شد و پس از پایان تحصیلات مقدماتی به تحصیل فلسفه و الهیات در صومعه‌ی مطالعاتی پرداخت. وی پس از شروع جنگ جهانی دوم، به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی جامعه‌شناسی و تاریخ فلسفه پرداخت. دروش در طول زندگی خود کتاب‌های بسیاری تالیف کرد و فعالیت‌های بسیار نمود، از جمله تاسیس دانشگاه تعاون بین‌المللی و شبکه‌ی مطالعات عالی عمل اجتماعی و یا بنیانگذاری کتابخانه‌ی تاریخی اقتصادی اجتماعی و... .او در سال 1994 درگذشت. اما مهم‌تر از همه همواره فقر، عشق و همبستگی در زندگی و اندیشه‌ی دروش نقش پررنگی داشت. فقر او را به سوی عدالت‌خواهی کشید، عشق در او آفریننده‌ی امید بود و همبستگی او را تا آخر عمر مدیون مردم کرد و تا پایان عمر متعهد به فعالیت‌های جمعی بود. این شرایط از همان آغاز زندگی، سرنوشت وی را با دین پیوند زد و او هربار از آن گسست و گریخت و در "فرار خود به جلو"، هربار با چهره‌ی دیگری از آن مواجه شد. وی به پیروی از آگوست کنت، سه مرحله را در "زندگی‌های خود در دین" از یک‌دیگر تفکیک کرد: مرحله‌ی دینداری معصومانه‌ی موروثی، مرحله‌ی دین الهیاتی فلسفی و مرحله‌ی پوزیتیو. دروش مرحله‌ی چهارمی را نیز در سیر زندگی خود تجربه کرد: مرحله‌ای پس از عصر پوزیتیو که گاه آن را "آمورا دین" و یا "ماورا تقریب" می‌نامید و توضیح می‌داد که: "آن‌ها که بالای می‌روند و اوج می‌گیرند، به هم نزدیک می‌شوند و با هم تلاقی می‌کنند. "این مراحل، سرفصل‌های مطلبی قرار گرفته‌اند که به ارائه‌ی طرحی از زندگی هانری دروش اختصاص دارد. در کتاب حاضر دروش به عنوان "جامعه‌شناس دین" معرفی شده و اندیشه‌ها و آرای وی مورد بررسی قرار گرفته است. از میان آثار متعدد وی نیز سه متن کوتاه و قدیمی که به جامعه‌شناسی دین اختصاص دارد، برای ترجمه و معرفی اندیشه‌اش انتخاب شده است.

با نگاهی به مسیری که روحانیت و مرجعیت در تاریخ متأخر ایران طی کرده و پایگاه و جایگاهی که اکنون در جامعه ایران دارد، می توان از یک دوراهی بر سر راه روحانیت سخن گفت: نخست، پذیرش ایفای نقش در قالب یک نهاد مدنی و ادغام و مشارکت در ساخت فعال جامعه مدنی نحیف اما در حال تکوین و توسعه ایران؛ و دوم، باقی ماندن بر میراث گذشته و کوشش برای تداوم نقش آفرینی به عنوان یک گروه منزلتی با حفظ امتیازها و خصایل مألوف در جهان جدید. این یک انتخاب تعیین کننده برای نهاد روحانیت در جامعه ای است که در حال انتقال از وضعیت پیشین به دورانی جدید است.

سارا شریعتی درنشست «خشونت و تکفیر دینی با نظر به اندیشه‌های سید قطب» با بیان اینکه سید قطب می‌گوید اسلام فقط عقیده نیست بلکه عمل است، گفت: کتاب نشانه های راهِ سیدقطب مانیفست بنیادگرایی است. نشست «خشونت و تکفیر دینی با نظر به اندیشه‌های سید قطب» ۵ اردیبهشت ماه 1395 با سخنرانی سارا شریعتی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. شریعتی در ابتدای این مراسم با تأکید بر اهمیت شناخت اندیشمندان کشورهای اسلامی، گفت: چون اغلب کشورهای اسلامی مبتلا به مسائلی هستند که ما نیز به آنها ابتلا داریم و زمینه‌های اجتماعی آنها به ما نزدیک تر است، بنابراین شناخت اندیشمندان کشورهای اسلامی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. وی با بیان اینکه تکفیر و خشونت دینی مفاهیمی است که سید قطب با آنها شناخته می‌شود، افزود: سید قطب در برخی از ‌دوره‌های زندگی در برخی آثارش خشونت دینی را مطرح می‌کند. این موضوع پیچیدگی ایجاد می‌کند و پیچیدگی گیجی می‌آورد و در همین گیجی اندیشه ظهور می‌کند. کسی که می‌اندیشد تناقض و ابهام دارد و چون اندیشه یکپارچه و یکدست نیست و نیازمند دقت است، بنابراین زمانی که از تکفیر و خشونت دینی از نگاه سید قطب حرف می‌زنیم معطوف به برخی از آثار و برخی دوره‌های زندگی او هستیم.

طی چند سال اخیر، جمع ها یا کلاس هایی در سطح شهر تهران شکل گرفته که در آن ها شیوه های نوینی برای «چگونه بهتر زیستن»، آموزش داده می شود. در این جمع ها که اساس شان بر پایه دیدگاه های گوناگونی از جمله روان شناسی و عرفان قرار گرفته است، افراد به دنبال آن هستند که ضمن تجربه نوعی احساس معنوی و روحانی، چگونگی دست یابی به راه های خوشبختی، موفقیت و کمال را به صورت توامان تجربه کرده و در عین حال، به آرامش روحی برسند. پژوهش حاضر در پی آن بوده که ویژگی ها و کارکردهای کلی این جمع ها برای افراد شرکت کننده را مورد مطالعه قرار داده و مطابقت آموزه های آن ها را با رفتارهای نوین دینی بررسی کند. مبنای نظری این پژوهش بر اساس نظریه های مطرح جورج زیمل، ماکس وبر و توماس لاکمن در حوزه جامعه شناسی دین سازمان دهی گشته و پژوهش با استفاده از روش های کمی و کیفی انجام شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، در مطالعه دو نمونه از جمع هایی که در سطح شهر تهران با رویکردهای روان شناسانه و عرفانی به فعالیت مشغولند، می توان آموزه ها و آیین های آنها را در قالب «رفتارهای نوین دینی» دسته بندی کرد.

سخنرانی دکتر سارا مزینانی شریعتی، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با عنوان "دین عامه، دین خاموشی"، در نشست گروه جامعه شناسی دین انجمن جامعه شناسی ایران، توجه بسیاری از صاحبنظران وعلاقمندان این حوزه فکری را به خود جلب کرد و بازتاب ها ونظرات مختلفی را در برداشت. دکتر شریعتی در این نشست برخلاف اغلب جلساتی که در میان متفکران حوزه­ی دین و دینداری، با بحث درباره­ی مفاهیم مدرنیته، سکولاریزاسیون، لائیسیته، روشنفکری دینی و غیر دینی، هرمنوتیک، الهیات انتقادی ، کلام جدید و ... برگزار می­شود، موضوع بحث خود را "دین خاموش و پنهان اجتماع" اعلام کرد.

آنچه در زیر می‏خوانید، متن سخنرانی دکتر سارا شریعتی در جلسه روز دوازدهم اسفندماه گروه علمی ـ تخصصی جامعه‏ شناسی دین انجمن جامعه‏ شناسی ایران است. وی در این جلسه که با عنوان ”پرسش‏هایی از جامعه‏ شناسی دین“ با استقبال فراوان اساتید و دانشجویان و علاقمندان در سالن کنفرانس انجمن جامعه‏ شناسی ایران برگزار شد، ضمن ارائه تاریخچه مختصری از این حوزه علمی، به مهم‏ترین سؤالاتی که جامعه‏ شناسی دین در فرانسه با آنها درگیر بوده است، پرداخت.

نشست علمی رونمایی از کتاب «کتاب‌شناسی انتقادی جامعه‌شناسی تشیع» با حضور اساتید جامعه‌شناسی دین، پژوهشگران گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع و علاقمندان به این حوزه‌ مطالعاتی بعدازظهر روز یکشنبه 31 اردیبهشت 1396 در دفتر انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد. در این نشست پس از ارائه گزارش مقدماتی در مورد روند تدوین کتابشناسی توسط سه تن از پژوهشگران گروه مطالعاتی (یاشار دارالشفاء، سمیه مومنی و هادی درویشی)، دکتر سراج‌زاده (رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران)، دکتر نجات حسینی (مدیر گروه دین انجمن جامعه‌شناسی) و آقای عمادالدین باقی به طرح نقدها و نظرات خود پرداختند. در ادامه دکتر سارا شریعتی، دکتر احمد شکرچی و برخی از اعضای گروه مطالعاتی و حاضران در نشست نیز به طرح نکات تکمیلی پرداختند.