جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بدون تردید، آنچه باعث تمایز اصلی سبک های ادبی از هم می شود پیش از اینکه محصول دگرگونی در حوزه زبانی و ادبی باشد، حاصل تغییر نگرش و دیدگاه عمومی گویندگان یک دوره و مکتب ادبی به دوره ها و مکتب های دیگر است؛ البته این تغییر بینش جریانی است که به تدریج در آثار ادبی ظاهر می شود و اغلب نتیجه تحولات اجتماعی و فرهنگی است.در مطالعات سبک شناسی دوره ای، نخستین سبک دوره ای شعر فارسی، یعنی سبک خراسانی با ویژگی هایی مانند برون گرایی و طبیعت گرایی وصف می شود و دومین دوره، یعنی سبک عراقی بیشتر به داشتن بینش عرفانی معروف است. اما رسیدن از دیدگاه طبیعت گرایانه به دیدگاه عرفانی نیازمند گذر از مرحله ای حساس به نام انسان است که این مرحله گذار توسط شاعران سبک آذربایجانی محقق شده است.مقاله حاضر به بررسی نقش گویندگان سبک آذربایجانی در ایجاد تحول عظیم فکری در سبک شعر فارسی و جایگاه «انسان» در این سبک می پردازد و این مکتب را از نظر تعامل «شاعر» و «انسان»، با دیگر سبک های شعر فارسی مقایسه می کند.

»باهم آیی» در کلام ادبی، حاصل تداعی ذهنی و ابداع ارتباطات هنری و زبانی میان اجزای کلام در دو محور هم نشینی و جانشینی است. در زبان عادی و رسمی، باهم آیی، یکی از شروط لازم برای انسجام و معنی دار بودن کلام است، اما در زبان ادبی، انواع خلاقیت ها و ابتکارات زیبایی شناختی است که منجر به ظهور انواع باهم آیی ها در سخن می شود. بدین جهت، انواع و دایره باهم آیی ها در زبان ادبی بسیار گسترده تر و متنوع تر از باهم آیی ها در زبان عادی است. یکی از مهم ترین و پربسامدترین مختصات سطح زبانی و ادبی شعر سبک آذربایجانی، وجود تناسب و ارتباطات گسترده در شبکه کلمات و تصاویر و آواها و مفاهیم به کار رفته در هر بیت است. این مقاله، انواع باهم آیی ها را در شعر شاعران شاخص سبک آذربایجانی (خاقانی، نظامی، فلکی، مجیرالدین، مهستی) بازجسته است.