جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفکیک دین به ذاتی و عرضی یکی از مباحث چالش زا در حوزه فلسفه دین است. ذاتی دین در همه حال ثابت و اساس دین شمرده شده است طوری که نبودش به نفی دین می انجامد. هویت بنیادی عرضی تحوّل پذیری و حضور و غیابش بسته به شرایط و فرهنگ زمانه است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی انتقادی در صدد ارزیابی دیدگاه هایی مطرح در این زمینه برآمده و با باطل دانستن نظریه ذاتی و عرضی در دین، با تکیه بر وحی و عقل توانمندی دین اسلام را در رفع نیازهای بشر مدرن اثبات می کند. دیدگاه ذاتی و عرضی در دین براساس معنویت گرایی، تجربه گرایی دینی و سلوک توحیدی شکل گرفته است و در مقابل آن دیدگاه «کل نگری در دین» نظریه محل وفاق صاحب نظرانی است که با نگاه درون دینی به بررسی مسائل دین می پردازند. طرح نظریه کل نگری در دین، تجمیع و تبیین دیدگاه های شاخص در خصوص نظریه ذاتی و عرضی در دین، از مهم ترین ویژگی های پژوهش بوده و اختصاص به آن دارد. مهم ترین وجه اشتراک این دیدگاه ها، بررسی دین با رویکرد بیرون دینی و اتکای تمام عیار به عقلانیت ابزاری و مدرنیسم است که از همین ناحیه مواجه به نقد بوده و به چالش کشیده می شوند. از اهمّ پیامدهای نادرست آن تضارب اندیشه ها و تضاد در افکار بوده که باعث می شود نظام حیات بشر را از هم گسیخته و زندگی انسان را به نابودی کشاند. بنابراین در این تحقیق نوع نظریات طرح شده آسیب مند شناخته شده و در عین ثابت بودن دین و نیازهای متغیر، کل نگری تنها نظریه قابل قبول معرفی می شود که توانایی دین را در پاسخ به نیازهای نو برملا ساخته و از تمامیت و جاودانگی دین دفاع می کند. براین اساس کل دین ذاتی و حقیقت دین به شمار رفته و عرضی در دین راه ندارد و تقسیم رتبی از قبیل اصل و فرع، ظاهر و باطن و... مراتب و روابط آموزه های دین را شکل می دهد.

پیوست در منابع دیجیتالی