جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابوالفتوح رازی یکی از برجسته ترین واعظان منطقه ری در قرن ششم هجری است. این سمت موجب گردیده است، تفسیر او سبک واعظانه داشته باشد. از اقتضائات چنین سبکی توجه ویژه به روایات تفسیری است. وی به بالغ بر دوهزار و هفده حدیث استناد کرده است. ابوالفتوح رازی از تفاسیر پیش از خود چون جامعه البیان و تبیان اثر پذیرفته و بر تفاسیر پس از خود به ویژه تفاسیر فارسی چون جلاء الاذهان و منهج الصادقین تاثیر داشته است. تفسیر وی یک تفسیر جامع است. در سبک تفسیری او روایات کاربردهای متنوعی پیدا کرده است؛ نظیر: تبیین معنای واژگان قرآنی، تعیین مصداق برای مفاهیم عام قرآنی، حل مشکل و رفع ابهام بدوی از آیات، تخصیص مفاهیم عام آیات، تاکید بر معنای ظاهری آیات، تبیین و تفصیل احکام الهی در آیات الاحکام، بیان احکامی که در قرآن کریم تشریع نشده است،‌ تعیین مکی و مدنی، تعیین آیات ناسخ و منسوخ، بیان پاداش معنوی خواندن سوره ها، تناسب روایت با مفاد آیه، تاویل آیات متشابه، شان نزول آیات و سور.وی با توجه به معاصرت صحابه با نزول وحی به آرای اجتهادی صحابه و تابعین در تفسیر توجه ویژه ای داشته است. او چون قدمای امامیه خبر واحد را فاقد حجیت می داند و از نقل روایات اسراییلی در قصص قرآن به شدت انتقاد می کند.

اشتراک اسمی «خیثمة بن عبدالرحمن جعفی» به عنوان یکی از اصحاب مشهور و مورد اعتماد امام باقر (ع) و امام صادق (ع)، با دو نفر از افراد همنام دیگر، موجب گردیده تا ضمن رخ دادن اشتباه در تشخیص هویت رجالی «خیثمة»، در تعیین وثاقت و نقد شخصیت رجالی او نیز مشکلاتی برای رجال شناسان پیش آید. از آنجا که در منابع رجالی امامیه و اهل تسنن، به صورت های مختلف از «خیثمة» و جایگاه روایی او سخن به میان آمده، این مطالعه درنظر دارد، بعد از تشخیص و تمیز «خیثمة» از افراد همنام، با پژوهشی تطبیقی در منابع رجالی فریقین و استفاده از روشهای نقد متن و سند، به بررسی وثاقت وی بپردازد تا از این طریق، به شناخت و تحلیلی نزدیک به واقع در مورد یکی از راویان احادیث مهم اعتقادی اهل بیت (ع)، دست یابد.

در این مقاله، کاربردهای گوناگون اصطلاح «اخباری» در گذر زمان بررسی شده است. مفهوم آغازین اصطلاح «اخباری» تا سده ششم، قصه پرداز یا تاریخ نویس بود. پس از سده ششم، «اخباری» علاوه بر مفهوم پیشین، در مفهومی نزدیک به حدیث گرایی به کار رفت. این اصطلاح از سده یازدهم به پیرو مکتب استرآبادی اطلاق گردید و از همان زمان با نوعی ابهام رو به رو بود. در ادامه مقاله، پس از بررسی این ابهام به پیامدهای آن در تطبیق مصادیق اخباریان اشاره شده است.

تفسیر قرآن به قرآن به عنوان یکی از کارآمدترین روش های تفسیری در قرن حاضر مطرح شده است. علامه طباطبایی در تبیین مبانی این روش کوشید و بر اساس آن در یک دوره کامل، قرآن کریم را تفسیر کرد. مقاله حاضر درصدد ارزیابی کارآمدی این روش در آشکار ساختن مفاهیم قرآن است و می کوشد نشان دهد که چه کاستی و ضعفی، به لحاظ روشی، بر آن وارد است و چگونه می توان آن را تکمیل کرد. این مقاله، پس از طرح مبانی و ادله این روش، و نقد و بررسی جایگاه روایات تفسیری در این روش تفسیری به تبیین نقش روایات معتبر در فهم و تفسیر قرآن کریم پرداخته است.