جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ذات را با صفتی معین از صفات و تجلی ای از تجلیات، اسم می نامند. امام خمینی همچون سایر عرفا، اسماء الهی را به یک اعتبار به اسماء ذاتیه، صفاتیه و افعالیه تقسیم می کند. ایشان با نگاهی متفاوت، قرار گرفتن اسماء الهی تحت این اعتبارات سه گانه را به حسب ترتیب مشاهدات اصحاب مشاهده و تجلیات قلوب ارباب سلوک و معرفت می داند. امام به شیوه اهل معرفت، اسماء ذاتیه را بر دو قسم، تقسیم می کند: یکی اسماء مستاثره که خداوند آنها را برای خویش برگزیده و علم به آنها از اختصاصات حق است . و دیگر، اسماء ذاتیه ای که حکم و اثر آنها در عالم ظاهر است و از ناحیه اثر و حکم شناخته می شوند. به عقیده عموم عرفا مرتبه احدیت همان اسم مستاثر است که در غیب ذات باقی مانده و در عالم ظهور پیدا نمی کند. امام خمینی بر خلاف این دیدگاه معتقد است که این دسته از اسماء نیز مانند سایر اسماء الهیه در عالم ظهور دارد؛ اما مظاهر این اسم که همان جهت ارتباط مستقیم اشیاء به حق است همانند خود این اسم برگزیده حقند. همچنین امام در ذیل تفسیر سوره مبارکه حمد و تفسیر آیه 32 سوره مبارکه حشر، به شرح عرفانی اسماء ذاتیه ای پرداختند که حکم و اثر آنها در عالم ظاهر است. ایشان در تفسیر دو اسم ذاتیه «الرحمن و الرحیم» نیز مخالفت صریح خود را با اعتقاد رایج عرفا مبنی بر اینکه الرحمن رب عقل اول و الرحیم رب نفس کلی باشد، بیان نموده است.

ادبيات نمايشگاه انديشه ها و افكار ملت هاست كه فرهنگ هر ملتی در آن بـه منـصه ظهـور می رسد. هنر شاعر و نويسنده اين است كه جمال طبيعت را آنگونه كه هست يا همان طور كـه ذوق ها طالب آن هستند با زيبايی در تمام ابعادش پيوند داده و در قالبی زيبا منعكس سازد. بـه طوری كه هم افكار و انديشه های زيبا، لطيف و عميق را در آن جمع كند و هم دل كشتـرين و دلنوازترين تصويرها و تخيلات ذهنی و ساختارها را بـه خـدمت گيـرد. ادبيـات عرفـانی ملـل مشرق زمين از اينگونه تابلوهای زيبا كه انواع جلوه ها را به خوبی مجـسم مـی كنـد، سرشـار و غنی است. يكی از اين شاعران صاحب بن عباد است كـه ربـاعی بـی نظيـر او نُقـل محافـل و مجالس ادبا، شعرا، عرفا و متصوفين شده است. صاحب در رباعی خود كه تمثيل صفای مـی و لطافت جام است، يكي از مسائل لطيف و دقيق را كه موجب قيل و قال و بحث و جـدالهـای ظاهراً بی مورد شده است و در حقيقت ناشی از اختلاف در فهم اصلی خود كلمـه مـی باشـد را بسيار زيبا و جالب منعكس كرده است. حال در اين مقاله سعی بر آن است كه اين رباعی زيبـا و دلكـش را كـه بـا بهـره گيـری از اصطلاحات خمری به موضوع ـ وحدت وجود و اتحاد ـ اشاره دارد و مورد اسـتفاده بـسياری قرار گرفته است بررسی كنيم.

ظهرت فی العصر الإسلامی الوسیط ظاهرة سمیت بظاهرة العیارة أو الشطارة والتی تلتقی مع ظاهرة التصعلک والصعلکة الجاهلیة فی نزعتها الإنسانیة، بحیث أعطی معظم الدارسین والباحثین تفسیرا إنسانیا لهاتین الظاهرتین من حیث الالتقاء والتداخل بینهما من جهة، والتواصل من‏ جهة أخری إذ إن هاتین الظاهرتین تحملان فی طیاتهما فکرة إنسانیة رددتها العامة فی کلا العصرین الجاهلی والإسلامی الوسیط، فی الحکایات والقصص.و جدیر بالإشارة أن هاتین‏ الظاهرتین التاریخیتین والشعبیتین تعکسان طموحا أو حلما جماعیا لتحقیق العدالة بصورتها الاجتماعیة والسیاسیة معا فی المجتمع، تتلاشی معه تلک الهوة العظیمة التی تفصل بین أقلیة تملک معظم الثروة، وأغلبیة ساحقة تعیش علی الفقر والحرمان‏. و فی الحقیقة إن المتأمل فی أدب هؤلاء یری أنهم کانوا فی ثورتهم و خروجهم و تمردهم، یهدفون إلی الإصلاح و ینشدون المساواة والعدالة الاجتماعیة.