جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

«عصر ظهور»، دوران تبلور استعداد‌های انسانی است؛ دورانی که حقیقت انسان، فرصت نمایان شدن خواهد یافت. منابع روایی شیعه خبر از رویدادی شگرف در عصر ظهور داده است که این رویداد می‌تواند منشا و بنای درخشش استعداد انسان باشد. تمرکز و تکامل عقول، اتفاقی مهم در عصر ظهور خواهد بود. چگونگی این پدیده خود موضوع پژوهشی مستقل است که نگارنده در مقاله‌ای دیگر بدان پرداخته است. مساله مهمی که اینک در پی پاسخ دادن بدان هستیم، روشن کردن حوزه‌های تاثیر پذیر از تکامل عقول است. به بیانی دیگر: زمانی که عقول کامل شد، آثار این تکامل در چه ابعادی خود را نشان خواهد داد. بر اساس این تحقیق، در حوزه معرفتی، مردمان به معارفی همچون خودشناسی، خداشناسی و دین‌شناسی نایل می‌شوند. در بعد ارزشی و اخلاقی به ارزش‌هایی نظیر عبادت، عدالت و پرهیز از گناه آراسته می‌گردند. رهاورد تکامل عقل ابزاری نیز به تحولی عظیم در حوزه‌هایی مانند اقتصاد، مدیریت، سیاست، امنیت و بهره‌گیری از طبیعت خواهد انجامید.

موضوع دیدار با امام عصر(عج) در دوران غیبت، از مهم ترین موضوع های بحث مهدویت است. با مراجعه به منابع روایی و کتاب های بزرگان شیعه درمی یابیم بحث و گفت وگو درباره دیدار با امام عصر (عج) در بین شیعیان از نخستین زمان امکان آن، یعنی تولد حضرت، متداول بوده است. وقوع دیدار با امام عصر (عج) در غیبت کبری مورد اتفاق همه اندیشمندان شیعه است و هیچ یک از آنان به طور مطلق این مساله را رد نکرده اند. یکی از اشکال های معروف مطرح شده در موضوع دیدار با امام زمان (عج) توقیع صادر شده از طرف امام برای نایب چهارم مرحوم علی بن محمد سمری است. در این تحقیق ضمن بحث درباره سند و دلالت این توقیع، ثابت می شود سند این توقیع ضعیف است و برای استناد و رد دیدارها حجیت ندارد. در صورت پذیرش حجیت آن، دلالت توقیع تمام نیست و شامل دیدارهای مورد بحث نمی شود. با پذیرش اعتبار و دلالت توقیع نیز، دیدارهای صورت گرفته را از باب استثنا می پذیریم یا می گوییم: توقیع، خبر واحد و ظن آور است و توان معارضه با یقین حاصل از دیدارها را ندارد. افزون بر این، دیدارها دارای سندهای معتبری هستند و توان معارضه با توقیع را دارند و در صورت معارضه به دلیل کثرت دیدارها ترجیح با دیدارها خواهد بود و وقوع ملاقات ثابت خواهد شد.

شیعیان و اهل تسنن احادیثی را به تواتر روایت کرده اند که بنابر آنها، پیامبر جانشینان خود را دوازده نفر خوانده است. این احادیث که از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجه  بن الحسن العسکری به شمار می روند، به اختصار «احادیث دوازده امام» (خلیفه) نامیده می شود. البته برخی از روایت های اهل تسنن و اکثر روایت های شیعیان علاوه بر شمار جانشینان، اسامی، صفات و ویژگی آنان را نیز بیان کرده اند. معرفی قائم دوازدهم، خبر از غیبت و کیستی پدر و جد ایشان، از مهم ترین نکاتی است که این روایت ها بدان ها پرداخته اند.این احادیث به دو گونه بر تولد و وجود حضرت حجت دلالت دارند: یکی به صورت عام یعنی استدلال به همان عدد دوازده که شیعه و سنی بر آن اتفاق دارند و دیگری، استدلال به اسامی، صفات و مشخصاتی که در متن روایات آمده و بنابر آنها، امام دوازدهم همان قائم یاد شده است.احمد الکاتب در پی انکار وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری شبهاتی را درباره احادیث دوازده امام درافکنده است. وی این احادیث را جعلی و ساخته قرن چهارم یاد می کند تا از این رو، استناد به این احادیث را ناپذیرفتنی خواند.

از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری احادیثی است که شیعه و سنی به تواتر نقل کرده اند و بنابر آنها، پیامبر اعظم به دوازده نفر بودن جانشینان خود تصریح کرده  است. این احادیث را به اختصار احادیث دوازده امام (خلیفه) می گویند. البته برخی احادیث اهل تسنن و اکثر روایات شیعه افزون بر بیان تعداد جانشینان به اسامی، صفات و ویژگی آنان نیز پرداخته اند. شناساندن قائم دوازده جانشین و خبر از غیبت ایشان از مهم ترین نکات به شمار می رود که در این روایات آمده است. این احادیث به دو گونه به تولد و وجود حضرت حجت دلالت می کند: یکی به صورت عام یعنی استدلال به همان عدد دوازده که شیعه و سنی در آن باره هم نظرند و دیگری با متن یعنی استدلال به نام ها، صفت ها و ویژگی هایی که در متن روایات آمده و امام دوازدهم را که همان قائم است، مشخص و معین کرده است.احمد الکاتب که در پی انکار وجود حضرت حجه بن الحسن العسکری است، شبهاتی درباره احادیث دوازده امام مطرح کرده است. برخی از شبهه های وی در دو شماره پیش بررسی و نقد شد.خلاصه شبهه 1. بزرگان شیعه، در اعتقاد به دوازده امام بر کتاب سلیم بن قیس اعتماد کرده اند.2. کتاب سلیم را دو راوی ضعیف نقل کرده اند.3. شیخ مفید کتاب سلیم را تضعیف کرده است.4. اشکال های زیدیه بر احادیث دوازده امام.5. احادیث دوازده امام دلالتی بر فرزند امام حسن عسکری ندارد.خلاصه پاسخ ها1. این ادعا هم خلاف واقع است؛ زیرا بزرگان شیعه نود در صد روایت دوازده امام را از راه غیر سلیم نقل کرده اند؛2. مولفان شیعه بیش از سی طریق به سلیم دارند که این دو نفر تنها در سه طریق واقعند. لذا نقلشان اثری ندارند؛3. این برداشتی غلط از کلام ایشان است. تضعیفی که شیخ مفید کرده در مقام هشدار به مردم عادی است، نه تضعیف اصطلاحی؛4. شیخ صدوق همه اشکال های زیدیه را پاسخ داده است، اما نویسنده هیچ اشاره ای به آنها نکرده است؛این احادیث به دو گونه بر فرزند امام حسن عسکری دلالت دارد: یکی به عموم و دیگری به متن.

یکی از دلایل اثبات تولد و وجود حضرت حجت بن الحسن العسکری، احادیثی است که شیعه و سنی به تواتر نقل کرده اند و در آنها پیامبر به دوازده نفر بودن جانشینان خود تصریح کرده است. این احادیث، به اختصار، احادیث دوازده امام (خلیفه) نامید می شود. البته برخی احادیث اهل تسنن و بیشتر روایات شیعه، افزون بر بیان تعداد جانشینان، به صفات و ویژگی آنان نیز پرداخته اند. از مهم ترین نکاتی که در این روایات آمده، معرفی قائم دوازده جانشین و خبر از غیبت ایشان است و هم چنین پدر و جد او را نیز معرفی کرده است. این احادیث به دوگونه به تولد و وجود حضرت حجتدلالت می کند: یکی به صورت عام، یعنی استدلال به همان عدد دوازده که مورد اتفاق شیعه و سنی است و دیگری با متن، یعنی استدلال به صفات و ویژگی هایی که در متن روایات آمده و امام دوازدهم را که همان قائم است، مشخص و معین کرده است.احمد الکاتب، نویسنده کتاب الإمام المهدی حقیقه تاریخیه ام فرضیه فلسفیه (2007 میلادی) چون سعی در انکار وجود امام دوازدهمدارد، در صفحات 127 تا 133 کتابش، شبهه هایی را درباره احادیث دوازده امام مطرح می کند. خلاصه سخن وی این است که این عقیده و احادیث آن جعلی است و در قرن چهارم ساخته شده است، لذا نمی توان به آنها استناد کرد.در این شماره، آخرین قسمت سخنان وی در این مورد نقل و نقد می شود.خلاصه شبهه ها:1. شیخ مفید کتاب سلیم را تضعیف کرده است؛2. اشکال های زیدیه بر احادیث دوازده امام؛3. احادیث دوازده امام دلالتی بر فرزند امام حسن عسکری ندارد.خلاصه پاسخ ها:1. این برداشتی نادرست از کلام ایشان است. شیخ مفید در مقام هشدار به مردم عادی است نه تضعیف اصطلاحی؛2. شیخ صدوق همه اشکال های زیدیه را پاسخ داده است، اما نویسنده هیچ اشاره ای به آنها نکرده است؛3. این احادیث به دوگونه بر فرزند امام حسن عسکری دلالت دارد؛ یکی به عموم، دیگری به متن.