جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسایل مهم که در میان سایر مسایل اخلاقی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است بطوری که وجود آن در فرد و جامعه باعث پیشگیری از بسیاری از مفاسد و مشکلات اخلاقی، اجتماعی،سیاسی، فرهنگی و ... شده و تقویت و گسترش آن ضامن رشد و تکامل همه جانبه فرد و اجتماع می باشد بحث غیرت است. در این پژوهش ابتدا غیرت به صورت عام بررسی و با محوریت آیات قرآن و روایات اهل بیت ( ع) و کتابهای اخلاقی، مباحث متنوعی مطرح شده است. نگارنده، بعد از مقدمه، به تعریف واژه غیرت در لغت و اصطلاح پرداخته و به منظور تبیین هر چه بهتر این مفهوم، واژه های هم سو با آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم به اقسام غیرت و مواضع آن، در فصل سوم به ارزش و جایگاه غیرت در آیات و روایات، در فصل چهارم به نشانه های غیرتمندان و وظایف آنها و در فصل آخر به عوامل تزلزل غیرت، آفات بی غیرتی، درمان بی غیرتی و نیز آثار و برکات غیرت و راههای گسترش آن در جامع پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از بررسی ها نشان می دهد که: 1-علی رغم تصور اشتباهی که در ذهن عامه مردم نقش بسته است غیرت منحصر در غیرت ناموسی نیست بلکه دامنه گسترده ای را در تمام امور اعم از جان، مال، ناموس، دین، میهن و ... شامل می شود. 2-غیرت اگر در جای خود به کار رود منشأ برکات فراوانی چون عفت و پاکدامنی، جلوگیری از فساد، تحکیم بنیان خانواده، رهایی از یوغ استعمارگران رسیدن به استقلال در تمام زمینه ها و در نهایت عزت و سربلندی است.

بررسی نکات اخلاقی و تربیتی است که در آیات الاحکام مطرح شده است. در این رساله پس از بیان کلیات پژوهش، اصول و مؤلفه های تربیت دینی مورد توجه واقع شده و در این راستا مباحثی چون: آرمان نظام تربیت دینی، جامعیت تربیت دینی، توجه به فطرت در تربیت دینی، ایجاد تحول در بینش انسان، بهره گیری از غریزه خودپرستی و خصلت منفعت طلبی انسان در تربیت دینی، توجه به بهداشت روحی و روانی. و توجه توأم با ایمان و عمل صالح مطرح شده است. نویسنده در ادامه از عبودیت در آیات الاحکام بحث نموده و شروط آن را بررسی کرده و در پایان آداب معاشرت را در آیات الاحکام ارزیابی نموده و در این زمینه مباحثی مانند: حفظ کرامت انسان ها، مهرورزی و عطوفت، اخلاص در خدمت رسانی به دیگران، و عدالت و انصاف را ارائه کرده است.

ریشه پیروی از هوی به انتخاب خود انسان برمی گردد که انتخاب او، آثار اعتقادی – اخلاقی بسیار دارد ولی انسان می تواند با طی مراحلی، از آن دوری جوید. هدف از این تحقیق شناساندن هوی و ایجاد احساس ضرورت ترک آن تا اینکه مخاطب خود مایل به دانستن چگونگی مراحل رهایی آن باشد. بنابراین می توان گفت که انسان می تواند با اختیار و انتخاب خود به قرب الی الله برسد و یا به هلاکت و بدبختی و چنانچه انسان سعادت را برگزیند باید با اراده ی مستحکم و توکل به خدا تلاش مضاعف در این راه را انجام دهد تا به هدف خود برسد و ما برآنیم تا در این رساله با مطرح کردن مباحثی چون: هوی و پرستش در لغت و اصطلاح، ریشه یابی آن و نمودهای آن در وجود فرد و دادن راه حل، به فرد آگاهی لازم برای درست انتخاب کردن را بدهیم؛ به این امید که موفق شده باشیم. «هوی» در لغت به معنای سقوط است؛ عده ای بیان کرده اند که این واژه به معنای میل و دوست داشتن نیز هست بنابراین اگر هوی را به معنای میل بگیریم بستگی به متعلَّق آن دارد، اگر متعلَّق به امور عالی و الهی باشد انسان را به کمال می رساند و اگر متعلَّق آن امور پست دنیوی باشد انسان را به سقوط و هلاکت می کشاند. پرستش ( عبادت) به معنای اطاعت است. و هوی پرستی یعنی اطاعت از امور پست مادی یعنی اتباع الهوی و به عبارت دیگر به معنای پیروی کردن از هوای نفس است. حال که منظور از هوی پرستی روشن شد باید بدانیم که در وجود هر انسانی دو جنبه مادی و الهی است که اگر انسان تمام توجه خود را به امور پست دنیوی معطوف دارد، شیطان نیز اعمال او را زینت می دهد و همین علت احاطه هوای نفس بر تمام فکر و ذهن و در یک کلام وجود انسان می شود، در این موقع است که آثار آن در تمام ابعاد زندگی انسان پدیدار می شود. 1) غفلت از خدا 2) غفلت از معاد 3) مقاومت در برابر پیامبران 4) انحراف و ارتداد از ولایت آثار پیروی از هوای نفس در اخلاقیات: 1) اساس تمام رنجهاست 2) دنیا پرستی 3) شهوت رانی و در بحث آخر به این موضوع می پردازیم که چه انگیزه هایی به انسان می تواند کمک کند تا در راه ترک هواپرستی گام بردارد؛ چون: توجه به صفات باری تعالی، فطرت قدردانی در وجود آدمی، توجه به اینکه هیچ معبودی جز خدای متعال نمی تواند ضرر و یا نفعی برای انسان داشته باشد، تلاش برای دست یابی به سعادت، دست یابی به بهشت، ترس از جهنم، از بین بردن جهل و علم به ... . و در انتها به مراحل ترک هوای نفس قدم می گذاریم: پیشگیری و پاکسازی و در امر پاکسازی می بایست دو مرحله اساسی را طی کنیم: الف) مرحله علمی که باید از ایمان به خدا و محبت به اولیاء او، ایمان به معاد، توکل، علم و عقل سود جست. ب) مرحله عملی که در این مرحله باید به تمرین، انتخاب همنشین مناسب، برنامه عملی خودسازی ( مشارطه – مراقبه – محاسبه – معاقبه)، عبادت خالصانه، استفاده از وسایل تربیتی ، ایجاد اعتدال در امیال و خواهشها، سعی در حل مشکلات دیگران و ... بپردازیم. برای تدوین این نوشتار از منابع مختلف؛ کتابهای اخلاقی ، تفسیری، روایی، لغوی و شعر و حکایات بهره گرفته ایم. همچنین سعی شده است از نرم افزارهای جامع الاحادیث و جامع التفاسیر استفاده شود.