جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر، احیاگرایى را به مانند برنامه اى پژوهشى در نظر مى گیرد که در آن، دو گروه روشنفکران دینى و عالمان دینى در طریقى متفاوت مشغول به کارند. تأکید بر این است که در مقایسه با رویکرد عالمانى که پروژه احیاگرایى را به پیش مى برند، روش امام خمینى در نوع خود بدیع و بى نظیر بوده است. بدیع بودن برنامه پژوهشى امام به این لحاظ است که وى مدعى احیاى دین در کامل ترین شکل آن (بازسازى جامعه دینى) با ابزارها و امکانات و لوازم سنتى است; چرا که ایشان به آن بُعد از دین یعنى فقه که در دیگر برنامه هاى تحقیقاتى مورد غفلت قرار مى گیرد یا به آن توجه چندانى نمى شود، بسیار تأکید مى کند. در هسته مرکزى برنامه تحقیقاتى امام، "فقه" قرار دارد. از این رو مدعاى نوشتار حاضر این است که "نظریه ولایت مطلقه فقیه" باید براساس برنامه تحقیقاتى امام به عنوان پروژه اى احیاگرانه درک گردد و نه نظریه اى صرفاً سیاسى. در واقع این نظریه، از طریق بازاندیشى در دین و افزایش توان سنت، امکان بازسازى جامعه را در عصر مدرن براساس شالوده هاى دینى فراهم مى سازد.

مفهوم پرسه زنی اگر چه در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته است، اما می تواند توضیح دهنده بسیاری از پدیده های فرهنگی باشد. در مقاله حاضر ابتدا شرحی کوتاه از تاریخچه پرسه زنی و معنای اختیارشده از آن را ارایه می دهیم، سپس به توضیح شکلی از پرسه زنی، به مثابه سبک زندگی متمایز گروه های فرودست شهری در مراکز خرید می پردازیم. نتایج این مقاله به کمک روش کیفی و از طریق تکنیک مصاحبه و مشاهده به دست آمده است. نویسندگان معتقدند که مراکز خرید در پی ایجاد زندگی خاصی برای طبقات متوسط شهری اند که این سبک از طریق خرید و مصرف کالاها فراهم می شود. در عین حال، پرسه زنی در ایران به آن معنایی که نویسندگان اختیار کرده اند، خود زندگی گروه های فرودست شهری را شکل داده است.

مطالعه فرآیند بازنمایی در رسانه ها از حوزه های مهم پژوهشی در مطالعات فرهنگی است. ما در این مقاله، تحت تاثیر رویکرد بر ساخت گرایانه بازنمایی استوارت هال، اشکال بازنمایی رسانه ای قومیت را در مجموعه های تلویزیونی ایرانی بررسی می کنیم. برای این منظور، دو مجموعه «اگه بابام زنده بود» و «آهوی ماه نهم» را به شیوه ای کیفی تحلیل کرده ایم. پرسش اساسی ما حول عدالت بازنمایی قومیتی در شبکه های تلویزیون سامان یافته است. همچنین به نقد درونی بر اساس مقایسه اشکال بازنمایی قومیت ها، بر اساس مصوبات «اهداف، محورها و اولویت ها و سیاست های تولید، تامین و پخش» توجه کردیم. بر  اساس نتایج، می توان داوری کرد که نمایش قومیت به نوعی رویه نابرابر و ناعادلانه در ترسیم گروه هایی از جامعه دلالت دارد. این نحوه مواجهه با نقش های قومیت، وضعیت مبهمی را به وجود می آورد که همه قومیت ها و اقلیت های جامعه را در قالب نقشی غیرجدی (حاشیه ای) و گاه منفی در معرض دید همگان قرار می دهد. در حاشیه بودن، حالات اظهاری و اشکال بیانی بازیگران قومیتی را محدودمی کند و قیودی مضاعف پیش پای سوژه های اقلیت می نهد؛ سوژه هایی به منزله کسانی که در حوزه عمومی سخن می گویند.

مقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دین داری مردم ایران طی سه دهه گذشته است. برای دستیابی به این مهم بر داده های پیمایش هایی که طی سه دهه گذشته در ایران انجام شده، تکیه کرده ایم. بر اساس یافته های پیمایش های سنجش دین داری در ایران تغییرات و نوسانات در وضعیت دین داری مردم را که اغلب به تفکیک بزرگسالان، جوانان، مردان و زنان آمده است، به تصویر کشیده ایم و نشان داده ایم این تغییرات در ابعاد مختلف دین داری و در میان اقشار مختلف جامعه و در زمان های مختلف متفاوت بوده است؛ به گونه ای که نمی توان به طور کلی از تغییرات وضعیت دین داری سخن گفت، بلکه باید به تفکیک گروه های مختلف اجتماعی و ابعاد متفاوت دین داری وضعیت دین داری را تشریح کرد. یافته ها نشان می دهد رفتارهای فردی دینی روندی باثبات یا نسبتا صعودی داشته اند و این افزایش در اقشار مختلف اجتماعی کمی متفاوت است. اما برخی مناسک جمعی روندی نزولی داشته و وضعیت زنان در این بعد متفاوت با سایر ابعاد است. وضعیت اعتقادات و تجربه های دینی نیز اساسا در سطح بسیار بالایی قرار دارد.

حکومت پذیری سازوکاری است که شهر مدرن را به شهری منضبط بدل کرده است. پیامدهای چنین شهری موضوع تاملات جامعه شناسان و فیلسوفان بوده است. برخی از نظریه ها بر اخلاق اجتماعی و فردگرایی دگرخواهانه و برخی دیگر بر شکلی از جامعه انضباطی تاکید کرده اند. نحوه تکوین جامعه انضباطی و شهر منضبط در کانون اصلی چنین مباحثی بوده است. چنین نظریه هایی عمدتا جهت توضیح شکل گیری جامعه ای با انضباط به کار گرفته می شوند، در حالی که در موضوع بحث ما چنین نظریه هایی بناست به تشریح آن چه که ما شهر بی انضباط می نامیم کمک کنند. این مقاله ضمن بحث حول نتایج یک تحقیق در باب نظارت و کنترل در جامعه نشان می دهد شهر بی انضباط در ایران از خصایصی چون احساس بی هنجاری در میان شهروندان، عدم احساس نظارت و کنترل، بی اعتمادی به نهادهای انضباطی و احساس عدم قطعیت قانون برخوردار است. سپس بر اساس چنین شاخص هایی به مولفه هایی از عقلانیت در زندگی روزمره می رسیم که متناسب با شهر بی انضباط است. شهر بی انضباط از نظر ما قبل از هرچیز متاثر از سازمان اجتماعی جامعه ای است که به چنین بی انضباطی ای دامن می زند.

جنگ يكي از رخدادهاي مهم تاريخي در جامعه است كه توسط گروههاي مختلف مردم مورد توجه قرار مي‌گيرد. در جنگ ايران و عراق، هنرمندان با استفاده از تصاوير، چهره جنگ را به عنوان امري مقدس بازنمايي كردند. نقاشان و عكاسان نيز در اين ميان با استفاده از المانهاي مقدس به بازنمايي جنگ مقدس پرداختند. در اين تحقيق سعي شده با استفاده از تئوري بازنمايي استوارت هال و روش نشانه‌شناسي رولان بارت، تصاوير عكس و نقاشي دفاع مقدس مورد بررسي قرار گيرد و چگونگي بازنمايي جنگ در تصاوير بررسي شود. از آنجا كه تصاوير عكس و نقاشي به عنوان منبع مهمي در بازنمايي مورد استفاده هستند، در اينجا تعدادي از نقاشي‌ها و عكس‌هاي هنرمندان در طول دفاع مقدس تحليل نشانه‌شناسي شده و بازنمايي امر مقدس در تصاوير مورد بررسي قرار گرفته است. در ابتدا محقق به انواع جنگ و تعاريف و نحوه بازنمايي آن در جوامع مختلف اشاره كرده و پس از آن با توجه به تئوري بازنمايي و اشكال مختلف آن در ديدگاه استوارت هال، انواع بازنمايي و چگونگي آن را تشريح مي كند. درواقع مفاهيم شهادت، شهيد، دفاع، مقاومت، جهاد و ... در فرهنگ ايراني كه آميخته با فرهنگ اسلامي است به شكل مقدس در جنگ مورد توجه قرار گرفته و توسط گفتمان بازتوليد شده است، چنانكه ويژگي‌هاي موجود در تصاوير، فرم و محتواي اسطوره اي جنگ را بازنمايي مي كند و محتواي مقدس آن را نشان مي دهد. یکی از قوی ترین عناصر مضمونی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی، تاریخ اسلام به ویژه تشیع و در راس آن تاریخ عاشورا و قهرمانان آن است. این عناصر مضمونی گاه به صورت نمادین و رمزی در هنر و ادبیات انقلاب اسلامی ظاهر شده اند.اين تحقيق با اشاره به اين مفاهيم و المانها و نشانه‌هاي اسطوره اي موجود در تصاوير، چگونگي بازتوليد مفهوم مقدس جنگ توسط تصاوير را با نشانه‌شناسي آثار جنگ، نشان داده، نحوه و چگونگي اين بازنمايي و نقش آن در بازتوليد گفتمان حاكم را بررسي مي كند و سعی دارد رابطه میان آموزه های شیعی و جنگ، استمرار و بازتولید جنگ و مقدس شدن و پلیدی زدایی از جنگ را به عنوان نتیجه نهایی مورد توجه قرار دهد.