جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

منطق فهم القرآن، سلسله مباحث قرآنی «سید کمال حیدری» به قلم «طلال حسن» است. نویسنده در این اثر به شیوه تفسیر قرآن به قرآن با استفاده از روایات، به تفسیر و تأویل «آية الكرسي» پرداخته است. ساختار کتاب در ضمن یک مقدمه و سه باب تألیف شده است. مقدمه، قریب به 20 صفحه از اثر را به خود اختصاص داده است. باب اول کتاب تمام جلد اول، باب دوم جلد دوم و قریب دو ثلث جلد سوم را فراگرفته است. باب سوم نیز در ثلث آخر جلد سوم ارائه شده است. مطالب هر باب در ضمن فصولی و در مجموع در 15 فصل مطرح شده است. جلد1 باب اول کتاب مقدمه‌ای برای فصول دیگر اثر است. در فصل اول معنای لغوی و اصطلاحی قرآن، تفسیر و اهمیت آن، شیوه‌های تفسیر، تفاوت بین شیوه و اسلوب مفسرین، تأویل و دلیل نیاز به آن مطرح شده است. نویسنده در ابتدای این مباحث تذکر می‌دهد که تصور نشود که این مباحث مقدماتی مختص به تفسیر آية الكرسي است، بلکه در تمام مباحث تفسیری به‌ کار می‌آید وی تأکید می‌کند که در این باب که مقدمه برای تفسیر آية الكرسي است، تصمیم به تأسیس شیوه جدید تفسیری نداریم. سپس به هفت روش تفسیری اشاره می‌کند که عبارتند از: تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به روایت، تفسیر عقلی اجتهادی، تفسیر علمی تجربی، تفسیر ارشادی، تفسیر به رأی و تفسیر جامع. سپس شیوه‌ خود در تفسیر آية الكرسي را شیوه تفسیر قرآن به قرآن می‌داند؛ البته با کمک روایات؛ یعنی با محوریت قرآن و مداریت سنت.

منطق فهم القرآن، سلسله مباحث قرآنی «سید کمال حیدری» به قلم «طلال حسن» است. نویسنده در این اثر به شیوه تفسیر قرآن به قرآن با استفاده از روایات، به تفسیر و تأویل «آية الكرسي» پرداخته است. ساختار کتاب در ضمن یک مقدمه و سه باب تألیف شده است. مقدمه، قریب به 20 صفحه از اثر را به خود اختصاص داده است. باب اول کتاب تمام جلد اول، باب دوم جلد دوم و قریب دو ثلث جلد سوم را فراگرفته است. باب سوم نیز در ثلث آخر جلد سوم ارائه شده است. مطالب هر باب در ضمن فصولی و در مجموع در 15 فصل مطرح شده است. جلد2 باب دوم کتاب اختصاص به تفسیر آية الكرسي به سه شیوه تفسیر مفردات، تجزیه‌‌ای و موضوعی دارد. فصل اول به محوریت آية الكرسي، فصل دوم به تفسیر مفردات، فصل سوم به تفسیر تجزیه‌ای و فصول دیگر به تفسیر موضوعی آية الكرسي اختصاص یافته است. مراد از تفسیر تجزیه‌ای تفسیری است که در چارچوب آن مفسر به تفسیر آیه به آیه قرآن بر اساس ترتیب و تسلسلی که در قرآن دارند، می‌پردازد. مفسر در این روش با ابزار مورد اعتماد خود از قبیل: ظهور، احادیث مأثور و با توجه به آیه دیگری که در اصطلاح یا مفهوم با آن، اشتراک دارد تفسیر می‌کند، به اندازه‌ای که مدلول آن بحثی را که می‌خواهد تفسیر کند روشن سازد؛ طبعاً وقتی از تفسیر تجزیه‌ای صحبت می‌شود، وسیع‌ترین و کامل‌ترین شکل موجود آن معرفی می‌شود در تفسیر موضوعی آية الكرسي، موضوعاتی چون توحید ربوبی و مراتب توحید، حیات، شفاعت، علم، مشیت، اکراه، ولایت و خلود مورد بحث قرار گرفته است از جمله نکات جالب مطرح‌شده در باب دوم، ارتباط آية الكرسي با اسم اعظم است که هر دو در سیادت مشارکت دارند؛ اسم اعظم در عالم تکوین و آية الكرسي در عالم تدوین سیادت دارند. همچنان‌که هیچ اسمی والاتر از اسم اعظم نیست هیچ نصی نیز والاتر از آية الكرسي نیست. نویسنده سپس به این نکته اشاره می‌کند که بر اساس مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) امام معصوم که از سوی خداوند منصوب است، تجلی اعظم اسم اعظم است؛ ولذا چنین نتیجه می‌گیرد که بین امام – که مصداق تجلی اعظم اسم اعظم است - و بین آية الكرسي که در عالم تدوین سیادت دارد، پیوندی محکم است

منطق فهم القرآن، سلسله مباحث قرآنی «سید کمال حیدری» به قلم «طلال حسن» است. نویسنده در این اثر به شیوه تفسیر قرآن به قرآن با استفاده از روایات، به تفسیر و تأویل «آية الكرسي» پرداخته است. ساختار کتاب در ضمن یک مقدمه و سه باب تألیف شده است. مقدمه، قریب به 20 صفحه از اثر را به خود اختصاص داده است. باب اول کتاب تمام جلد اول، باب دوم جلد دوم و قریب دو ثلث جلد سوم را فراگرفته است. باب سوم نیز در ثلث آخر جلد سوم ارائه شده است. مطالب هر باب در ضمن فصولی و در مجموع در 15 فصل مطرح شده است. جلد3 در سومین باب کتاب موضوع تأویلات آية الكرسي مطرح شده است. نویسنده در بخشی از مباحث کتاب بر این نکته تأکید می‌کند که معصومین (علیهم السلام)، راسخون در علم و عالم به تأویل قرآن و ترجمان آن هستند و علم به تأویل قرآن منحصر به خداوند متعال نیست. اخبار فراوانی در این رابطه وارد شده است؛ همچنان‌که ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده که آن حضرت فرمود: «ما راسخان در علم هستیم و ما هستیم که تأویل آن را می‌‌دانیم» نویسنده در ادامه مباحث این باب، واژه‌ها و مفردات آية الكرسي را معنا می‌کند و سپس در سه مقطع به معنای جملات می‌پردازد. سپس در انتهای کتاب «کرسی» را محور و قطب و خلیفه می‌داند که اگر نبود چیزی در هستی استقرار نمی‌یافت و در حقیقت واسطه تکوینی بین خداوند متعال و خلق اوست. وی کرسی را مظهری از مظاهر خداوند متعال می‌داند که در رسول اعظم و عترت طاهره تجلی یافته است

کتاب «کلیات فقه المکاسب المحرمه» به عنوان در آمدی بر فقه مکاسب محرمه شیخ انصاری، با اصلاحات، ویرایش و توضیحات تکمیلی توسط دکتر طلال الحسن، به رشته تحریر در آمده است. مقرر در این کتاب علاوه بر بیان دیدگاه آیت‌الله سید کمال حیدری، مهمترین مبانی فقهی و اجتهادی ایشان را در سه سطح (سطوح عالی، خارج، روش شناسی فقهی) آورده، تا طلاب و دانش پژوهان بتوانند با سهولت بیشتری با مبانی فقهی علامه حیدری آشنا شوند.

کتاب «مناهج تفسیر القرآن» اثر آیت الله حیدری می باشد. روشن است که شناخت، گردآوری و دسته بندی روش های تفسیری، یک ضرورت معرفتی در عرصۀ تفسیر است؛ از آنجا که نقش فرایند تفسیری تنها منحصر به بیان معانی لغوی نیست که به فرهنگ های لغوی بسنده شود و نه منحصر به دایرۀ تشخیص مصادیق است که از روایات بهره برد؛ بلکه فرایند تفسیری، جایگاه مطلوب و مناسب خود را در زمینه های علوم تفسیری و قرآنی گرفت است. با توجه به اینکه موضوع روش های تفسیری و دسته بندی آنها از مجموعه علوم دیگر متأخر می باشد؛ از همین رو، فرایند تفسیری، بدون اینکه در بیان روش های معتبر پیشینه داشته باشد، آغاز گردیده است. لذا نیاز به روش های تفسیری امری اولی و بالذات، و بیان حدود و دسته بندی آن ثانوی و بالعرض می باشد. بنابراین، تحقیق روش شناختی در این کتاب، در روش های تفسیر، که به طور کامل با ساختارهای شناختی آن، منسجم است، نگارش شده است.

کتاب «الرمزية والمثل في النص القرآني» کتابیست که درباره نمادگرایی و مثل بحث می کند. نمادگرایی مسیری است منجر به کشف حقایقی می شود که ما وراء ظهورات قابل رؤیت و خواندنی است؛ همانگونه که مَثَل – ضرب المثل ها – غالبا معانی مطابقی الفاظ را در بر می گیرد. با توجه به اهمیت این موضوع و پیوند عمیق آن با نصّ دینی عموما و نصّ قرآنی خصوصا، این نیاز را پدید آورده که به تحقیق و بررسی نمادها و مثال های قرآنی پرداخته شود؛ و به دلیل مناسبت موضوع و ارتباط آن با نص قرآن، نیاز به دانشی برای جستجوی محتوای متن قرآنی و بسیاری از پیامدهای آن خواهیم داشت. از این رو، کتاب حاضر یک مقاله روش شناسی در موضوع «نماد و مثال قرآنی» در مقام نظری، نگارش شده است تا یک پاسخگویی به نیاز واقعی معارف قرآنی باشد. اثر حاضر در بردارندۀ یک مقدمه و سه فصل به شرح ذیل است: فصل اول: نمادی گری در متون قرانی فصل دوم: مثل یا مثال ها در متن قرآنی فصل سوم: مفهوم نصّ

معرفی کتاب «من اسلام محورية الحديث إلى اسلام محورية القرآن» ما در مقابل یک پروژۀ اصلاحی هستیم که هدف آن خروج امت از خواب طولانی و عمیق و همچنین معرفی اسلام حقیقی «اسلام القرآن» به مسلمانان جهان است. اثر حاضر، تعریف مختصری از حرکت اصلاحی دینی علامه حیدری می باشد که روی «میراث روائی» متمرکز شده و در واقع نشانگر پروژۀ انتقال از اسلام حدیث به اسلام به قرآن است. این کتاب در بردارندۀ یک مقدمه و هفت محور اساسی به صورت زیر می باشد: ۱. نگرش دینی ۲. پیدایش میراث روایی و تأثیر آن ۳. اسلام قرآن و اسلام حدیث ۴. گام های پروژۀ اصلاحی ۵. نقش علما و نخبگان و مسلمانان در موفقیت این حرکت اصلاحی ۶. اندیشه های بنیادین ۷. اصلاح بین قدرت مال و سلفیت فکر دینی معرفی کتاب «من اسلام محورية الحديث إلى اسلام محورية القرآن» ما در مقابل یک پروژۀ اصلاحی هستیم که هدف آن خروج امت از خواب طولانی و عمیق و همچنین معرفی اسلام حقیقی «اسلام القرآن» به مسلمانان جهان است. اثر حاضر، تعریف مختصری از حرکت اصلاحی دینی علامه حیدری می باشد که روی «میراث روائی» متمرکز شده و در واقع نشانگر پروژۀ انتقال از اسلام حدیث به اسلام به قرآن است. این کتاب در بردارندۀ یک مقدمه و هفت محور اساسی به صورت زیر می باشد: ۱. نگرش دینی ۲. پیدایش میراث روایی و تأثیر آن ۳. اسلام قرآن و اسلام حدیث ۴. گام های پروژۀ اصلاحی ۵. نقش علما و نخبگان و مسلمانان در موفقیت این حرکت اصلاحی ۶. اندیشه های بنیادین ۷. اصلاح بین قدرت مال و سلفیت فکر دینی

روحانية العبادات، سلسله مباحث سید کمال حیدری (معاصر) است که به قلم طلال حسن به عربی نگارش شده است. او همچنین بر کتاب مقدمه نوشته است. شیوه ارائه دروس بدین‌ترتیب است که در قالبی آموزشی ابتدا اهداف درس، سپس محتوای دروس و در آخر سؤالاتی پیرامون آن درس مطرح شده است. گزارش محتوا نویسنده در مطلع کتاب تحت عنوان شکر و تقدیر، عنوان و موضوع بحث را توضیح داده است: واضح است که روحانیت از روح گرفته شده است و روح وجودی مجرد از ماده است؛ همچنان که در جای خود اثبات شده است. پس روحانیت گاهی اطلاق می‌شود و منظور از آن در مقابل مادیت و جسمیت است که اگرچه جزئی از حقیقت آن است، اما منظور ما نیست. مقصود در اینجا جنبه معنوی است که حقیقت مطلوب را از وراء ظاهر اشیا نمایش می‌دهد؛ به‌عنوان‌مثال نماز با ارکان مخصوصش، وراء صورت و شکل ظاهری‌اش، روحانیت و معنویتی دارد. لذا منظور امام رضا (علیه السلام) در کلام شریفش: «الصلاة قربان کل تقی»، تنها ارکان و اجزاء ظاهری آن نیست، بلکه مقصود اصلی از نماز همان جانب معنوی است که این افعال را نیز شامل می‌شود و البته تحصیل حقائق معنوی بدون به‌جای آوردن عبادات بر اشکال و صورت و هیئت شرعی‌شان ممکن نیست. درواقع انسان یک جزء جاودان و مستقل از زمان و مکان دارد که همان روح انسانی است و در قبال آن جزء دیگری محدود به زمان و مکان دارد که همان بدن است. خداوند احکام و تکالیفی را وضع کرده که در آن دو جزء با هم مشاهده می‌شود و آنچه در این نوشتار مدنظر است جزء اول است که متصف به خلود است؛ پس برای آن عباداتی در قبال معاملات -که ناظر به بعد مادی است- وضع شده است... لذا اطلاق عنوان روحانیت عبادات صحیح است بدین معنا که بدون در نظر گرفتن روح عبادات از محتوای حقیقی آن‌ها فارغ شده‌ایم؛ بنابراین نویسنده در این مباحث به روحانیت عبادت توجه کرده است؛ چراکه اهمیت این مقام را در حیات انسان درک و چنین تعبیر کرده است: انسان بدون روحانیت –نه روح- از بسیاری از حیوانات متمایز نمی‌شود. پس «روحانیة العبادات» عنوان جامعی برای این دروس تعلیمی واقعی است‏. اولین مطلبی که در درس اول مطرح شده واقعیة عبادات است که ترکیبی از شکل معین و مضمون است. عبادات از حیث شکل تعبدی محض و از دسترس بشر دور هستند؛ همچنان که اجزای وضو، ارکان مخصوص نماز، هفت بار طواف کعبه و غیر آن معروف و در رسائل عملیه تدوین شده‌اند. از حیث مضمون هم به مقداری است که عابد به مراتب کمال الهی و قرب به خداوند و خالص شدن در مقام عبودیت برسد. پس واقعیت عبادت حاصل جمع بین شکل و مضمون است و لذا عبادت ساختگی واقعیت ندارد؛ اگرچه برفرض مشتمل بر همه نشانه‌های مضمون باشد. همچنان که شکل تنها بدون نزدیک شدن به مضمون حاصلی ندارد‏. نویسنده همچنین عبادات را طریق و راه رسیدن به کمالات الهی دانسته و هدف از آن را کمال دانسته است. البته کمال نیز هدف نهایی نیست؛ بلکه غایت دورتر و مهم‌تری وجود دارد که نیل به رضوان الهی است که صورتی حاکی از واقعیت وصول است. سپس اشاره می‌کند که خداوند نیازی بدین اهداف ندارد و کلامی از آیت‌الله جوادی آملی را شاهد می‌آورد که خداوند غنی از دو جهان است و هیچ کاری را برای غرض که قصد کرده و غایتی که طلب کند انجام نداده است وگرنه ذاتاً ناقص و محتاج خواهد شد و البته غنی محض هیچ‌گاه نیازمند نخواهد بود‏. موضوع عبادات در قرآن کریم به شکل گسترده‌ای مطرح شده و تصاویر عبادتش به‌طور کامل مشخص شده است. این تصاویر قرآنی حلقات مرتبطی هستند که هیچ‌گاه نمی‌توان بعضی را از بعضی جدا نمود؛ چراکه محذوراتی لازم می‌آید که کوچک‌ترین آن عدم پذیرش عبادت و بزرگ‌ترینش وقوع شرک است‏. در روایات نیز به‌تفصیل به حقیقت، فضیلت و مصادیق عبادات پرداخته شده است‏. این بخش در ضمن سیزده رسم مطرح شده که در آخرین آن‌ها ولایت اهل‌بیت (علیه السلام) شرط قبولی اعمال عبادی دانسته شده و از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده که: «لولا نحن ما عُبد الله»‏. در یکی دیگر از دروس کتاب، اهل‌بیت (علیهم السلام) نمونه اعلای عبادت دانسته شده‌اند. زمانی که معلوم شود که آن‌ها منشأ معرفت و آغاز عبادت هستند؛ پس پیشی گرفتن و اصالت داشتن اهل‌بیت (علیهم السلام) نسبت به عبادت از این نکته پرده برمی‌دارد که اهل‌بیت (علیهم السلام) نمونه اعلی در معرفت و عبادت حقه هستند؛ پس متابعت، ملازمت و خارج نشدن از اطاعت آن‌ها لازم است. این همان طاعت قرآنی است که در آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْکُمْ» (نساء: 59) ذکر شده است‏. در یکی دیگر از مباحث کتاب به این نکته اشاره شده که نمونه اعلی در عبادت، کثرت آن نیست. سه مورد وجود دارد که اگر در عابد زیاد شد نمونه اعلی در عبادت خواهد بود: اول اعتدال در عبادت، عابد در عبادتش حق خداوند و در علاقاتش حق مردم را ادا می‌کند؛ چراکه اسلام دینی رهبانی جدای از اجتماع نیست. دوم این‌که این عبادت اخلاقی سرشار از اخلاص است که با آن غیر رضوان الهی طلب نمی‌‌شود. سوم عبادت باید همراه با تفکر و خشوع باشد‏. علاقه اقامه نماز در انسان پیوند محکمی است. استمرار انسان در اقامه نماز مربوط به پیوند انسان با صانع و خالق خود است و هیچ وسیله عبادی بهتر و نزدیک‌تر از نماز وجود ندارد که بنده به آن استعانت جوید؛ همچنان که خداوند می‌فرماید: «وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَکَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ» (بقره: 45)‏. اخلاقیات عبادات و بعد عرفانی آن، اخلاقیات مسجد و اماکن مقدسه، صور روحانی طهارت و نماز، حافظان نماز، صور روحانی روزه، حج و زکات، اخلاقیات قرآن کریم، اخلاقیات محبت، رفق و صداقت، دیگر عناوینی است که در این اثر مطرح شده است. نویسنده حب و محبت را زاده و ثمره معرفت؛ و ثمره محبت را اخلاص نسبت به محبوب دانسته است؛ پس اگر محبت اخلاص حقیقی نسبت به محبوب نتیجه ندهد محبت نیست و توهم است. یا این‌که مرضی نفسانی یا نفاق است