جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گرچه شهرت فیاض لاهیجی به آثار کلامی و فلسفی اوست، آشکارا شاعری خوش قریحه و نازک‌خیال نیز هست. کثرت مثال‌زدنی اشعار، تنوع استفاده از قالبهای شعر، تسلّط به وزن‌های عروضی و بهره‌گیری صحیح از آرایه‌های ادبی فیاض لاهیجی را قادر ساخته تا به بیان اندیشه‌های خود در قالب ادبیات منظوم بپردازد. بی‌تردید بررسی هر یک از جنبه‌های زبانی، ادبی و فکری آثار فیاض لاهیجی، راهگشای شناخت سطح ادبی و غنای هنری اشعار گرد آمده در دیوان او خواهد بود؛ امّا بررسی فیاض به مثابهِ شاعری اندیشه‌ورز نیازمند تحقیقی شامل بر همه‌ی این مباحث است. هدف نهایی از این پژوهش بررسی و تحلیل اشعار فیاض و نشان دادن رویکرد اندیشه های کلامی، فلسفی و عرفانی ایشان است . برای رسیدن به این هدف ، پس از طرح مبانی نظری ، ابتدا اشعار فیاض را در سطح زبانی بررسی کرده‌ایم تا میزان تسلّط او به سطوح موسیقیایی، لغوی و نحوی شعر فارسی را بسنجیم. سپس ذیل تحلیل ادبی اشعار او روشهای تولید محتوای او ـ اعم از شگردهای درون‌مایه ‌سازی، بینامتنیت و تاثیرات اجتماعی ـ و کلیات ساختاری اشعارش مورد بررسی قرار گرفته است. در سوّمین مرحله به سراغ تحلیل فکری محتوای اشعار او رفته‌ایم و عیار محتوای کلامی، فلسفی، عرفانی، اجتماعی و سیاسی او را سنجیده‌ایم. در نهایت نیز با بررسی نتایج به دست آمده نشان داده‌ایم که این سه وجه از اشعار فیاض تا چه حد به انسجام رسیده و در یکدیگر اثر گذاشته‌اند. غزل های فیاض لاهیجی علاوه بر خصوصیات عرفانی باعث شده است تا فیلسوف عقلی گرایی مانند ایشان در کسوت غزل سرا به عارفی شهودگرا تبدیل گردد. از ویژگی های بارز فیاض با دیگر شاعران مکتب هندی، پیوستگی ساختاری اشعار اوست.