جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه اصول كافى، تألیف ثقةالاسلام كلينى كه توسط آقاى حاج سيد‌ ‎جواد مصطفوى، ترجمه و شرح گرديده است. وى این شرح را در سال 1344ق به زبان فارسی به پایان رسانيده است. با توجه به مقدم بودن ترجمه كمره‌اى بر این ترجمه، مصطفوى از آن ترجمه اثر پذيرفته و حتى صفحه‌پردازى کتاب مصطفوى هم همانند کتاب كمره‌اى است. شرح مصطفوى، مختصرتر از كمره‌اى است و ترجمه وى روان‌تر و گوياتر. برابرى این دو ترجمه، چنان است كه گويى مترجم دوم، ترجمه پيشين را اصل قرار داده و آن را اصلاح و روان‌تر كرده و شرح‌هایى را كه طولانى و زايد ديده، حذف و يا مختصرتر كرده است. البته شرح ترجمه دوم از فيض كاشانى نقل شده و گاه عين عبارات مجلسى است كه مترجم پيشين در ترجمه‌اش آورده است. متن عربى این کتاب با نسخه اصول كافى كه جناب آقاى على‌اكبر غفارى با نسخه علامه مجلسى و شيخ حر عاملى اعلى الله مقامهما مقابله و تصحيح شده است. کتاب حاضر با مقدمه‌اى از مترجم محترم درباره اهميت و ارزش کتاب كافى و چرا این کتاب توسط ايشان نوشته شده، آغاز گرديده است. همچنين از شخصيت و آثار مؤلف، مطالبى عنوان گرديده است. بعد از مقدمه، کتاب اصول كافى آورده شده كه در هر صفحه، بالاى آن متن عربى و در پايين ترجمه و شرح آورده شده است. مترجم مى‌گويد: ترجمه کتاب حديثى؛ مانند کتاب شريف كافى كار مشكلى است كه بر اهل فن پوشيده نيست، خصوصا اگر مترجم در عين این كه می‌خواهد مطالب متن را با تمام جزئيات و خصوصيات آن در قالب الفاظ فارسی بريزد، سعى و كوشش در روانى و سليس بودن آن نيز داشته باشد، كه راستى كار دشوارى است، و این بنده تا آنجا كه در خور وقت و حوصله‌ام بود به توفيق خداى منان تمام این جهات را در نظر گرفتم. ضمنا بايد تذكر دهم كه در شرح و توضيح احاديث بيشتر از کتاب مرآة العقول مجلسى(ره) و گاه نيز از کتاب وافى فيض(ره) استفاده، و در برخى جاها از کتاب ديگر اقتباس گرديد: و به جز- چند جاى معدود هر جا مطلبى از این کتاب‌ها نقل كرديم با نام بردن مؤلفين محترم مشخص شده است. اين شرح و ترجمه، داراى روش و خصوصيات زير است: در احاديثى كه روشن و واضح به نظر رسيده، به ترجمه تنها اكتفا شده است. روايات و احاديثى كه مجمل و مبهم بوده، توضيح داده‌ايم و آن توضيح را غالباً از همان چهار شرح انتخاب كرده و در بين هلالين (پرانتز) يا تحت عنوان توضيح نوشته است. كلمات و جملاتى كه نسخه بدل داشته و يا آن كه متحمل چند معنى بوده است، نسخه و احتمال زائد را ميان این علامت [] قرار داده است. به رواياتى كه مضامينش برای مسلمين پاکدل و بى‌آلايش و راسخ، قطعى و روشن بوده و برای كسانى كه اطلاع دينى كمترى دارند؛ ولى هنوز برای دستورات دينى دنبال دليل می‌گردند، استدلال شده است؛ ولى سعى شده كه استدلال‌ها به قرآن و حديث متّكى باشد و از طريقه و مذاق اهل‌بيت عصمت خارج نباشد. شماره مسلسل احاديث را هم ده بده گذاشته تا با کتاب فهرست الفاظى كه برای اصول كافى نوشته منطبق باشد. هر گاه حديثى از لحاظ مضمون مناسب حديث گذشته بوده است، به همان شماره مسلسل عطف داده است. مطالب را با سطحى هر چه نازل‌تر و قلمى هر چه ساده‌تر بيان كرده، مگر در مواردى كه از ذكر اصطلاحات ناگزير بوده، مانند بيشتر مباحث توحيد. به عقيده مترجم در ميان پنجاه تأليفى كه درباره کتاب كافى شده است، از لحاظ شرح و توضيح مطالب و حلّ مشكلات و استدلال بر مطالب نظرى آن چهار شرح امتياز و شهرت دارد: شرح صدر المتألهين، معروف به ملاصدراى شيرازى است كه چاپ شده، آن مقدار 500 حديث از اصول كافى است و طبق مذاق آن مرحوم احاديث و اخبار با عينك فلسفه و عرفان ملاحظه شده است. کتاب وافى تأليف ملامحسن فيض كاشانى شاگرد صدر المتألهين است كه یکى از كتب اربعه متأخره محسوب مى‌شود و احاديث را از نظرى نزدیک بنظر استادش بيان میكند. کتاب مرآة العقول علامه مجلسى(ره) متوفى بسال 1111 كه شايد متأخرترين شرح چاپ شده عربى اصول كافى و در نتيجه كامل‌ترين آنها باشد. و احاديث، بيشتر از نظر افكار فقهاء و محدثين بيان و توضيح شده است. شرح ملا صالح مازندرانى متوفى به سال 1080 است. مترجم فقط برگزيده كلمات این چهار شرح را انتخاب و اختصار كرده است و به فارسی ترجمه نموده و در مواردى به اقتضاى تغيير محيط و زمان با وجود اعتراف به استحكام پايه‌گذارى ايشان، سبک توضيح و استدلال را تغيير داده و يا توضيح و استدلالى را كه آنها نگفته و لازم بوده و اگر احيانا نظرى بر خلاف انظار آن بزرگان داشته با كمال احترام تذكر داده‌است.

کتاب «رابطه نهج البلاغه با قرآن» نوشته جواد مصطفوی، به بررسی رابطه نهج البلاغه با قرآن پرداخته است که مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل است: مقدمه: حاوى سه عنوان راجع به قرآن و سه عنوان مربوط به نهج البلاغه است. اما فصول و رساله بدین ترتیب است: فصل اول: در بیان مطالب و موضوعاتى است که در قرآن و نهج البلاغه به طور مساوى و به یک مضمون آمده است که آن شامل سى و پنج عنوان است. فصل دوم: در بیان مباحثى که در یکى از این دو کتاب به صورت اجمال و در دیگرى به طور تفصیل شرح داده شده است، یا یکى از این دو کتاب مقید دیگرى است و از جهات دیگر غیر از تباین و تناقض اختلاف دارند. فصل سوم: در بیان اشکال و جواب مطالبى که در ظاهر در این دو کتاب از آنها بوى تناقض و تنافى استشمام مى شود. از مطالعه این رساله در مى یابیم که نهج البلاغه با قرآن کمال بستگى و ارتباط را دارد و على بن ابی طالب (ع) بهترین شاگرد مکتب قرآن است و خلاصه، معنى حدیث نبوى «على مع الحق و الحق مع على» تا حدى معلوم مى شود و نیز معنى اخوتى که علما به استناد همین حدیث ثابت کرده اند تا اندازه اى آشکار مى گردد.

مترجم پس از ارائه مقدمه به طریقه و روش در تفسیر و تدریس سوره پرداخته است و سپس در بیان روش سور مختلف چون بقره و نساء و.... و هدفهای آن در بیان عنایت سوره ها و بطور مجمل به بیان مظهر صفت ربوبیت آفرینش در راهنمایی وارث سوره انعام، اعراف و طریقه سوره پنجگانه و روش سوره ها موازنه بین سور مختلف و در اینکه سوره انعام از روز قیامت و کمیت آن سخن می گوید و توجه عمومی به آیات این سوره درباره امرالوهیت و مسائلی دیگر مثل شبهه های قدیم قرآنی و در خاتمه سوره انعام را در بیان اسلوب تقریر سوره انعام و بیان فلسفه آمدن این سوره با دو روش و اسلوب پرداخته است. در غایت مولف از منابع و ماخذی هم چون لسان العرب، مجمع البحرین، المنجد، قاموس، صحاح اللغه جوهری، کنز اللغه، مهراخ اللغه، استفاده مطلوب را نموده است.

رساله حاضر تحت عنوان ترجمه قسمتی از کتاب المحاسن، تالیف حجه الاسلام ابن جعفر احد بن محمد بن خالد البرقی می باشد. محقق 5 باب العقل، المعرفه، باب حق الله عزوجل، باب النهی، البدع مورد توجه قرار داده است که در هر باب متناسب با موضوع، احادیث و روایات جهت توضیح بیشتر ذکر گردیده است. روش تحقیق فوق کتابخانه ای است و محقق از منابع مهمی چون المستدرک الوسایل از آقا شیخ حسن خوری، المحاسن از خالد البرقی، شرح اصول کافی به قلم جواد مصطفوی و... استفاده کرده است.