جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثبات گرايش فطري و دروني در نهاد انسان‌ها به سوي پروردگارشان، يکي از بهترين راه‌هاي اثبات و شناخت خدا است؛ چراکه اين راه، ذاتي، همگاني، تغييرناپذير و پايدار است و مي‌تواند از استوارترين برهان‌هاي اثبات وجود خدا باشد. از آنجا که فطرت انسان، داراي گرايش‌هاي مختلف است، تقريرهاي برهان فطري نيز براساس اين گرايش‌ها متفاوتند. در برهان فطرت عشق به کمال مطلق، با استفاده از عشق ذاتي و دروني انسان به کمال مطلق، خدا اثبات می‌شود. در برهان فطرت اميد نيز از راه اثبات اميد انسان در سختي‌ها و کوتاه شدن دستش از تمام اسباب و وسائط مادي، وجود خدا اثبات می‌شود. در برهان فطرت افتقار که از ابتکارات مرحوم آيت‌الله شاه‌آبادي است، با استفاده از برهان فقر ذاتي صدرايي و برهان امکان و وجوب سينوي، پس از اثبات ذات فقير و امکاني انسان‌ها، ذات غني خداوند اثبات مي‌شود. برهان فطرت انقياد، برهان فطرت خوف و برهان فطرت بغضِ نقص نيز که باز از ابداعات فلسفي ایشان هستند، به‌ترتيب از راه اثبات خضوع ذاتي انسان در برابر کمال، خوف از دست دادن محبوب‌ها و تنفّر از نقص، خداوند را اثبات مي‌کنند. در منظومه فکري آيت‌الله شاه‌آبادي چگونه با تقريرهاي مختلف برهان فطرت يا تضايف از گرايش دروني انسان، وجود خدا اثبات مي‌شود؟ این پژوهش ضمن پاسخ به این پرسش، به تحليل تقريرهاي این برهان می‌پردازد.