جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي کوتاه دراثبات واجب به شيوه متکلمان وحکما درضمن دو مطلب: مطلب اول؛ منکر شيء مقّر بان شي است ونافي مثبت ... مطلب دوم؛ وجود که مفهومي است واحد عام وشامل وجودات خاصه. مختصريست عرفاني در بيان بعضي از مطالب مربوط بتوحيد كه پس از ذكر چند مبادي اين دو مطلب را ذكر كرده: « المطلب الاول منكر شيئي مقربان شيئي است و نافي مثبت الخ، المطلب الثاني وجود كه مفهومي است واحد عام و شامل وجودات خاصه الخ» (مهدي ولايي) وي مي گويد: «مرتب شده بر مبادي كه پرده از چهره مطالب گشايد و بر دو مطلب از مطالب مسأله توحيد كه اول موافق مشرب محققين حكما و مدققين متكلمين آيد و ثاني به جانب ذوق اهل وحدت گرايد» . مبادي در ادراك وجود. مطلب اول، منكر شيء مقر به آن شييء است و نافي مثبت. مطلب ثاني، وجود كه مفهومي است واحد عام و شامل وجودات خاصه. وي چند گفتار درباره وجود و توحيد دارد كه خود به آنها نامي نداده است و در فهرستها به نامهاي گوناگون آمده اند. (احمد منزوي) رساله اي كوتاه به فارسي در اثبات واجب و توحيد باريتعالي از نظر حكما، متكلمين و عرفا است. مطالب مشتمل بر مبادي در ادراك وجود و دو مطلب است: اول: توحيد مطابق مشرب حكما، دوم: توحيد موافق مشرب اهل ذوق وحدت. در اين رساله مباحثي از قول محيي الدين عربي و صدرالدين قونوي طرح و شرح مي گردد. آغاز كتاب: 1: ثنا و ستايش مر خداوندي را كه دليل است ذات او بر ذات او و منزهست از مجانست مخلوقات صفات او و تابع وجود اوست وجود آثار و آيات او. 2: جل ربي لا اله الا هو له الحمد ... . منت و سپاس مر خداوندي را تعالي شانه كه نظام ملك و ملت ... . اما بعد اين رقيمي است از عبيد احرار كه مرتب شده بر مبادي ... انجام كتاب: توفيق تأمل در اين معني يابد زود بر او روشن مي شودو غرض ما تلويحي بود نه اثبات اين مدعا و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي خير خلقه محمد و آله الطاهرين. [فهرست آستان قدس 4/119؛ كتابخانه سيد حسين امام ص 180؛ فيلم دانشگاه 1/750؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/65؛ ذريعه 25/40: رساله ديگري از همو؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/1103: نشاني 7 نسخه، 2/1102: رساله ديگري از همو، 2/863: رساله ديگري از همو؛ كتابخانه نوربخش 1/67؛ رايانه ملي ص2089؛ ميراث شهاب س9ش/2 28؛ شورا 1/200/33؛ فهرستواره منزوي 6/112-113]

از محمد دهدار. اين نام درديباچه رساله آمده است. مولف در آغاز گويد: كه برادران ديني از من خواستند كه چون در مسئله جبر و قدر اختلاف بجايي رسيده كه برخي انسانرا در كار خود مانند جماد دانند و دسته ديگري او را آفريننده كار خود، چيزي بنويسم. وي پيش از آنكه سخن در جبر و قدر گويد چهار پيش گفتار مياورد و آنگاه به اثبات موضوع ميپردازد. چهار گفتار بدينقرار است: 1- در اخبار آمده درباره نخستين آفريده 2- در ايجاد ممكنات 3- در تقسيم علم به فعلي و انفعالي 4- در نسبت هستيها بصادر اول پس از پايان مقدمات گويد: و چون اين مقدمات معلوم شد بايد دانست كه هر كس كه انسانرا در فعل خود چون جماد ميداند در حركتش انكس جماد است. اين رساله در الذريعه و فهرستهاي: ادبيات، حقوق، دانشگاه، رضويه و مجلس ديده نشده. (عبد الحسين حائري) درين رساله محمد بن محمود دهدار مفصل معني جبر و قدر و اختيار را بيان و نشان داده كه فرق ميان اينها چيست و به آخر معلوم نموده است كه جهان بر چه منوال و بر روي چه پايه اي از اين دو ميگذرد. او درين رساله با استفاده از مسائل فلسفي به بحث كلامي نيز درين مورد پرداخته و با آيات قرآني هر يك را دقيقاً معلوم كرده است. (عبدالله انوار) آغاز كتاب: از عدم نمودار محمد دهدار بعزيزان و برادران ديني كه سوال نموده اند كه اختلاف عقايد در مسئله اختيار و جبر ... . انجام كتاب: ياقوت ناهمواري شود از قلم است كه در آن وقت همان قلم ممكن الحصول بوده و الحمد لله رب العالمين و الصلوة و السلام علي سيد نا سيد المرسلين و علي آله اجمعين. [مجلس شورا 9/433 و 16/279؛ كتابخانه ملك 6/13؛ منزوي 772؛ فهرستواره منزوي 6/123]

رساله ايست در اثبات واجب الوجود بطريق متكلمين و حكما و صوفيه در ده رقم 1- در بيان ابطال دور 2- در ابطال تسلسل 3- در بيان برهان سلم 4- در بيان اثبات واجب بطريق متكلمين 5- در اثبات واجب بطريق حكماء 6- در استدلالي كه مخصوص بحكيم يا متكلم نيست 7- در توحيد بعد از اثبات واجب 8- در توحيد بطريق حكما 9- در توحيد موافق مشرب صوفيه 10- در تلويح بر خاتمه. در ديباچه نسخه حاضر بغلط بجاي نام دهدار، اسم احمد احسائي آمده است. رساله ايست در اثبات و توحيد واجب بمسلك متكلمين و حكما و صوفيه كه در 10عنوان رقم ترتيب يافته: 1-در ابطال دور 2-در ابطال تسلسل 3-در برهان سلم 4-در اثبات واجب بطريق متكلمين 5-در اثبات واجب بطريق حكماء 6-دراستدلال بدلائليكه مخصوص بحكيم يا متكلم است و محتاج بابطال دور و تسلسل نباشند 7-در توحيد 8-در توحيد بطريق حكماء 9-در توحيد بمشرب صوفيه 10-در تلويح برخاتمه (در ذاتي بودن مواد سه گانه وجوب و امكان و تشكيك و ماهيت نداشتن وجود). (مهدي ولايي) نويسنده مي گويد «ادراك وجود ضروريست و اول چيزي كه در اداراك شعور بدان بعلق گيرد وجود شي است » او پس از اين مقدمه مي گويد درين رساله سر آن دارم كه در دو مطلب بحث كنم: مطلب اول: منكر شيي مقربان شيي است و نافي مثبت و قائل به دو قائل به يكي است؛ مطلب ثاني: وجود كه مفهومي است و احد و عام شامل وجودات خاصه است و صادق بر آن صدق عرضي. (عبدالله انوار) اين رساله در كتب تراجم در فهرست مؤلفات معين الدين ابومحمد محمود بن محمد دهدار ياد شده. مؤلف در ديباچه چنين نويسد: در راه سفر به خير البلاد (شيراز) نامه اي از يكي از دوستان عزيز دريافت مشعر بر طلب دليل بر اثبات واجب بطريق متكلمين و حكماء و صوفيه و ابطال دور و تسلسل و ذكر برهان سلم و هر چند استعداد اين قبول در او نبود، خامه ار بنگاشتن اين نامه مطلق العنان دانست و آن را نفايس الارقام نام داد. دهدار در پايان رساله اين رباعي را از خواجه نصير نقل كرده: موجود بحق واحد اول باشد باقي همه موهوم و مخيل باشد هر چيز جز او كه آيد اندر نظرت نقش دو، يمين چشم احول باشد رجوع بشماره 1 اين دفتر شود. (عبدالحسين حائري) رساله اي است به فارسي در علم كلام در خصوص اثبات واجب بطريق متكلمين، حكما و صوفيه مشتمل بر ده رقم كه عبارتند از: 1-ابطال دور 2-ابطال تسلسل 3-برهان سلم 4- اثبات واجب بطريق متكلمين 5-اثبات واجب بطريق حكماء 6-استدلالهايي كه خاص حكما و متكلمين نيست 7-توحيد به طريق متكلمين 8-توحيد به طريق حكماء 9-توحيد به طريق صوفيه 10-اثبات واجب از طريق زيادت وجود بر ماهيت. اين رساله در اثبات واجب و در ده رقم نگاشته شده است. (عبدالحسين، حائري) آغاز كتاب: ثنا و ستايش مر خداوندي را كه دليل است ذات او بر ذات او و منزهست از مجانست مخلوقات صفات او و تابع وجود اوست وجود آثار و آيات او. انجام كتاب: توفيق تأمل در اين معني يابد زود بر او روشن مي شودو غرض ما تلويحي بود نه اثبات اين مدعا و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي خير خلقه محمد و آله الطاهرين. [الهيات مشهد 2/309؛ فهرست آستان قدس 4/264 و 11/324؛ مرعشي 19/169؛ كتابخانه وزيري 1/306 و4/1435؛ كتابخانه ملك 6/434؛ منزوي /2 852؛ فهرست مشترك ايران 988 و پاكستان 2071؛ كتابخانه ملي 6/291؛ الهيات تهران ص 258؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 2/648؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1514؛ مجلس شورا 10/59 و 10/657 و 10/2010؛ الهيات 258؛ ذريعه 24/239؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/852؛ فهرست مشترك نسخه هاي خطي پاكستان، اسلام آباد 2/988؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/262؛ فيلم دانشگاه 1/567 و 1/568 و 1/751؛ كتابخانه سيد حسين امام ص 180؛ دانشگاه تهران 16/522 و 16/588؛ اصغر مهدوي 2/120؛ نشريه 5/268 و 7/705؛ كتابخانه نور بخش 1/10؛ فارس شناسي ص98؛ رايانه ملي ص 2090؛ ميراث شهاب س9ش/2 28؛ شورا 1/200/33؛ فهرستواره منزوي 6/244-245؛ رايانه آستان قدس]