جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر چالش‌های پیشرفت سیاسی در سطح عدم اجماع نسبی نخبگان و نهادینه نشدن احزاب سیاسی بر روند ائتلاف و اتحادسازی در سیاست خارجی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و با بهره‌گیری از نظریه ساخت‌یابی نشان داده شد که چالش‎های پیشرفت سیاسی در داخل کشور نه تنها ائتلاف‌سازی را با مشکل مواجه می‌سازد، بلکه باعث از دست رفتن فرصت‌های بین‌المللی نیز می‌شود. تجربه ایران اسلامی در جهت‌گیری‌های متفاوت و عدم اجماع نسبی نخبگان فکری و سیاسی در تعریف شفاف منافع ملی باعث شکل‌گیری چرخه‌های بازگشت‌پذیری و در نتیجه کاهش کارآمدی سیاست خارجی شده است. در این راستا توجه به اسناد بالادستی، قانون اساسی، سند چشم‌انداز بیست ساله، برنامه‌های توسعه و خطوط قرمز نظام، تقویت فرهنگ مشارکت سیاسی، مسئولیت‌پذیری، نهادینه‌سازی احزاب، ایجاد هماهنگی میان قوا، شفافیت در تعریف اهداف و منافع ملی از یک‌سو و شناخت همه جانبه محیط، منابع، قواعد، اصول و هنجارهای بین‌المللی از سوی دیگر می‌تواند از راهکارهای کاهش چالش‌های پیشرفت سیاسی و در نتیجه افزایش کارآمدی سیاست خارجی کشور باشد.

مباحث حاضر چکیده نشست علمی نقد کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه­ای (2001 – 1991) تألیف دکتر امیر محمد حاجی یوسفی (تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، بهار 1384) است که با حضور ناقدان محترم دکتر ابراهیم متقی و دکتر محمد ستوده در تاریخ 10/9/84 در گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برگزار گردید.

مطالعه متون کلاسیک و جدید صاحب نظران علوم انسانى و سیاسى نشان مى‌دهد که بحث از انسان در کانون توجه آنها بوده است و اگر قلمرو سیاست و روابط بین‌الملل را تحت تأثیر انسان یا انسان‌ها در قالب دولت‌ها بدانیم نوع نگرش به ماهیت انسان باعث شکل‌گیرى دیدگاه‌هاى متفاوتى به پدیده‌ها و مسائل بین‌المللى مى‌گردد. بررسى ضمیر انسان در سه حالت لوح پاک، شرور یا تلفیقى از آنها به همراه تبیین رهیافت اسلامى در این مقاله آمده است

مطالعه منافع ملى و راه‌هاى تأمین آن در عصر فراصنعت و فرااطلاعات نیازمند نگاه ویژه‌اى به آن است. در دوران جدید و روند فزاینده جهانى شدن، مفهوم منافع ملى صرفآ در برگیرنده مرزهاى ملى نظم وستفالى نمى‌باشد، بلکه دولت‌ها ناگزیرند بیش از گذشته به محیط عملیاتى و متغیرهاى مربوط به بستر جهانى شدن توجه نمایند. در شرایط جدید، چگونگى تأمین منافع ملى ایران تا حد زیادى نیازمند شناخت فرآیندهاى جهانى شدن و تعامل هدفمند با بازیگران روابط بین المللى است. در این راستا، سیاست گفت‌وگوى تمدن‌ها و تنش زدایى مى‌تواند باعث تقویت قدرت ملى و منطقه‌اى ایران شده و زمینه را براى استفاده از امکانات و فرصت‌هاى بین المللى فراهم سازد.

آنچه مطرح شد بیان مختصرى از چارچوب کلى مبانى نظرى سیاست خارجى از دیدگاه امام خمینى(ره) بود. در این بحث نظرى که نیازمند تحقیق و پژوهش بیشترى است مطالعه سیاست خارجى با توجه به سه متغیر انسان، محیط و نقشها مورد بررسى قرار گرفت از پژوهش انجام شده مى‏توان استنباط نمود که نقطه عزیمت امام(ره) در نگرش به سیاست خارجى و داخلى، انسان و رفتار اوست بنابر این با استفاده از سطح تحلیل خُرد بهتر مى‏توان نظرات امام(ره) را مطالعه نمود. از دیدگاه امام(ره) همچنان که براى انسان صراط مستقیم وجود دارد براى دولت و زمامداران نیز صراط مستقیم متصور است و تجلى آن در سیاست خارجى همان سیاست نه شرقى و نه غربى است، اگر دولتى در صراط مستقیم قرار گیرد، استراتژیها، اصول، اهداف و عملکرد سیاست خارجى او نیز استمرار حرکت انبیا علیهم السلام خواهد بود. امام(ره) ضمن توجه به عوامل محیطى داخلى و بین المللى مؤثر بر سیاستگزارى خارجى، بر تقویت باورها و ذهنیت عامه مردم، بیدارى و آگاه شدن ملتها جهت تحقق اهداف سیاست خارجى دولت اسلامى تأکید دارند. از دیدگاه امام(ره) صدور انقلاب که همان صدور اسلام ناب محمدى(ص) است، رسالت و تعهد دولت اسلامى مى‏باشد و حمایت از ملل محروم و مستضعف و حمایت از حکومت جهانى اسلام و سایر نقشهاى دولت اسلامى در این راستا مفهوم و معنى مى‏ یابد. امیداست مطالب بیان شده مقدمه مباحث گسترده‏تر و مفیدتر در شناخت ابعاد نظرى آراء و اندیشه امام خمینى در قلمرو سیاست خارجى قرار گیرد.

هر نظام سیاسی به دنبال تأمین منافع ملی خود است که بر اساس شرایط بین المللی و نظام سیاسی داخلی، منافع ملی کشورها ترسیم می¬شود. بر این اساس در این پژوهش بر آن هستیم که بدانیم چه رابطه¬ای بین حمایت از فلسطین و منافع ملی جمهوری اسلامی وجود دارد. حمایت از فلسطین در ارتباط مستقیم با منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است و باعث ارتقاء جایگاه سیاسی و اقتدار جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه و صحنه جهانی شده است. در راستای این فرضیه به بررسی مفهوم منافع ملی ،تعریف مفهوم منافع ملی، تاریخچه و انواع آن پرداخته شد.و دیدگاه¬های مختلف در مورد منافع ملی را بیان گردید¬. و همچنین به تعریف مصالح اسلامی و رابطه منافع ملی و مصالح اسلامی پرداخته شد و سه دیدگاه مهم در قالب سه نظریه: اصالت منافع ملی، تقدم و اهمیت مصالح ملی، نظریه ی تجمیع منافع ملی و مصالح اسلامی را مطرح گردید . و اصول واهداف، راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی را بررسی خواهیم کرد. و همچنین دلیل حمایت ایران از فلسطین را از بعد منافع ملی بررسی می¬کنیم .و در ادامه دیدگاه-های مختلف در مورد حمایت از فلسطین و منافع ملی در سه دیدگاه عمده بررسی گردید. و در نهایت این فرضیه¬ی پژوهش، تأیید شد که حمایت از فلسطین در ارتباط مستقیم با منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است و باعث ارتقاء جایگاه سیاسی و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه و صحنه جهانی شده است.

این تحقیق می کوشد تا توهم شیعه هراسی را، به عنوان یکی از مهم ترین تهدیدات بیداری اسلامی، کالبد شکافی نماید. از این منظر، علل بروز و راهکارهای مقابله با آن مهم ترین دغدغه این نوشتار است. به نظر نگارنده استراتژیست های هژمونی بین المللی، بعد از ظهور بیداری اسلامی در ایران، متوجه پتانسیل بالای قدرت نرم شیعه در جهت جریان سازی عدالت طلبی، ظلم ستیزی و استقلال طلبی شدند که اگر کنترل نشود به زودی مرزهای ایران را درمی نوردد و زمینه گسترش اسلام سیاسی و دولت های اسلامی مشابه ایران را در منطقه خاورمیانه فراهم می آورد. از این رو پروژه شیعه هراسی به منظور مصادره مفاهیم اصیل اسلام ناب طراحی شده است که راهکار مقابله با آن، بصیرت سیاسی و واکاوی آموزه های صلح جویانه، وحدت طلبانه و کنش ارتباطی متعقلانه و معنویت خواهانه اسلام است.