جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله اقدام‌های مهم پیامبرأکرم(ص) در طول دوران رسالت خویش، امت‌سازی است، مسأله اصلی مقاله بررسی چگونگی سیر امت‌سازی به‌ویژه در دوران مکه است که برای احراز این امر، از چارچوب تفسیر تنزیلی که مبتنی بر تفسیر براساس سیر نزول سور‌های قرآن است، بهره‌برداری شده است. این سبک تفسیری به‌خوبی می‌تواند جریان شکل‌گیری هویت امت، در راستای ساخت دولت نبوی را تبیین نماید. مهم‌ترین ویژگی هویت‌بخش و اقتدار امت، عنصر عقیده است. اهمیت سوره‌های مکی را نیز باید در همین راستا مورد توجه قرار داد. بنابراین سور مکی قرآن کریم با بیان مولفه‌های امت‌سازی، بخشی از فرایندهای ساخت هویت امت را تبیین می‌کند. مهم‌ترین اقدام امت‌سازی پیامبراکرم(ص) تبیین ارزش‌های بنیادی اسلام در راستای ساخت امت اسلامی بر پایه آیات قرآن و تفسیر آن است.

مسأله‌ی اصلی مقاله حاضر، بررسی چیستی فرآیند دولت‌سازی نبوی در سوره­های مکی است و برای احراز این امر از چارچوب روشی تفسیر تنزیلی بهره برده است؛ زیرا این سبک تفسیری به سیر نزولی قرآن تأکید می‌کند ولذا به‌خوبی می‌تواند فرآیند دولت‌سازی نبوی را تبیین نماید. فرآیندهای دولت‌سازی بر مؤلفه‌ها و عناصر عام و خاصی استوارند که مهم‌ترین‌ آن‌ها عبارتند از: ایده‌سازی، جمعیت، سرزمین، قانون و نهادسازی؛ آموزه‌های برآمده از سوره­های مکی قرآن کریم، اولین عنصر عام دولت‌سازی، یعنی ایده‌سازی را تبیین می‌کند و مبانی اندیشه‌ای دولت‌سازی نبوی را ترسیم می‌نماید. این نوشته معتقد است که همین مطلب زمینه‌ی تحقق سایر عناصر دولت‌سازی نبوی را فراهم آورده و مرحله‌ی تأسیس و تثبیت دولت‌سازی را در مدینه رقم زده است.