جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم «هژمونی» دارای بنیان‌های فلسفی ـ نظری و ساحات معنایی متفاوتی است. این مفهوم را صرفاً و لزوماً نباید به شیوه‌ای ادراک نمود که در راه ادراک آن به شیوه‌هایی دیگر انسداد حاصل آید. در ادراک این مفهوم نباید در مغاک فروبستگیِ متافیزیکی فروغلطید و «یک» شیوۀ ادراک را بر سایر شیوه‌ها غالب دانست. فلذا، پژوهش حاضر درصدد واسازی این گرایش به «امر واحد» است تا بر راه ادراک مفهوم هژمونی به «یکی از شیوه‌های ممکن» پرتو افکند. این‌چنین، تمرکز این پژوهش بر اندیشۀ ارنستو لاکلاو قرار دارد تا بدین‌طریق بنیان‌های فلسفی مفهوم مذکور در فلسفۀ ژاک دریدا مورد واکاوی قرار گیرند و دال‌های برسازندۀ مفصل‌بندی این مفهوم ـــ در مقام ساحات معنایی آن ـــ مکشوف گردند. همان‌گونه که خواهیم دید، دال‌های مذکور حول دالّ برتر یا نقطۀ گره‌گاهی «امکانی‌بودن» مفصل‌بندی می‌گردند و مفاهیم دریدایی «امر تصمیم‌ناپذیر» و «امر لمس‌ناپذیر» به‌عنوان بنیان‌های فلسفی‌ آن‌ها قلمداد می‌شوند. امّا، این امکانی‌بودن به‌معنای عدم‌قطعیّت یا بی‌ثباتی یا عدم‌برخورداری از یک بنیان هستی‌شناختی نیست. لذا، امکان‌ناپذیربودن، تصمیم‌ناپذیربودن و لمس‌ناپذیربودنِ هژمونی را باید به‌معنای عدم‌برخورداری آن از «بنیاد غایی» ـــ و نه «بنیاد» ـــ قلمداد نمود و توجّه را بر سرشت آپوریایی و حضور در عین غیاب و غیاب در عین حضور آن متمرکز نمود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مقالۀ حاضر به کنکاش در آثار تئودور آدورنو و میشل فوکو می‎پردازد تا به مفهوم مدرنیته در اندیشه و آراء آنان دست یازد و بر این امر مُهر تأیید زند که هر یک از آنان در مواجهات خود با مدرنیته، طرحی مخصوص به خویش را درافکنده است. لذا، پس از مشخّص‌نمودن سنّت فلسفی قارّه‌ای به‎عنوان یک ”گفتمان“، و پس از مورد مداقه ‌قراردادن پرسش‌ها و مسائل پژوهش، مفهوم مدرنیته به‌گونه‎ای انفکاکی در نزد آدورنو و فوکو بررسی می‎شود. نهایتاً در مقام مقایسه و نتیجه‌گیری، مدل‌های انتولوژیک، اپیستمولوژیک و پارادایمیک به‌طور مجزّا برای این دو اندیشمند طراحی‎ و ارائه می‎شوند. هم‎چنان که نشان داده خواهد شد، عناصر اساسی و بنیادینی که انتولوژی و اپیستمولوژیِ انسانِ مدرن را برمی‎سازند، در نزد آدورنو، کلیّت و هم‎سانی، و در نزد فوکو، زیست‎قدرت و کرانمندی هستند. ناهم‎سان‎بودن عناصر تشکیل‎دهندۀ گفتمانی واحد خود را آشکارا در مدل‎های پارادایمیک ارائه‎شده متبلور خواهد ساخت؛ آن‎جا که با ابتنای بر سلسله‎مراتب معرفت نشان می‎دهیم در حالی که مواجهات فلسفی و پارادایمی آدورنو با مدرنیته مواجهاتی ”مستقیم“ هستند و مواجهۀ نظری وی مواجهه‎ای ”غیرمستقیم“ است، فوکو دارای مواجهات فلسفی و پارادایمی ”غیرمستقیم“ است و از انضمامی‎ترین سطح موجود در الگوی سلسله‌مراتب معرفت ــ یعنی، ”به‎طورمستقیم“ از نظریه ــ به واقعیت مورد بررسی (مدرنیته) ورود می‎کند.

آثاری که درباره ژاک دریدا به زبان فارسی نگاشته شده یا آثاری که از او یا درباره او به زبان فارسی ترجمه شده اند، عمدتا آثاری بوده که بر گرایش های زیبایی شناسانه دریدا متمرکز بوده است و از فلسفه و اندیشه سیاسی او غفلت شده است. باید دانست که دریدا دارای فلسفه و اندیشه سیاسی منسجمی است که ضرورت پرداختن به آنان به خوبی احساس می شود. در جهان انگلیسی زبان نیز، بیش از یک دهه نیست که اندیشه سیاسی دریدا مورد توجه جدی قرار گرفته است و آثاری به نگارش درآمده که مستقلا بر فلسفه و اندیشه سیاسی او متمرکز بوده، یا مفاهیم زیبایی شناسانه او را در قالبی سیاسی مطرح ساخته است. در مقاله حاضر، درصدد هستیم تا مفاهیم قانون، عدالت و مسوولیت را در فلسفه دریدا مورد کاوش قرار دهیم. در این راستا، ابتدا به تمایزات مابین قانون و عدالت می پردازیم. این امر به خصوص با مد نظر داشتن مفهوم دریدایی «واسازی» انجام می پذیرد. هم چنان که خواهیم دید، در نزد دریدا، قانون «واسازی پذیر»، و عدالت «واسازی ناپذیر» است. سپس، نسبت هر یک از مفاهیم قانون و عدالت را با مفهوم مسوولیت خواهیم سنجید، و به این نتیجه می رسیم که عدالت، برخلاف قانون، ما را از به عهده گیری و تقبل مسوولیت، مبرا نمی سازد.

خانواده به عنوان بنیان اصلی جامعه، در طول تاریخ، تحت تاثیر تحولات گوناگون اقتصادی و اجتماعی، دگرگون شده است. به طور حتم مسائل خانواده امروز ایرانی با خانواده پنجاه یا صد سال پیش تفاوت های عمده ای دارد. یکی از عرصه هایی که در این سال ها دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده، روند رشد جمعیت و فرزندآوری و روی آوردن خانواده ها به داشتن یک فرزند است. پژوهش حاضر سعی کرده کنش تک فرزندی زنان شهر اهواز را مورد کندوکاو قرار دهد و چالش های مشارکت کنندگان را در ارتباط با خانواده و فرزندپروری که منجر به این رفتار شده را شناسایی کند. برای رسیدن به این هدف از روش شناسی کیفی و نظریه زمینه ای استفاده شده است. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و نظری تعداد 20 زن که دارای یک فرزند بودند، انتخاب و با کمک از مصاحبه های عمیق، داده ها جمع آوری شدند و تحلیل داده ها به شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. یافته های تحقیق شامل 17 مقوله فرعی، 6 مقوله اصلی و مقوله هسته چالش های سخت پیش روی فرزندآوری می باشد. یافته ها نشان می دهند که عدم حمایت کافی از زنان و خانواده و نداشتن زمان کافی به واسطه شاغل بودن یا ادامه تحصیل به عنوان شرایط علی چالش های پیش روی فرزند آوری می باشند. زنان در مواجهه با این چالش ها در بستری که مشکلات مالی و مسکن در آن وجود دارد و تجربه ناخوشایندی از تعداد زیاد اعضای خانواده دارند و مداخله فضای اجتماعی مخاطره آمیز و بالا بودن هزینه های فرزندآوری، استراتژی تک فرزندی را انتخاب می کنند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تحقیق حاضر با هدف بررسی پیامدهای آپارتمان نشینی در شهر شیراز انجام گرفت. جهت انجام این کار، ابتدا مطالعات انجام شده پیرامون آپارتمان نشینی و مسایل مرتبط با مجمتع های مسکونی مورد بررسی قرار گرفت. از آنجا که آپارتمان نشینی یکی از الگوهای زندگی شهرنشینی است، جهت تنظیم چهارچوب نظری، از نظریات جامعه شناسان شهری برای بررسی زندگی آپارتمان نشینی استفاده شده است. در این راستا نظریات گیدنز، ورث و رویکرد فرهنگ گرایی به عنوان چهارچوب نظری انتخاب و مدل تجربی تحقیق از آن استخراج گردید. حجم نمونه n=377 تعیین گردید که جهت افزایش دقت به n=400 افزایش یافت. پرسشنامه ها در چهار منطقه از شهر که مجتمع های مسکونی آپارتمانی در آنجا بیشتر از سایر مناطق بود، تکمیل گردید. متغیرهای مستقل در تحقیق حاضر، عبارتند از: تحصیلات پاسخ گو، درآمد خانوار، بعد خانوار، محل تولد، سطح زیربنای آپارتمان، تعداد طبقات، تعداد واحدها، تعداد اتاق ها، قومیت، سابقه آپارتمان نشینی، داشتن یا نداشتن مدیر در مجتمع و نوع مدیریت، متغیرهای وابسته عبارتند از رضایت مندی ساکنان، احساس امنیت، احساس بیگانگی، اعتماد اجتماعی و موفقیت تحصیلی فرزندان چهار متغیر اول، به صورت طیف لیکرت طراحی و مورد سنجش قرار گرفتند. با توجه به مدل نظری تحقیق 21 فرضیه مطرح و مورد آزمون قرار گرفت که از این میان 4 فرضیه مورد تایید قرار گرفت. تحقیق حاضر نشان داد که سطح زیربنا، تعداد طبقات مجتمع مسکونی، وجود یا عدم وجود مدیر و نوع مدیریت مجموعه آپارتمانی رابطه مثبت با رضایت مندی از آپارتمان نشینی دارد.

این مطالعه به بررسی مشارکت زنان روستایی در درآمد خانواده می پردازد. پرسش مورد نظر این است که چه عواملی بر فعالیت های زنان روستایی تاثیر می گذارد که منجر به افزایش درآمد خانوار می شود؟ در این پژوهش، نقش زنان روستایی در فعالیت اقتصادی به عنوان متغیر وابسته و عوامل اقتصادی، اجتماعی و زمینه ای به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. فرضیه های تحقیق با داده هایی که به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه به دست آمدند آزمون شدند. بر اساس محاسبات انجام شده حجم نمونه 646 نفر برآورد شد و افراد نمونه به شیوه تصادفی منظم انتخاب شدند.یافته های تحقیق نشان داد فعالیت های اقتصادی زنان روستایی با متغیرهای فرصت های شغلی، سطح سواد زن، تعداد فرزندان، سطح سواد همسر، سطح سواد مادر، موقعیت شغلی پدر خانواده و دسترسی به رسانه های جمعی دارای همبستگی معناداری است. نوع منبع درآمدی خانوار، میزان مالکیت، درآمد خانواده، سن زن، تعداد فرزندان بالای 10 سال، سطح سواد پدر و موقعیت شغلی مادر با فعالیت های اقتصادی زنان روستایی رابطه معناداری نداشتند.

در مقاله پیش رو سعی بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان ارائه شده از سوی محمود احمدی نژاد، نامزد دور دهم انتخابات ریاست جمهوری، تحلیل شود. روش به کار گرفته شده جهت استخراج دال های این گفتمان تحلیل بینامتنی و بیناگفتمانی پیشنهادی در روش - نظریه فرکلاف است. در ادامه دال های استخراج شده در چهارچوب نظری یعنی روش - نظریه لاکلاو و موفه قرار گرفتند تا با ارائه تصویری کلی ما را در فهم چگونگی مفصل بندی دال ها در کنار یکدیگر، نحوه تعریف و بازتعریف دال ها توسط دال مرکزی، چگونگی انسجام آن ها حول دال برتر و نیز ایجاد مرزهای ضدیتی به منظور غلبه هژمونیک بر سایر گفتمان های موجود در این عرصه یاری نمایند. دال برتری که به این گفتمان انسجام بخشیده و سایر دال ها را حول خود مفصل بندی کرده مدیریت مردمی است.

این پژوهش سعی دارد تا با بهره گیری از روش پیمایش، عواملی را که با جهت گیری ارزشی جوانان در ارتباط است، بررسی کند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که 21.6 درصد از افراد به سمت جهت گیری ارزشی مادی گرایانه تمایل نشان داده اند درحالی که، 78.4 درصد از افراد متمایل به جهت گیری ارزشی فرامادی گرایانه هستند. همچنین نتایج حاصل از آزمون فرضیات بیانگر آن است که متغیرهای عضویت در انجمن های سیاسی مذهبی، رضایت از زندگی، دینداری، استفاده از رسانه های قدیمی و نوظهور و همچنین قومیت با نوع جهت گیری ارزشی رابطه معناداری دارد. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که به ترتیب متغیرهای دینداری، استفاده از رسانه های قدیمی، مذهب-(تشیع)، رضایت از زندگی و عضویت در انجمن های سیاسی مذهبی قادر به تبیین 22.7 درصد از واریانس متغیر وابسته هستند.