جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در کلیات سعدی 54 بیت هست که هجده بیت آن به فارسی، هجده بیت به عربی و هجده بیت دیگر به گویش قدیم شیراز است. این اشعار در نسخه های کلیات مثلثات نامیده شده اند. بخش شیرازی این مثلثات غالباً در نسخه ها تصحیف شده است. در این مقاله این ابیات براساس کهن ترین نسخه های آنها مقابله و تصحیح شده اند. در مقدمۀ مقاله به سابقۀ تحقیقات دربارۀ مثلثات نیز اشاره شده است

کلمات مرکبی که جزء دوم آنهاستاک حال یا گذشته فعل است از رایج ترین انواع ترکیب در زبان فارسی است. از نظر نقشی، رابطه جء اول ترکیب با جزء دوم، یعنی ستاک فعل، بسته به لازم و متعدی بودن ستاک و حال یا گذشته بودن آن متفاوت است. در این ترکیبات، اگر ستاک فعل را به یک فعل صرف شده برگردانیم،جزء دیگر ترکیب در حکم یکی از اجزاء اصلی جمله یا موضوعهای فعل خواهد بود. آنچه در زیر می آیدطبقه بندی این ترکیبات بر اساس رابطه جزء غیرفعلی ترکیب با جزء فعلی آن است.

این رساله با این فرضیه که « آواهایی که هم اکنون توسط قاریان مصر تلفظ می‎شود همان تلفظ این آواها در زمان نزول وحی است» به بررسی تک تک آواهای زبان عربی فصیح درگذشته و حال می‎پردازد و بعد از مقایسه و تطبیق به این نتیجه می رسد که حداقل در چندین آوا از نظر تولیدی تغییراتی صورت پذیرفته است. این تغییرات گاه در جایگاه تولید و گاه در واکداری یا بی‎واکی بوده است. جدای از مطالب مطرح شده، این رساله یک هدف ضمنی نیز دارد که آن تطبیق و مقایسه میان دو علم تجوید و آواشناسی و تعیین نقاط اشتراک و افتراق این دو علم می‎باشد . علاوه بر مطالبی که حول فرضیه ارائه شده است، مطالبی جنبی و صرفاً جهت آشنایی بیشتر با علم تجوید از منظر آواشناسی نیز ارائه شده است. این پایان‎نامه درشش فصل ارائه شده است. در فصل اول، فرضیه، روش تحقیق و خلاصه‎ای از محتوای پایان‎نامه ارائه شده است. در فصل دوم، دو موضع جوف و حلق از مواضع پنج‎گانه و چهار‎ مخرج ‎آنها بررسی شده است. فصل سوم به شش مخرج از مخارج دهگانه موضع لسان اختصاص یافته است. در فصل چهارم، چهار موضع باقی مانده از موضع لسان و سه مخرج شفتین و خیشوم بررسی شده است. در فصل پنجم، صفات الحروف ( صفات اصلی و فرعی ) مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت در فصل ششم نتیجه گیری شده و فرضیه ابطال می‎شود

زبان فارسی، مانند همه زبانهای دنیا، مشمول تحول قرار می گیرد. کلمات از آغاز، وسط و پایان تحول می یابند. تحول پایانی و میانی کلمات رایج تر از تحولات آغازی هستند. در این مقاله به نوع خاصی از تحول کلمات فارسی اشاره شده که کمتر به آن پرداخته اند و آن حذف هجای اول کلمات است، مانند «رخت» به جای «درخت». این نوع تحول در گذر از فارسی میانه به فارسی دری نیز دیده می شود، مانند کلمه «هشاگرد» که در فارسی به «شاگرد» بدل شده است.