جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: گوتلوب فرگه تأثیر زیادی بر تکامل فلسفه قرن بیستم گذاشته است، با این حال اهمیت واقعی این تأثیر هنوز هم بسیار محل بحث است. این کتاب شرحی کاملاً جدید و منظم از فلسفه فرگه با تمرکز بر سنگ بنای آن ارائه می دهد: نظریه حس و مرجع. این مطالعه نشان‌دهنده یک ارزیابی مجدد بزرگ از یک شخصیت مهم در تاریخ فلسفه است و برای فیلسوفانی که با زبان و معرفت‌شناسی مرتبط هستند مورد توجه ویژه‌ای قرار خواهد گرفت.

پیش گفتار مترجم : مجموعه ی حاضر برگردان سه رساله ی کلاسیک در زمینه ی مطالعه ی معنی است که سه منطق دان سرشناس و تاریخ ساز معاصر در باب معنی به دست داده اند. هر یک از این نوشته ها در زمان خود، انقلابی در حوزه ی بررسی معنی زبان به حساب آمده اند، و بارها در نوشته های پس از خود مرجعی برای بحث های بعدی تلقی شده اند. کم تر زبان شناسی است که در زمینه ی معنی شناسی به مطالعه ای دست یازیده و از این سه گفتار بهره ای نبرده باشد. مخاطبان این سه مقاله را باید دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی رشته های زبان شناسی، فلسفه، و منطق دانست که به دنبال شناخت اندیشه های کلاسیک در رشته ی خود بوده و برای دست یافتن به این هدف، به خواندن آرای این متفکران در کتاب های فرعی و گزارش های درس نامه های خود بسنده نکرده اند... در آغاز هر مقاله، مترجم سعی کرده است تا شرح حالی اجمالی از نویسنده ی هر مقاله به دست دهد؛ هر چند مسلماً نام این پیشگامان برای همگان آشناست و نیازی به معرفی شان نیست. برای درک بهتر برخی مطالب، توضیحاتی در انتهای هر مقاله و تحت عنوان « یادداشت های مترجم » ارائه شده است که به شکل اعدادی داخل قلاب، درون متن نشان داده شده اند. یادداشت های مولف نیز به صورت اعدادی درون پرانتز و پیش از یادداشت های مترجم ارائه شده اند.

یکی از مقدماتی‌ترین مطالبی که در هر کتاب آموزشیِ منطقِ فرگه‌ای در بحث منطق محمولات به چشم می‌خورد، این است که «وجود داشتن» نمی‌تواند در هیچ گزاره‌ای محمول واقع شود؛ بلکه جایگاه «وجودْ» سور گزاره‌ی جزئی است. هدف من در این مقاله این است که نشان دهم بنیان‌گذاران منطق فرگه‌ای چه دیدی به ساختار گزاره داشتند و چرا وجود در این ساختار نمی‌تواند محمول واقع شود. سپس تبیین و راه‌حل این منطق‌دانان از گزاره‌های وجودی را بیان می‌کنم؛ و در پی آن، اشکالات و نارسایی‌های تحلیل ارائه‌شده را بررسی خواهم کرد. بسیاری از فیلسوفان تحلیلی، چون مور (Moore, 1936)، نیل (Kneale, 1936)، ویزدم (Wisdom, 1931)، اِیِر (Ayer, 1947) و دیگران، بیش‌تر در بحث‌های مربوط به برهان وجودی برای اثبات خدا، به محمول نبودن وجود اشاره کرده‌اند. اما من در این مقاله تنها به فرگه، راسل، و کواین خواهم پرداخت. آرای فیلسوفان نامبرده با اندکی مسامحه ذیل رای این سه می‌گنجد.

«این­همانی» یکی از مهم­ترین و در عین حال بحث­برانگیزترین مسائل مطرح شده در آثار فرگه است. در این مقاله به بررسی دیدگاه او در باب این موضوع و شرح و نقد تفسیرهای مختلف از آن خواهیم پرداخت. پرسش اصلی ما این است که این­همانی بین چه عناصری برقرار می­شود. ابتدا دیدگاه فرگه را نسبت به این­همانی در «مفهوم­نگاشت» توضیح می­دهیم. از آنجا ­که تأملات نهایی فرگه راجع به این­همانی در دیگر اثر شناخته­شده­اش یعنی «معنا و دلالت» مطرح ­می­شوند، در بخش بعدی مفهوم این­همانی را در این مقاله شرح می­دهیم. در نوشته­ی کنونی هدف نقد نظر فرگه نیست، بلکه پیش از آن مقصود ما فهم نظر فرگه است، زیرا تنها در این صورت می­توان مسائل مهمی همچون ماهیت عدد در «مبانی علم حساب» و تناقض­نماهای مطرح شده از سوی راسل در نسبت با اصل موضوعه­ی پنجم فرگه در «قوانین علم حساب» را دریافت.

پرسش محوری فرگه در مقاله در باب معنی و مدلول آن است که چگونه می توان تفاوت معرفتزایی جمله هایی به فرم a=a را از a=b توجیه کرد.a=a تحلیلی و پیشین است در حالی که a=b پسین است و ارزش شناختی متفاوتی دارد. نظریه معنی (sense) و مدلول فرگه برای پاسخ به همین پرسش طرح می شود.سنس نحوه رسیدن به یک مدلول است و تفاوت راههای رسیدن به یک مدلول توجیه گر چگونگی معرفتزایی اینهمانیهای تجربی است.در سنت تحلیلی توجیه معرفتزایی نقطه قوت نظریه فرگه محسوب می شود.ما بر آنیم استدلال کنیم که اگر ساختار منطقی پیشنهادی فرگه برای اینهمانیهای تجربی را مفروض گرفته و نظریه معنی و مدلول او را بپذیریم، آنگاه اساسا جایی برای کشف تجربی باقی نمی ماند.کشف تجربی در حالتی معنی پیدا می کند که ساختار منطقی متفاوتی به جمله های مورد بحث فرگه نسبت دهیم و در این صورت دیگر نیازی به نظریه معنی و مدلول نخواهیم داشت.