جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رییس فرقه البیّانیة . ارتباطاتی با فرقه کیسانیه داشت و بعد از وفات ابو هاشم بن محمد بن الحنفیّة ادعای نبوت کرد و در نامه ای به امام باقر(ع) از او خواست که وی را تصدیق کند. هشام بن حکم حکایت می کند که او خدای آسمان را جدای از خدای زمین می دانست و اولی را بزرگتر از دومی فرض می کرد. همچنین چنین فهمیده می شود که او بر این نگره بوده است که خداوند نوری است به هیئت انسان که برای او اعضائی شبیه انسان است و اینکه این اعضا فانی می شوند و فخر رازی این را از اولین هسته های ظهور تشبیه در جهان اسلام می داند. او معتقد بوده است که روح خداوند در انبیاء و ائمه حلول می کند و امام علی (ع) به سبب حلول روح الهی در او غیب را می دانسته و از غیب خبر می داده است. او معتقد بود که این روح بعدا به محمد بن حنفیه سپس در فرزندنش ابو هاشم و سپس در خود بیان حلول کرده است. همچنین اصحاب بیان قائل به رجعت نیز بوده اند.

محدث فقیه و متکلم شیعی. از شاگردان شیخ مفید و شیخ مرتضی. کتاب الاعتقاد و الردّ علی الزیدیّة از آثار اوست .

متکلم. از معتزله بصره و او را از طبقه شاگردان عمرو بن عبید می دانند.

متکلم معتزلی شاذ. چیز زیادی از حیات او در دست نیست. او را معتزلی یصری می دانند و از شاگردان نظام. او به همراه احمد بن حائط و فضل الحدثی سه اعتزالی نظّامی بودند . بانوش را بسیاری از مصادر از شاگردان و تابعان ابن حائط می دانند که اقوال غریبی در ثنویت و تناسخ داشت. بانوش نیز قال به تناسخ در هیاکل بود و از او نقل است که آفرینش یکباره بوده است و اولین چیزی که خلق شده است اجزائی است که هر کدام از آنها لا یتجزأ است و در عین حال معتقد بود که این اجزاء زنده و عاقل اند و متهم به ادعای نبوت است

متصوف و متکلم . پدرش از شاگردان سهل بن عبدالله تستری بوده است. مذهب سالمیّه به پدر او منسوب است. اعضای این مذهب در قضیه حلاج، نظری مخالف نظر عامه فقها داشته اند و حلاج را از محققین در تصوف می دانسته اند.ریاست مذهب سالمیه بعد از پدر به احمد می رسد. برخی محققان معتقدند که احیاء علوم الدین غزالی متأثر از مذهب سالمیه است . مخالفین وی او را به تجسیم متهم کرده اند. ابو نصر سراج در کتاب لمع آرائی از او ذکر می کند و همچنین ابن الفرّاء حنبلی در کتاب " المعتمد فی اصول الدین " برخی از آرای او را ذکر کرده است.

محدث و فقیه از داعیان ارجاء

فقیه مفسر و متکلم زیدی. ابن مرتضی او را در طبقه دوازدهم معتزله قرار می دهد و او را از مشاهیر شاگردان قاضی عبدالجبار می شمارند. ابن مرتضی او را شیخ زیدیه عراق می داند و او را از اساطین شیعه می شمارد . او همچنین در فتنه ایجاد شده در طبرستان در زمان ابن سیف دینوری به کمک شیعه شتافت .

فقیه شاعر متکلم زیدی. صاحب کتبی در رد اباضیة و قدریة و همچنین کتابی درباره توحید .

زعیم حارثیّة از خوارج. از اباضیه و پیروان عبدالله بن اباض خارجی بود. پس از کشته شدن عبدالله اباض ابتاع او منشعب شدند و حفصیّة و حارثیّة و یزیدیّة از خوارج پدید آمدند. حارثیّة معتقد به قدر، استطاعت قبل از فعل بودند. به آنان منسوب است که بر زانی و سارق و .. حد جاری می شود سپس توبه داده می شود ، اگر توبه کرد که رها می شود و اگر نه کشته می شود.

محدث و متکلم . از قضات نیشابور بوده است. ذکر او در کتاب الذهبی رفته است.