جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التفسير المنير في العقيدة و الشريعة و المنهج تأليف مفسّر و عالم اهل‌سنت سورى وهبة زحيلى(متولد 1932م)، از آثار شايان توجه قرآن‌پژوهى معاصر است. نویسنده در آغاز، طى مقدمه‌اى كوتاه به انگيزه خود از تدوين اين تفسير، شيوه تفسير و منابع و مآخذ آن مى‌پردازد. آن‌گاه برابر شيوه معمول بيشتر مفسران كه در آغاز تفسير، برخى از مباحث علوم قرآنى را يادآور مى‌شود. پس از مقدمه تفسير و مباحث علوم قرآنى، تفسير آيات آغاز گرديده و از ابتداى قرآن تا پایان آن به ترتيب سوره‌ها، هر سوره به چندين بخش تقسيم گرديده و نكته‌هاى گوناگون تفسيرى آن مطرح شده است. دكتر وهبة زحيلى دراين‌باره مى‌نويسد: «چون من نياز شديدى را ميان گروه‌هاى گوناگون مردم، كه از نظر فرهنگى در حدّ متوسطى هستند، احساس كردم و به اين نتيجه رسيدم كه مردم علاقه دارند محتواى كتاب الهى را بدانند و بر اين عقيده‌اند كه از مهم‌ترين چيزهایى كه در پيشگاه خداوند از انسان مورد پرسش قرار مى‌گيرد، قرآن كريم است، چه اين‌كه اگر فرد مسلمان به قرآن عمل كرد، حجت به نفع وى و در صورت عمل نكردن، حجت عليه اوست، بر آن شدم تفسيرى برای پاسخگويى به نيازهاى آنان بنويسم. با توجه به اين‌كه تفاسير قديمى به مثابه دائرةالمعارفى بزرگ هستند، من به بيان مستقيم معناى آيه اهتمام ورزيدم، به‌گونه‌اى كه هرگاه انسان بخواهد يك آيه و يا تفسير آن را بخواند مقصود از آن آيه در ذهن او نقش ببندد. اين نخستين گام در موفقيت تفسير است؛ زيرا مهم اين است كه انسان مضمون آيه را به عنوان كلّ پيوسته و ناگسسته بفهمد و سپس چگونگى پيوند آيه را به ما قبل و ما بعدش، درك كند، چون آيات قرآن، هدف و غرض مشخصى را دنبال مى‌كنند، و من اين شيوه را در تفسير «المنير» انتخاب كردم. زمانى كه من در دبى رئيس دانشكده شريعت و قانون در دانشگاه امارات بودم و زن و فرزندى با من نبود، مدت پنج سال با فراغ بال در آن‌جا درنگ كردم به برخى كارهاى علمى پرداختم و همه اين فرصت پنج ساله را تابستان و زمستان به كار اين تفسير اشتغال داشتم و دو سال هم در دمشق، به چاپ و نشر آن پرداختم كه هفت سال كار مى‌شود. زحيلى در آغاز تفسير تمامى سوره‌ها، مضامين سوره را به كوتاهى بيان كرده است و پيش از آن زير نام سوره مطالبى مانند مكى و مدنى‌بودن را متذكر شده است. سپس فضيلت سوره و روايات وارده در عظمت شأن و قرائت سوره را ياد آور شده و سازگارى سوره مورد بحث را با سوره قبل از آن مورد بررسى قرار داده است. وى هر سوره‌اى را همچون ديگر مفسران، به چند بخش تقسيم كرده و برای هر بخش از آيات، موارد گوناگونى را بيان كرده كه تمامى آن موارد در راستاى تفسير و كشف و پرده‌بردارى از آيات قرآن است؛ اين شيوه در سرتاسر تفسير و در تمامى بخش‌هاى گوناگون آيات پياده شده است؛ بدين‌ترتيب: اعراب، بلاغت، مفردات لغوى، نامگذارى، سبب نزول، تناسب آيات و تفسير و بيان، احكام آيات و فقه كاربردى و.... همچنين به تناسب بخش‌هاى گوناگون آيات يك سوره، برخى از موارد فوق همچون سبب نزول ذكر شده و مباحث ديگرى با عناوين جديد چون مسائل فقهى و پرتوى از تاريخ آورده شده است. تفسير المنير كه تأليف آن در سال 1408ق آغاز گرديد، در 16 مجلد كه شامل 32 جزء مى‌باشد چاپ شده است. 30 جزء آن در 15 مجلد كه شامل تفسير تمامى قرآن بوده و مجلد 16 آن شامل فهرست كاملى از همه مطالب تفسير و قرآن است. در آخر هر جلد فهرست موضوعات مطرح شده در آن جلد... بر اساس صفحات، درج شده و جايگزين فهرست آيات گشته است. مجموعه صفحات آن به حدود 10000 صفحه مى‌رسد. چاپ اول آن در سال 1991م مطابق 1411ق با همكارى دارالفكر المعاصر بيروت و دار الفكر دمشق به گونه‌اى زيبا و جذاب به شكل وزيرى منتشر گرديد. استقبال از اين تفسير سبب شد كه بعد از گذشت دو سال و نيم از پيدايش آن، سه بار تجديد چاپ گردد و اكنون نيز بيش از پنج چاپ بر آن گذشته است. شايان ذكر است كه از اين تفسير در ایران به سال 1372ش در مراسم كتاب سال جمهورى اسلامى ایران به عنوان كتاب سال جهانى نيز تقدير به عمل آمد و به همين مناسبت دكتر وهبه زحيلى سفرى به ایران داشته‌اند. ترجمه فارسی جلد اول المنير نيز با ترجمه آقاى عبدالرئوف مخلص توسط انتشارات شيخ‌الاسلام احمد جام در شهر تربت جام در سال 1377 با 492 صفحه در چاپ اول در قطع وزيرى به بازار عرضه شد و ترجمه جلدهاى بعد نيز استمرار داشته است.

احكام القرآن تأليف ابوبكر محمد بن عبدالله معروف به ابن عربى، از علما و دانشمندان اسلامى قرن پنجم و ششم هجرى است. نویسنده غير از ابن عربى عارف شهير است؛ زيرا مؤلف از دانشمندان شرقى ولى ابن عربى عارف از دانشمندان غربى به حساب مى‌آيد. به همین منظور برای رفع اشتباه مؤلف را ابن العربى با الف‌ولام ولى محیی‌الدين را ابن عربى بدون الف‌ولام مى‌نویسند. مؤلف در این کتاب به بررسى آيات دربردارنده احكام پرداخته است. وى برای این هدف ابتدا آيه مورد نظر را مطرح، آنگاه آن را از جهات مختلف بررسى مى‌كند. از جمله كلمات مشكل آن را توضيح داده، ديدگاه‌هاى علما را درباره آن بيان و در پایان حكم مورد نظر را استخراج مى‌كند و اگر درباره آيه، رواياتى وجود داشته باشد به عنوان مؤيد متذكر مى‌شود و در حقيقت با این روش مى‌خواهد بيان كند كه احكام شرع تماماً از آيات قرآن گرفته شده است. با توجه به ویژگى‌هاى این کتاب و اين‌كه مؤلف آن تمام سوره‌هاى قرآن را بر حسب ترتيب مصحف عثمانى بررسى نموده، کتاب جايگاه خاصى در بين کتاب‌هایى كه پيرامون آيات الاحكام نوشته شده، پيدا كرده است؛ لذا مرجع مناسبى است برای بحث آيات الاحكام است و مورد استقبال و استفاده بسيارى از علما و قرآن‌پژوهان قرار گرفته است. ساختار: از آنجا كه مطالب کتاب پيرامون آياتى است كه در آنها حكمى از احكام بيان شده و مؤلف این مطلب را در تمام آيات قرآن بررسى نموده است. ویژگى‌ها: نویسنده پس از ذكر آيه، واژگان مهم آيه را شرح و توضيح داده و از کتاب‌هاى لغت پيرامون معناى آن عباراتى را نقل مى‌كند. برای توضيح آيه و استخراج حكم، مطالب را طى چند مسأله بيان مى‌كند. اگر مسأله و حكم اختلافى باشد، ديدگاه‌هاى فقها و مذاهب اسلامى را درباره آن بيان مى‌كند. شأن نزول آيه مورد بحث را ذكر مى‌كند. روايات وارده درباره آن آيه را كه از طرف پيامبر(ص) رسيده است نقل مى‌كند. از اشعار عرب در توضيح مطالب استفاده نموده است. پس از ذكر اقوال و بررسى آنها، ديدگاه خود را در مسأله بيان مى‌كند. چنانچه آيه مورد بحث داراى احتمالات متعددى باشد آن احتمالات را ذكر و بررسى نموده است. چنانچه آيه مورد بحث از آيات ناسخ و يا منسوخ باشد، ناسخ و يا منسوخ بودن آن را ذكر مى‌كند.

احكام القرآن تأليف ابوبكر محمد بن عبدالله معروف به ابن عربى، از علما و دانشمندان اسلامى قرن پنجم و ششم هجرى است. نویسنده غير از ابن عربى عارف شهير است؛ زيرا مؤلف از دانشمندان شرقى ولى ابن عربى عارف از دانشمندان غربى به حساب مى‌آيد. به همین منظور برای رفع اشتباه مؤلف را ابن العربى با الف‌ولام ولى محیی‌الدين را ابن عربى بدون الف‌ولام مى‌نویسند. مؤلف در این کتاب به بررسى آيات دربردارنده احكام پرداخته است. وى برای این هدف ابتدا آيه مورد نظر را مطرح، آنگاه آن را از جهات مختلف بررسى مى‌كند. از جمله كلمات مشكل آن را توضيح داده، ديدگاه‌هاى علما را درباره آن بيان و در پایان حكم مورد نظر را استخراج مى‌كند و اگر درباره آيه، رواياتى وجود داشته باشد به عنوان مؤيد متذكر مى‌شود و در حقيقت با این روش مى‌خواهد بيان كند كه احكام شرع تماماً از آيات قرآن گرفته شده است. با توجه به ویژگى‌هاى این کتاب و اين‌كه مؤلف آن تمام سوره‌هاى قرآن را بر حسب ترتيب مصحف عثمانى بررسى نموده، کتاب جايگاه خاصى در بين کتاب‌هایى كه پيرامون آيات الاحكام نوشته شده، پيدا كرده است؛ لذا مرجع مناسبى است برای بحث آيات الاحكام است و مورد استقبال و استفاده بسيارى از علما و قرآن‌پژوهان قرار گرفته است. ساختار: از آنجا كه مطالب کتاب پيرامون آياتى است كه در آنها حكمى از احكام بيان شده و مؤلف این مطلب را در تمام آيات قرآن بررسى نموده است. ویژگى‌ها: نویسنده پس از ذكر آيه، واژگان مهم آيه را شرح و توضيح داده و از کتاب‌هاى لغت پيرامون معناى آن عباراتى را نقل مى‌كند. برای توضيح آيه و استخراج حكم، مطالب را طى چند مسأله بيان مى‌كند. اگر مسأله و حكم اختلافى باشد، ديدگاه‌هاى فقها و مذاهب اسلامى را درباره آن بيان مى‌كند. شأن نزول آيه مورد بحث را ذكر مى‌كند. روايات وارده درباره آن آيه را كه از طرف پيامبر(ص) رسيده است نقل مى‌كند. از اشعار عرب در توضيح مطالب استفاده نموده است. پس از ذكر اقوال و بررسى آنها، ديدگاه خود را در مسأله بيان مى‌كند. چنانچه آيه مورد بحث داراى احتمالات متعددى باشد آن احتمالات را ذكر و بررسى نموده است. چنانچه آيه مورد بحث از آيات ناسخ و يا منسوخ باشد، ناسخ و يا منسوخ بودن آن را ذكر مى‌كند.