جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انگاره ی آب، یکی از انگاره های موجود در فرهنگ و تمدن ایرانی است. سفالینه های پیش از تاریخِ ایران،یکی از ابتدایی ترین بسترهای نقش پردازی و القای پیام ، به حساب می آیند.سفال به دلیل داشتن بستری مناسب ، جهت نقش پردازی و بروز باورها و عقاید مردم ، همواره در طولتاریخِ ایران زمین ، مورد استفاده قرار می گرفته و به جرأت می توان گفت در کنار نقاشی دیواری و کتاب آرایی که از شاخه های اصلی نقاشی ایرانی می باشند ، نقاشی روی سفال ، جایگاه قابل توجهی در فرهنگِ بصری ما دارد. اهمیت این مسأله بقدری است که در برخی از موارد ، دنبال کردن سنتِ تصویریِ کشور ما ، بر روی سفالینه ها، امکان پذیرتر از دیگر شاخه ها می باشد. در این نوشتار، به دلیل مبنا قرادادن تجربه ی زیباشناسانه ی آثار ، از آراء فرمالیستها (کلایو بل و راجر فرای) استفاده شده و اشاره ای به تکاملِ نظریه ی فرمالیسم و حتی انتقادات وارد بر آن خواهیم داشت و پس از آن به کاربرد آراء فرمالیسم و استفاده ی بهینه ی آن در زیباشناسی فرمی با رویکرد گِشتالتی ، پرداخته ایم. در ادامه ، دریافتِ انگاره ی آب را از طریق تجزیه و تحلیل بصری (با رویکرد گشتالتی) در ده عدد از سفالینه های منقوشِ سیلک آزموده ایم و از این منظر به دو سوال اصلی این نوشتار پاسخ داده ایم:- از منظر زیباشناسی فرمی، مولفه های تصویریِ انگاره‌ی آب چه همسانی ها و چه دگرگونی هایی را درطول تاریخ هنر سیلک برای القاء پیامِ بصریِ خود به نمایش گذارده اند؟ - این مولفه ها تا چه اندازه مخاطب را در رسیدن به مفاهیم و باورهای اسطوره ای و مردمی، پیرامون انگاره‌یِ آب یاری می دهند؟ اصول زیبایی شناسی فرمی ، در هر ده نمونه ی مورد بررسی در این پژوهش آزموده شد و این نتایج حاصل گشت که مولفه های تصویری انگاره ی آب در ظروف دوره ی سوم سیلک نسبت به دوره ی ششم ، واضح تر و روشن تر عمل کرده و چنانچه حیوان یا حیواناتی به عنوان نماد ، در کنار نقوش به کار رفته اند به غیر از یادآوری مناطق آبخیزِ محل سکونت هنرمند ، در خطوط و فرم ها نیز انحنا و تحرک بیشتری را نمایان کرده و به حرکت و پویایی آب ، اشاره دارند. در مقابل، نقوشِ سه ظرف دوره ی ششم، به لحاظ مقارن بودن با دوره های آغازینِ نگارش و ادبیات ، به علائم نوشتاری نزدیکتر و به لحاظ تجسمی از القایِ بازنمایانه ی انگاره ی آب، دورتر گشته و بیش از پیش تجریدی گشته اند.فنون جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به روش مطالعات کتابخانه ای ، موزه ای و اینترنتی بوده است.