جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان نوشتاری را که پیش رو دارید ، رشد از منظر قرآن کریم است و به بررسی مفهوم رشد، عوامل، آثار و موانع رشد انسان از دیدگاه قرآن می پردازد. هدف از این پژوهش ، گردآوری مطالبی منسجم از انواع رشد انسان و مسائل مربوط به آن از منظر قرآن کریم است ، که در اثر کم توجهی به چنین مسأله ی مهمی، ضرورت پژوهش درباره ی آن بیش از پیش احساس می شد. رشد به معنی راه یافتن به خیر و صلاح و قرار گرفتن در مسیر آن و به مقصد رسیدن است بنابراین می توان گفت رشد شاخص خردورزی است به طوری که فرد رشید دارای کمال عقل بوده و از هرگونه گمراهی و انحراف به دور می باشد. رشد و هدایت دو کلمه ای هستند که معمولا با هم به کار می روند ولی در معنا کمی با هم متفاوتند. رشد فقط در امور پسندیده کاربرد دارد، اما هدایت هم شامل امور پسندیده و هم شامل امور ناپسند می شود مثل هدایت به جهنم . بدین جهت می توان گفت هدایت اعم و رشد أخص از آن می باشد. غیر از آیه ی 6 سوره ی نساء که رشد جنبه ی اقتصادی را داراست در سایر آیاتی که رشد و صیغ و مصادر گوناگونش آمده منظور ، جنبه ی هدایت ، کمال راه و کمال عقل انسان است. شایان ذکر است که قرآن برای جنبه ی جسمی رشد این واژه را به کار نبرده ولی تا انسان مراحل خلقت را با موفقیت به پایان نبرد و به رشد خویش نرسد و همچنین تا با سلامتی عقل و روح به دنیا نیاید نمی تواند لیاقت و شایستگی گام نهادن در راه رشد و کمال را داشته باشد . جنین قبل از تولد یازده مرحله را طی می کند تا انسان کاملی شود بعد طی یک مرحله ی سخت و دشوار به دنیا می آید و پس از تولد هم مراحل گوناگونی را پشت سر می گذارد که بلوغ یکی از آنهاست. بلوغ در قرآن کریم انواع مختلفی دارد. از جمله ی آنها بلوغ اشدّ که در آن شخص به رشد عقلی رسیده است و در آیات مختلف ، متفاوت است مثلا رشد عقلی ای که برای اعطای علم و حکمت به پیامبری چون یوسف یا موسی ( علیهما السلام) لازم است با رشد عقلی ای که برای دادن مال به شخص یتیم مورد نیاز است خیلی فرق می کند. عوامل رشد دهنده ی عقل زیادند از جمله تحرک و فعالیت خود عقل ، رویارویی با مشکلات و... اما رشد عقلانیت از دیدگاه قرآن کریم در سایه ی حواس پنج گانه ، نظر ، تعقل ، تفکر و تذکر بدست می آید. رشد از دیدگاه فقها هم مورد بررسی قرار گرفته است. آنها معتقدند رشد ملکه ایست که شخص را از تباه کردن مال و خرج کردن آن در اموری که شایسته ی اعمال عقلانی است باز می دارد و سفیه را فردی می دانند که قدرت نگهداری دارائی و توجه به حال خود را ندارد و اموال خود را نابه جا مصرف می نماید طوری که معاملات او براساس زیرکی و جلوگیری از مغبون شدن نیست. رشد ملاکهایی هم دارد که عمده ی آنها عبارتنداز: شرع ، عقل و سیره ی عقلا. از جمله مطالب دیگری که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته عوامل زمینه ساز رشد خرد است که با کمک گرفتن از آیات کریمه ی قرآن می توان ایمان به خدا ، خود قرآن ، مشورت ، تقوا، گردش در زمین و... را نام برد و اموری را هم لازمه ی امر رشید دانسته که اطاعت و ولایت ، احاطه ی خبری و جامع نگری، انتخاب أحسن و ... مواردی از آن می باشد. هرچه افراد جامعه مؤمن تر و رشد یافته تر باشند روابط بین آنها سالم تر و انسانی تر می شود، به حقوق هم احترام می گذارند و جایی برای رذائل اخلاقی مثل حسد ورزیدن ، غیبت کردن ، تهمت زدن ، دروغ گفتن و... باقی نمی ماند. بر سر راه رشد ، موانعی هم در کمین انسان نشسته اند که از درون و برون او را مورد هجمه ی خود قرار می دهند مانند شرک، کفر ، شیطان ، تکبر ، فسق ، اسراف و .... مطالب فوق در چهار بخش و ده فصل سامان یافته است . عناوین بخشها عبارتنداز : مفهوم شناسی رشد، انواع رشد انسان در قرآن ، ملاکها و عوامل رشد، لوازم ، آثار و موانع رشد انسان در قرآن . نوع منابع استفاده شده عمدتا کتب لغوی مانند مجمع البحرین ، تفاسیر قرآن شیعه و اهل سنت از جمله التبیان فی تفسیر القرآن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن ، جامع البیان عن تأویل آی القرآن ، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل می باشد. روش تحقیق براساس نوع و هدف بنیادی،به اعتبار موضوع تحقیق دینی، به اعتبار روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، براساس ماهیت و روش توصیفی و کمی تحلیلی است. فرضیه ها شامل این موارد می شود: اثرات رشد یافتگی در انسان تأثیر مستقیم در جامعه دارد. از لوازم رشد انسان اطاعت و ولایت، احاطه ی خبری ، جامع نگری و انتخاب احسن می باشد. بلوغ اشد امری نسبی است و با توجه به آیات کریمه ی قرآن در مورد حضرت موسی و یوسف ( علیهما السلام) و یتیم با هم متفاوت است که در طول پژوهش به اثبات رسیدند. در پایان لازم به تذکر است که نظر به اهمیت موضوع و کثرت شبهه ها و پرسشها پیرامون موضوع، ارائه ی تحقیقات مشابه ضروری می نماید.

این تحقیق تحت عنوان رشد جسمی و روانی از دیدگاه قران به انجام گرفت و هدف کلی در این پژوهش این بود که تعالیم تربیتی قران برای هدایت صحیح مسیر رشد جسمی و روانی بررسی گردد. در این پروژه به دنبال این پرسش ها بودیم که الف: مفهوم رشد و ابعاد گوناگون آن از دیدگان قران چیست؟ ب: مهمترین مراحل رشد و روشهای هدایت آن از دیدگاه قران و احادیث چیست؟ مهمترین منبع مورد استفاده در این پروژه قران مجید می باشد.همچنین از تفسیر ارزشمند المیزان نوشته سید محمد حسین طباطبائی،کتب معتبر روایی از جمله میزان الحکمه،گرد آورنده،محمد محمدی ری شهری،کتاب تعلیم و تربیت اسلامی نوشته علی شریعتمداری اسلام و روانشناسی نوشته محمود بستانی با ترجمه محمود هویشم،آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد نوشته ناصر باهنر،روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، نوشته جمعی از پژوهشگران حوزه و دانشگاه استفاده شده است. بررسی یافته ها و مطالب جمع آوری شده نشان می دهد که : الف(مفهوم رشد از دیدگاه قران، به کمال رساندن ابعاد مخلتف وجودی انسان و استعدادهای او که در بدو تولد به صورت بالقوه وجود دارند، می باشد که این امر توسط هدایت و در جهت رسیدن به اهداف والای انسانی می باشد و مهمترین ابعاد رشد عبارتند از: رشد جسمی،رشد عقلانی ، رشد اجتماعی ،رشد اخلاق و رشد عاطفی. ب) مهمترین مراحل رشد انسان نیز به دوره قبل از تولد(مرحله درون رحمی) و مرحله بعد از تولد تقسیم می شود.مهمترین دوران رشد بعد از تولد سنین 1 تا 21 سالگی می باشد که با توجه به تعالیم تربیتی که در مکتب اسلام در این زمینه وجود دارد، خود به سه مرحله،هفت سال اول با ویژگی سیادت،هفت سال دوم با ویژگی تعلیم و تربیت و اطاعت و هفت سال سوم با ویژگی وزارت تقسیم میشود.