جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفا براي نظام هستي مرتبه‌هایی یاد می‌کنند؛ اما در يک تقسيم کلي آن را به حضرات الهيه، کونيه و کون جامع تقسيم کرده‌اند. هدف اصلي از آفرينش «جلا و استجلاي حق» است و کمال آن دو با انسان کامل محقق مي‌شود. مقصود از کون جامع، انسان است که با وجود وحداني، جامع تمام تعين‌های حقي و خلقي است. از نظر عارفان مسلمان، انسان کامل علت غايي و بقاي عالم است؛ زيرا نور حق اول بر قلب انسان کامل مي‌تابد و پس از آن به عالم منعکس مي‌شود؛ پس با رفتن وي عالم نيز نمي‌ماند. سرِ برخورداري انسان در نظام هستي از چنين موقعيتي، در همان جامع بودن وي نهفته است؛ که از ميان همه‌ي پديده‌هاي هستي، فقط او صورت و مظهر تمام اسماي الهي است. منظور ما از انسان کامل صاحب ولایت و خلافت مطلقة الهی است که در هر زمان تنها یک فرد آن (یعنی ولی معصوم) در عالم است.