جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جانب پیامبر (ص) بر عهده ولی بر حقش امیر المومنین(ع) گذاشته شد، که این شروع امامت بود. اما مطالعه تاریخ زندگانیاولین امام و جانشینان بعدی ایشان، حکایت از شرایط و اوضاع سختی دارد که تمام ابعاد زندگی این بزرگواران را تحت تاثیر قرار داده است، بطوری که آخرین امام ما، حضرت ولی عصر(عج) از نظر ها غایب شد. غیبت ایشان به «غیبت صغری» و «غیبت کبری» تقسیم می شود.در زمان غیبت صغری ارتباط ایشان با مردم از جانب نائبانی ملقب به «نواب اربعه» که معیار انتخابشان خاصو دارای وظایف مشخص و ویژگیهای شخصیتی خاص بوده اند، صورت می گرفت. برای حل مشکلات مردم، در حوزه های مختلف سیاسی و اجتماعی یا مسائل فقهی و .... نامه ای از جانب امام به دست نواب می رسید که با نام «توقیع» شناخته شده است، که رهنمود های امام در حوزه های مختلف را در بر می گیرد. از میان نواب اربعه، بررسی ابعاد زندگی و نیابتحسین بن روح نوبختی به عنوان «سفیر سوم» به جهت ویژگیهای خاص شخصیتی ایشان و بکارگیری شیوه ای خاص در انجام وظیفه نیابت، بسیار ضروری به نظر می رسید، که ما در پایان نامه حاضر به آن پرداخته ایم.

چکیدهتوقیع یا توقیعات که به‌طور خاص به بیانات و نامه‌های صادرشده از جانب حضرت ولی‌عصر ـ روحی لِتراب مقدمه الفداء ـ اطلاق می‌شوند، از جمله انوار حیات‌بخش آن‌حضرت است که می‌توان چون اشعه‌ای از تابش آن خورشید در پس ابر از آنها بهره گرفت؛ چراکه این توقیعات شریف که مشتمل بر علوم و معارف الهی و مفاهیم عالیه هستند از جمله مواریث بسیار پراهمیّت شیعه محسوب می‌شوند که امروز نیز می‌توانند راهگشا باشند و از جمله راه‌های ارتباط و بهره‌وری ما از آن‌حضرت بوده که می‌توان از طریق آنها به بخشی از ارشادها و هدایت‌های حضرتش دست یافت. از این رو پژوهش حاضر در صدد برآمده تا بهره‌ای هرچند اندک از این تابش پرفروغ داشته باشد. لذا در راستای تحقق این امر و با هدف بهره‌مندی از رهنمودهای آن امام، موضوع توقیعات آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ و مباحث اعتقادی در آنها را مورد نگرش و بررسی قرار داده است. بر این مبنا این پژوهش پس از طرح کلّیات در فصل اوّل، به طرح مباحث پژوهش در دو فصل کلّی پیداخته و در آنهاذیل هر فصل طرح مسائلی در باب موضوع آن فصل را مدنظر قرار داده است. لذا پژوهش حاضر مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان کلّیات پژوهش که در آن به طرح و بیان مسائلی چون اهمیّت، ضرورت، هدف، پیشینه و منابع پژوهش پرداخته شده است. فصل دوم این پژوهش تحت عنوان درآمدی بر توقیعات امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به طرح مباحثی اساسی و کلیدی در باب توقیعات اختصاص یافته است. این فصل در ده بخش تنظیم شده، که در آن‌ها به بررسی توقیع در لغت و اصطلاح، زمینه پیدایش و شکل‌گیری توقیعات و به تبع آن مبحث شبکه ارتباطی وکالت پرداخته شده و سپس چگونگی پیوند امام با شیعیانشان در عصر غیبت صغری و غیبت کبری، بحث‌های پیشینه توقیعات، ملاک‌های صحت و صدور، موضوعات و مضامین و انواع توقیعات، مورد طرح و بررسی قرار گرفته‌اند، پس از آن به بحث توقیعات در غیبت کبری? و سرانجام به بحث تألیف و گردآوری توقیعات پرداخته شده است. فصل سوّم این پژوهش تحت عنوان مباحث اعتقادی در توقیعات امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به بررسی اصول اعتقادی دین مبین اسلام به عنوان مبنا و شالوده اساسی تفکّر اسلامی، در پرتو توقیعات شریف آن‌حضرت، اختصاص داده شده است. این فصل نیز در پنج بخش کلّی تنظیم گشته است. در این بخش‌ها به بررسی مباحث اعتقادی توحید و سپس نبوّت و سپس معاد در پرتو توقیعات، به عنوان اصول دین پرداخته شده است، اصولی که هرگونه خلل و نقصان در هریک از آنها موجب نقصان در اصل دین خواهد شد. و بعد از آنها به طرح و بررسی مبحث امامت که در تفکّر شیعه استمرار و تداوم راه نبوّت است و در دنباله به بحث مهدویّت به عنوان تداوم راه امامت، در پرتو توقیعات آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ پرداخته شده است. و ذیل هر یک از این مباحث کلّی موضوعات و عناوین فرعی مربوط به آن‌ها مورد طرح قرار گرفته‌اند. آنچه در انتها از این پژوهش و بررسی در اصل توقیعات و مباحث اعتقادی آنها حاصل شد اینکه امر امامت آن‌حضرت در طی دوران غیبت صغری در صدور این توقیعات شریف تجلّی یافت و ایشان رسالت امامت و هدایت خویش را از این طریق که نشانه عمق اتّصال آن‌حضرت با شیعیانشان بود به انجام می‌رساندند. پس با یقین و باور داشت این مطلب که آن امام دیروز، همان امام و ولی امروز زمان ما و امام حیّ و حاضر و ناظر بر ما هستند و باورداشت این مطلب که همه آنچه درباره امام و امامت آن‌حضرت در عصر حضور و در عصر غیبت صغری موضوعیّت دارد امروزه نیز در عصر غیبت کبری موضوعیّت دارد و این اعصار خللی در انجام رسالت امامت و هدایت ایشان وارد نمی‌کند، پی می‌بریم که از ارشاد و هدایت و گستره وسیع فعالیّت آن امام عزیز امروز نیز بهره‌مند می‌شویم. و سخن آخر اینکه پس از بررسی و دقّت نظر در توقیعات شریف آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ این نکته حاصل شد که دریای بی‌کران و موّاجی از علوم و معارف الهی در توقیعات آن امام همام وجود دارد که از سینه آن خزانه‌دار علوم الهی جوشیده است و جا دارد که پژوهشگران پرتلاش و ظریف‌نگری بیش از آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شده است در این راه بذل همّت بنمایند.