جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهخاوران‌نامه‌ی ابن‌حسام خوسفی یکی از بهترین نمونه‌های حماسه دینی و نشانگر تثبیت مذهب شیعه در میان ایرانیان و یکی از مهمترین حماسه‌های دینی جهان محسوب می‌گردد، که در این اثر داستان‌های مذهبی و مآثر تاریخی اسلام و رشادت‌های حضرت علی(ع) بیان شده‌است. شاهنامه‌ی فردوسی پرمایه-ترین دفتر شعر فارسی و مهمترین سند عظمت و فصاحت فرهنگ و زبان پارسی و از بزرگترین حماسه-های جهان می‌باشد، که در آن افسانه‌ها و داستان‌های ملی و تاریخی قوم ایرانی به بهترین وجه بیان شده است. ابن‌حسام در سرودن خاوران‌نامه از جنبه‌های مختلف به شدت تحت تاثیر شاهنامه‌ی فردوسی بوده-است و شاهکار استاد توس را به عنوان الگو، مدنظر داشته است، از این رو در این رساله سعی کردیم تا به شیوه توصیفی و تطبیقی و به روش تحلیل متن، تاثیر‌پذیری خاوران‌نامه از شاهنامه را با تکیه بر جنبه-های عناصر داستانی که شامل: گفت‌و‌گو، پیرنگ، زاویه دید، شخصیت‌پردازی و صحنه‌پردازی را بررسی کنیم و در مقوله‌ی سبک‌شناختی در سطوح مختلف از جمله: زبانی با عنوان‌های آوایی، لغوی، صرفی و نحوی و در بخش ادبی شامل ایهام، تشبیه ...، و در بخش محتوایی و فکری به مقوله‌هایی چون جهان-آفرین، خردورزی، قضا و قدر، ... پرداخته شده است.

مولانا محمّد‌بن‌حُسام خوسفی (تولد: 782 یا 783 هجری ق، وفات: 874 یا 875 هجری ق)، از جمله شاعرانی است که دست توانایی در شعر و شاعری به‌خصوص حماسه دینی داشته است. خاوران‌نام? او مبتنی بر 22500 بیت، در بحر متقارب در ذکر مبارزات حضرت علی‌بن ابی‌طالب(ع) و جنگاوریهای او در سرزمین خاوران است که از بهترین نمونه‌های حماسه دینی در ادب فارسی می‌باشد. وجود جنبه‌های قوی حماسی و دینی و پیوند عمیق بین حماسه و مسائل دینی از ویژگی‌های برجسته این اثر می‌باشد. این پژوهش که به شیو? توصیفی- تحلیلی انجام شده است، در پی بررسی جنبه‌های حماسی و دینی با هدف نمایاندن پیوند حماسه و دین در خاوران‌نامه می‌باشد. توجه به اصول و فروع دین، وجود قهرمانان و بزرگان آرمانی و دینی از قبیل پیامبر(ص) و حضرت‌علی(ع)، دعوت به اسلام و جهاد برای ترویج دین اسلام، مبارزه با کفر و بت‌پرستی و اشاره به آیات و احادیث از خاوران‌نامه اثری دینی ساخته و از آنجا که این قهرمانان دینی از نیروها و ظرفیت‌های خارق‌العادّه و مبالغه‌آمیز برخوردارند، به سفرهای مخاطره‌آمیز می‌روند، رجزخوانی کرده و از انواع و اقسام سلاح درنبردها استفاده می‌کنند، دشمن را می‌فریبند و نیروهای غیبی و دیو و جادو در این اثر وجود دارد و همچنین دارای وزن حماسی، لحن و واژگان تداعی‌کنند? فضای حماسی، اغراق و مبالغه، توصیفات زیبا و... می‌باشد، اثری حماسی است و در آن حماسه و دین با هم در آمیخته و از آن یک حماسه دینی ساخته است. از بین شاعران حماسه‌سرا و دینی، ابن‌حُسام نخستین شاعری است که در خاوران‌نام? خود، حماسه و دین را با هم درآمیخته است. خاوران‌نامه از یک طرف ویژگی‌های حماسه را دارد و از طرف دیگر قهرمان این حماسه، امام علی (ع) و یارانش می‌باشند و هدف از آن نیز تبلیغ و ترویج دین و مبارزه با کفر و بت‌پرستی و توجه به اصول و فروع دین می‌باشد و به این صورت حماسه و دین با هم پیوند یافته است.