جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مناظرات امام رضا علیه‌السلام باب‌های عظیمی را در علوم اسلامی گشوده است. پژوهش حاضر به تحلیل فلسفی مناظرات امام رضا علیه‌السلام در مرو با روش کتاب‌خانه‌ای-تحلیلی پرداخته که در حیطه توحید، نبوت و امامت مطرح شده‌اند.در باب توحید، برهان‌های حضرت بر اثبات وجود خدا، مقایسه صفات خدا و خلق، عینیت صفات ذاتی خدا با ذات او و خارجیت اراده الهی از ذات، تحت بررسی قرار گرفت. این بررسی نشان داد که ایشان در اثبات خداوند، بر برهان‌های نظم، حدوث، حرکت، امکان و وجوب، و صدیقین استناد فرموده‌اند؛ کاربرد صفات را در مورد خداوند با توجه به ذات او معنا بخشیده‌اند؛ ذات خداوند را بدون نیاز به صفات کمالیه یا سایر وسایل، متصف به آن صفات دانسته‌اند؛ و اراده را صفت فعل معرفی فرموده‌اند.در باب نبوت، به دلایل حضرت بر حقانیت نبوت پیامبران پرداخته و بر رهنمودهای ایشان درباره آیات ظاهر بر عصیان پیامبران اشارهشده است. این مطالعه نکاتی را نتیجه داد: ایشان با استناد به وجود معجزه، بر نبوت پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و سایر پیامبران صحه گذاشته و ایمان به نبوت موسی و عیسی علیهم‌السلام را مشروط به ایمان به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله دانستند؛ نیز آیات ظاهر بر عصیان پیامبران را از نوع متشابه و دارای تأویل برشمرده و بر عصمت پیامبران تأکید فرمودند.در باب امامت، به استنادات حضرت بر برتری اهل بیت پیامبر علیهم‌السلام و دلایل ایشان بر رد صلاحیت خلفاء سلف اشاره شده است. بررسی این دلایل مشخص نمود که تساوی حقوق اهل بیت و پیامبر علیهم‌السلام و خداوند در اطاعت، خمس و صدقه، نشان برتری ایشان بر سایر مردم است؛ و تطهیر، عصمت، ایتاء زکوه و علم از صفات ذاتی ایشان بوده، با وجود آنان دارای تلازم تحلیلی است.