جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی از عرفای متأخر از صدرالمتألهین است. از وی آثاری در عرفان وحکمت و همچنین علوم مدرسی باقی مانده است که اغلب به نظم عربی هستند؛ در این کتب وی متعرض مسائل مهمی از حکمت الهی می شود، همچون عدم اشتراک لفظی ومعنوی وجود، رابطه بین حادث و قدیم، وجود ظلی ماسوا، عدم تشکیک در حقیقت وجود، تشکیک در مظاهر و مجالی، عینیت صفات حق با ذات، وحدت حقیقیه واجب و نفی وحدت عددی از ساحت حق و همچنین ایراداتی به بخش تصورات منطق نیز وارد می کند. و به این مباحث مبتنی بر احادیثی که در کتب معتبر شیعه وارد شده می پردازد. این رساله شامل سه فصل است، در فصل اول این رساله ابتدا به بررسی احوال وی بر پایه آنچه در آثارش آمده پرداخته می شود و سپس کتابشناسی توصیفی آثارش ارائه می گردد. در فصل دوم به آرای عرفانی وی بر اساس کتاب اصلی وی یعنی فصل الخطاب پرداخته می شود. این فصل شامل دوازده بخش است، در این بخش ها به اهم آراء او پرداخته می شود. سید نفی اشتراک معنوی از حقیقت وجود و به تبع آن نفی وحدت تشکیکی از آن همچنین نفی اشتراک لفظی از حقیقت وجود می کند، او رابطه حق وخلق را چونان ظل و ذی ظل می داند و برای تبیین آن به تمثیلی از ثامن الحجج تمسک می جوید، بعلاوه او از مخالفان منطق ارسطویی است و به بخش تصورات آن ایراداتی وارد می کند. در این تحقیق نظرات دیگران علی الخصوص صدرالمتألهین نیز آورده شده است. در انتها دو رساله کوتاه از وی که به نظر می رسید برای فهم نظراتش مهم است، با استفاده از نسخ خطی کتابخانه شاه چراغ(ع) و مجلس تصحیح شده است.

سید قطب الدین محمد حسینی نیریزی از حکما و عرفای نامدار و برجسته دوره صفوی است که در سال یکهزار و صد هجری قمری در شهرستان نی ریز از توابع استان فارس دیده به جهان گشود. وی نخست در مسقط الراس خویش به تحصیل پرداخت سپس به شیراز رفت و از اساتید بزرگ و برجسته ای همچون مولی شاه محمد دارایی کسب فیض نمود و در زمینه های مختلف دینی و خصوصا عرفان اسلامی آثار ارزشمندی از خویش به جای گذاشت که خداوند عزوجل به حقیر توفیق عنایت فرمود تا با استعانت از ذات عالم مطلق به شرح و تعلیق یکی از آثار ارزشمند ادبی ایشان یعنی: القصیده العلویه النحویه بپردازیم. در این مقاله سعی بر آن است که سیری گذرا بر احوال و آثار علامه سید قطب الدین داشته باشیم.