جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از رایج ترین تقریرهای دلیل نظم در اثبات وجود خداوند، تقریر مبتنی بر تمثیل است. تقریری که کانون انتقادهای کوبنده دیوید هیوم قرار گرفته است. اما از زمان طرح نقدهای جدی هیوم بر دلیل نظم، اندیشمندان خدابـاور زیادی در سنت های دینی متفاوت تلاش نموده اند تا به انتقادهای هیوم پاسخ مناسب و قانع کننده ای دهند. در این میان استاد مرتضی مطهری در آثار مختلف خود به دلیل نظم و انتقادهای جدی هیوم پرداخته است. هدف این مقاله طرح انتقادهای هیوم و ارزیابی پاسخ های استاد مطهری به این انتقادها است. در این نوشتار استدلال خواهد شد که پاسخ های استاد مطهری به انتقادهای هیوم مقرون به توفیق به نظر نمی رسد. هم چنین نشان داده خواهد شد که گرچه استاد مطهری در برخی نوشته های خود درصدد رد و ابطال نقدهای هیوم بر دلیل نظم، برآمدند اما در برخی دیگر از نوشته های خود تلویحا بر بسیاری از ارزیابی های هیوم از دلیل نظم صحه گذاشته به دیدگاه وی بسیار نزدیک شده است. همان طوری که هیوم معتقد بود استدلال از طریق نظم را نمی توان به عنوان یک برهان موفق فلسفی در اصطلاح الاهیات طبیعی دانست؛ چرا که قادر به اثبات خدای مورد نظر متدینین در سنت های مختلف دینی نیست، چون تنها بخشی از عناصر خداباوری را تایید می کند و نسبت به سایر بخش ها کاملا مبهم است؛ استاد مطهری نیز در نهایت بر این باور است که چنین برهانی به تنهائی نمی تواند خدای مورد نظر متدینین را اثبات نماید و همانند هیوم برای آن کارایی محدودی قائل است.