جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:آموزه‌های معنوی- معرفتی رسیده از ائمه اطهار علیهم‌السلام، شامل چهار حوزه رفتاری، روانی، صفاتی و عرفانی بوده که در این میان، ادعیه -که در واقع سخن ولی با مولاست - از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به‌ گونه‌ای که می‌توان آن را، از معارف معنوی خاص معصومینعلیهم‌السلام دانست. علاوه بر این، تبیین لایه عرفانی، به عنوان حوزه‌ای که درصدد بیان رابطه انسان با خداست، اهمیت والاتری داشته؛ چرا که مباحث رسیده از ائمه اطهار - علیهم‌السلام- در این زمینه، به لحاظ شرایط مختلف فرهنگی، اجتماعی در بسیاری از مقاطع تاریخی، دچار بی‌مهری و مهجوریت‌های شدید شده است. از طرفی، جهان امروز نیز تشنه مسائل معنوی و عرفانی بوده و در این راستا مکاتب و فرقه‌های فراوانی، برای جذب جوانان به عرفان بی‌شریعت، التقاطی و مخرب گام برداشته‌اند. گفتمان‌کاوی نیز به عنوان یک روش زبان‌شناسی، می تواند با بررسی عوامل درون‌متنی و برون‌متنی، به دنبال کشف معنا یا معانی مرکزی متن، دریچه‌ای تازه به فهم این معارف بگشاید. از همین رو، این رساله تحت عنوان"گفتمان عرفانی ادعیه" سعی برآن دارد تا به کشف فضای حاکم بر زیارت امین الله و دعای کمیل، بپردازد و به مدد این سیر از مباحث زیربنائی و اصلی، چهارچوب اصلی تفکر معصومین - علیهم‌السلام- را نسبت به عرفان، تبیین کند و با استفاده از این روش و ساختار نظام‌مند، رویکردی جدید و عمیق‌تر، راجع به سایر احادیث و روایات، در باب عرفان و معرفت الهی، ارائه دهد. در این راستا، این پژوهش ضمن معرفی روی‌کردهای مطرح در گفتمان‌کاوی، مجموع مولفه‌های کاربردی این نظریات رامعین نموده و پس از آن به متناسب سازی این روش با زیارت امین الله و دعای کمیل پرداخته است. بررسی‌های انجام گرفته در این زمینه نشان داد:گفتمان عرفانی ائمه در صدد است تا سالک در سایه سار انسان کاملی که خداوند معین کرده، مراحل منسجم و پیوسته سیر الی الله را طی نماید و با اتصاف به اسماء الهی، سراسر زندگیش تجلی خدای واحد شده و به تصعید تکاملی‌اشکه همان فنای فی الله است نائل آید.

یکی از مهم ترین اصول پژوهش در عصر حاضر، چگونگی روش مند کردن مطالعات در حوزه های مختلف علوم انسانی است. در این عرصه، شناخت قرآن در قالبی روش مند نیز توجه بسیاری از اندیشوران را به خود جلب کرده است. زبان شناسی، نشانه شناسی، کاربردشناسی و معناشناسی از جمله دانش هایی است که امروزه در فهم نظام مند قرآن تأثیر بسزایی دارد و افق های جدیدی را در مطالعات دینی گشوده است. اما این تحقیق برآن است تا روش دیگری را که به نوعی تلفیق دانش های پیش گفته است در حوزة مطالعات قرآنی وارد کند و به چگونگی کاربست آن در حوزة مربوط بپردازد. این روش، که تحلیل گفتمانی یا گفتمان کاوی نام دارد، در واقع از نتیجة مطالعة زبان توسط محققان رشته های گوناگون ـ اعم از فیلسوفان، روان شناسان، زبان شناسان، و مردم شناسان ـ پدید آمده است. در این مقاله، برای دستیابی به چگونگی کاربست گفتمان کاوی در شناخت آیات قرآن، ابتدا مفهوم گفتمان در کانون بررسی قرار می گیرد، سپس به تبیین پیشینه و مراحل مختلف تحلیل گفتمانی پرداخته می شود.

کلیله و دمنه از جمله آثار ادبی - سیاسی است که محققان عمدتا برای اثبات جنبه سیاسی داستان ها و تعیین نوع اندیشه سیاسی یا نوع روابط قدرت در آنها، به محتوای داستان ها پرداخته و از تامل در ساختار حکایات بازمانده اند، در حالی که مشهودترین دلالت برای درک موارد مذکور، ساختار این داستان هاست که با تعامل گفت و شنودی دو کارگزار روایی، یعنی رای و برهمن، به مثابه پیوند دولت و دین، در تمام حکایات تداوم می یابد. این تحقیق با تاکید بر دلالت های زبانی روایی متن، درصدد بررسی روابط قدرت میان رای و برهمن و نیز تعیین میزان همخوانی داستان ها با الگوی پیوند دولت و دین است. به همین منظور تعامل آن دو از منظر دو الگوی گفتمان کاوی با نام های «حق نوبت گیری» و «اصل پرسشگری»، در کلیله و دمنه ترجمه نصراله منشی بررسی شده است و نتیجه نشان می دهد که غرض از تعامل گفت و شنودی «رای» با «برهمن»، علاوه بر تاکید بر پیوند دولت و دین، کسب مشروعیت برای رای است.