جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله شرور یکی از بارزترین موضوعاتی است که بسیاری از منکران خداوند آن را چالشی جدی در برابر خداباوران می دانند و مدعی هستند در برابر این پرسش که با وجود خدای مهربان و قادر مطلق، چرا چنین شروری وجود دارد یا باید داشته باشد؟ نمی توان پاسخ شایسته ای نهاد و این دلیل محکمی بر ضعف مدعای خداباوران مبنی بر رحمت و قدرت مطلق خدا می باشد و نتیجه آن نفی وجود خداوند است.این مقاله پس از اشاره ای کوتاه به پاسخهای داده شده به این مسئله، روشن می سازد در کنار عدمی انگاشتن شرور، عده ای با ذکر فوایدی چون تعالی بخشی روح انسان و پیشرفت جامعه بشری؛ سعی دارند تا نظریه مشهور پیرامون مسئله شرور یعنی نظریه نسبیت را روشنتر نمایند. مولوی با بیانهای مختلفی به اثبات نسبیت شرور پرداخته است و آن را لازمه حیات دنیوی بشر میداند. بدون شرور نه تنها بسیاری از امور در پرده ابهام باقی میماند، بلکه بسیاری از فضائل و هنرهای بشری نیز بروزی نمییافت. از سویی دیگر او معتقد است به هیچ عنوان نمیتوان شری مطلق در جهان یافت و معتقد است میان خود شرور نیز نسبیت برقرار است.

چکیدهمسئله شرور از جمله قدیمی ترین و جدی ترین مسائلی است که همواره مورد توجه فلاسفه و متکلمان در همه ی اعصار بوده است . پرسش اساسی در باب مسئله شرور این است که اساسا چرا شرور وجود دارند و علت وجودی آنها چیست؟ دین مداران در این مسئله با چالش جدی تری مواجه اند و آن چالش از تعارض میان وجود خداوند به عنوان موجودی عالم و قادر با وجود شرور ناشی می شود . این مسئله چنین رخ می نماید که اگر خدایی قادر وعالم و خیرخواه در عالم وجود دارد ، چگونه شرور در عالم وجود دارند و وجود چنین آلام و رنجهایی با وجود خدایی خیرخواه و قادر و عالم متعارض است . یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان مسیحی در این زمینه آگوستین است . او می کوشد به فهمی درست از خیر و شر دست یابد . ثنویت مورد قبول مانویان را رد می کند و در می یابد که ثنویت موجود در اندیشه ایشان نمی تواند تبیین معقولی برای توجیه شرور باشد . وی می پذیرد که ماهیت متغیر ماده و فساد آن در راستای هماهنگی معناداری در ایجاد جهان سرشار از کمال است. فهم وی از مسئله شر ، او را به این باور می رساند که، شر فقدان و عدم است . وی با عدمی دانستن شر و نسبیت آن در قالبی فلسفی – الهیاتی به تبیین جامعی از شرور دست می یابد . از میان متفکران مسلمان ، امام محمد غزالی به طرزی بدیع به تبیین مسئله شرور پرداخته است ، تا جایی که بسیاری برآنند که حکمای بعد از وی یا سخنان او را تکرار کرده اند و یا آنها را تکمیل نموده اند . غزالی با تأکید بر نظام احسن عالم و جریان حکمت و اراده الهی در امور عالم ، وجود شرور را لازمه نظام جهان می داند و وجود شرور را معلول علم عنایی خداوند می شمارد . تأثیر آراء وی در باب بهترین جهان ممکن را می توان در اندیشه های فلاسفه غرب از جمله لایب نیتس مشاهده کرد . آگوستین و غزالی برای تبیین مسئله شر به مبانی دینی روی آورده و در اندیشه های ایشان یک تلفیق فلسفی – الهیاتی جامع به چشم می خورد . این امر آرای ایشان را از جهات بسیاری همگون می سازد. در بررسی مقایسه ای میان آراء این دو متکلم به مبانی مشترکی چون نسبی بودن شرور، آمیختگی و ملازمه خیر و شر، انواع شرور و غیره برمی خوریم . تفاوت سنت فکری آگوستین و غزالی ، نیز به تفاوت ها و تعارض هایی در اندیشه های ایشان انجامیده است. از جمله در تبیین جهان شناختی شرور از دیدگاه ایشان تفاوت ها ی واضحی دیده می شود . عمده تعارض آراء ایشان در قالب نظریه عدل الهی رخ می نماید. در این رساله با بررسی آراء ایشان به نکات اشتراک و افتراق آراء ایشان خواهیم پرداخت . واژگان کلیدی : مسئله شرور، آگوستین ،غزالی ،نظریه عدل الهی ، نظام احسن