جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نشانه‌شناسی از علومی است که هم زمان با ظهور مدرنیسم و مکاتب ساختارگرا، به طور جدی مطرح شد. نشانه‌شناسی، مواردی را که برای انسان دارای مفهوم باشد، مطالعه می‌کند. در نشانه‌شناسی فرهنگی، فرهنگ به عنوان یک نظام نشانه‌ای کلان، مطرح می‌شود. در این پژوهش به بررسی برخی نشانه‌های مشترک فرهنگی در غزلیات حافظ و هوشنگ ابتهاج پرداخته‌ایم و این نشانه‌ها را از دیدگاه مکتب تارتو، دیدگاه پیرس و سوسور مورد بررسی و مقایسه قرار داده‌ایم. نشانه‌های فرهنگی مشترک مطرح در اشعار این دو شاعر، ناظر بر تشابهات فضای فکری و فرهنگی غالب بر روزگار آن‌ها و همچنین نزدیک بودن شرایط سیاسی و اجتماعی عصر آن‌ها به هم می‌باشد. هر دو شاعر نمایشگر زشت کاری‌ها، تزویرها و دروغ‌ها و از طرفی نمایشگر امیدها و آرزوهای ملتی با فرهنگی واحد هستند؛ در حالی‌که حافظ در این میان، مقلَّد و ابتهاج، مقلِّد محسوب می‌شود. اشعار حافظ با نوعی هنجارگریزی، که ابداع خاص خود اوست و یا از پیش‌متن‌ها گرفته و با حوزه‌ی عرفان پیوند دارد و ابتدا از جانب مردم با سازوکار طرد مواجه شده و سپس جذب صورت می‌گیرد، همراه است؛ در حالی‌که ابتهاج دارای سازوکار تقلیدیست و ابداعی مختص به خود، ندارد و تأثیر حافظ بر غزلیات وی مشهود است. همچنین این تأثیر، در بُعد ساختار واژگانی ابتهاج نیز، دیده می‌شود

در این مقاله از دیدگاه نشانه شناسی فرهنگی روابط بین فرهنگی و تاثیر ترجمه بر این روابط و همچنین عملکرد ترجمه در فرایندهای جذب یا طرد جنبه هایی از فرهنگ های دیگر را بررسی کرده ایم. نشان می دهیم که پویایی فرهنگی محصول ارتباطات بین فرهنگی است و ترجمه، سازوکار اصلی این گونه ارتباطات است. در جریان ترجمه است که فرهنگ ها بر غنای یکدیگر خواهند افزود و در عین دیدار با دیگری فرهنگی، خود را باز تعریف خواهند کرد؛ عناصری از این دیگری را از آن خود می کنند، و عناصری را بیرون نگه می دارند و به این ترتیب، می توانند پویایی و سرزندگی خود را حفظ کنند، تاثیر بپذیرند و متفاوت باقی بمانند.