جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده کتاب الوافی اثر ملامحسن فیض کاشانی شرحی بر روایات جوامع حدیثی متقدم شیعه است. فیض کاشانی با عنوان «بیانٌ» در خلال شرح روایات، به بررسی واژه‌های غریب در احادیث نیز پرداخته است. با توجه به اهمیت شناخت واژگان غریب در فهم کلام معصومان علیهم‌السلام و کمبود منابع غریب الحدیث در شیعه، این طرح با شناسایی، استخراج و نهایتاً تنظیم الفبایی ریشه واژگان غریب الحدیث موجود در این شرح، درصدد تدوین غریب الحدیثی جامع از این اثر ارزشمند است. برای فهم بهتر واژه‌ غریب، بخشی از حدیث که این واژه در آن قرار داشته تقطیع و آدرس روایت از منابع اصلی (الکافی،کتاب من لایحضره الفقیه و یا تهذیب الاحکام) استخراج شده است. پژوهش حاضر به واژگان غریب جلد چهارم کتاب الوافی اختصاص یافته است در این پژوهش علاوه بر استخراج تعداد 193 واژه،188ریشه ثلاثی و 5ریشه رباعی، منابع علامه در شرح این واژگان نیز مشخص شده است. وی در این جلد در بین کتاب‌های لغت از کتاب‌های قاموس المحیط، تهذیب اللغه، لسان العرب، الصحاح و المحکم و المحیط استفاده کرده و در بین کتاب‌های غریب الحدیث از دو کتاب النهایه و مجمع البحرین بهره برده و از کتاب تفسیری مجمع البیان نیز استفاده کرده است. کلیدواژه‌ها: شرح روایات، غریب الحدیث، فیض کاشانی، واژگان غریب، الوافی.

فهم سنت درکنار کتاب از دیر باز یکی از نیازهای اساسی بوده است. چرا که روایات ائمه(علیهم السلام) به عنوان مفسر ومبین قرآن، مهم ترین منابع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، محسوب می شوند. از این رو معصومان(علیهم السلام) به منظور فهم عمیق مفاد و متن حدیث بر تدبر و تعمق در معنای حدیث پای فشرده‌اند. عالمان پیشین هم، رسالت خطیر خود را در حفظ و انتقال میراث گرانبهای بر جای مانده از معصومان و پیشوایان بزرگ دین به انجام رساندند و با به کارگیری همه توان خویش، در حلّ و شرح مشکلات احادیث، گام‌هایی بلند برداشتند که در قالب بیان و ایضاح و تعلیقه و شروح کوتاه و بلند جلوه نموده است. یکی از مراحل اصلی فهم روایت فهم واژه‌های غریب و مشکل آن روایت است، که عالمان گذشته در همه حال بر این تلاش بودند که الفاظ روایات را که بر اثر گذشت زمان جزء الفاظ غریب گشته‌اند، شرح و توضیح دهند بر این اساس در میان اهل سنت کتب بسیاری با عنوان غریب الحدیث تدوین شده است؛ در میان شیعیان کمتر به این مبحث به طور مستقل پرداخته شده است. یکی از شروحِ رواییِ ارزشمند کتب اربعه شیعه که اطلاعات مفیدی در زمینه شرح واژگان در آن یافت می‌شود، الوافی ملا محمد محسن فیض کاشانی(ره) است. در این پایان‌نامه بر‌آنیم که کلیه واژه‌شناسی‌های موجود در محدوده جلد 9 الوافی بر اساس چاپ کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه السلام‌ اصفهان (از کتاب الوافی، تتمه کتاب الصلاه، أبواب بقیه الصلوات المفروضات و المسنونات‌ باب182 تا پایان باب 270 النوادر) با تاکید بر واژه‌های غریب را از میان شروح ایشان بر روایات کتب اربعه حدیث شیعه استخراج کرده و همراه با ذکر متن و سند تقطیع شده حدیث در قالب یک مجموعه غریب‌الحدیثی بر اساس ترتیب الفبایی ریشه تنظیم کنیم، سپس به منبع‌شناسی (مصدریابی) شروح لغوی ایشان بپردازیم. محدوده پژوهش از کتاب الوافی به نحوی انتخاب شده که حداقل مشتمل بر 200 شرح واژه باشد.

فهم سنت درکنار کتاب از د ی ر باز یکی از نیازهای اساسی بوده است. چرا که روای ات ائمه)علی هم السالم( به عنوان مفسر ومبین قرآن، مهم تر ین منابع شناخت د ین اسالم، پس از قرآن، محسوب می شوند. از این رو معصومان)علی هم السالم( به منظور فهم عمی ق مفاد و متن حدیث بر تدبر و تعمق در معنای حدیث پای فشردهاند. عالمان پیشین هم، رسالت خطی ر خود را در حفظ و انتقال میراث گرانبهای بر جای مانده از معصومان و پیشوایان بزرگ د ین به انجام ّ رساندند و با به کارگیری همه توان خو یش، و شر در حل ح مشکالت احاد ی ث، گامهایی بلند برداشتند که در قالب بیان و ایضاح و تعلیقه و شروح کوتاه و بلند جلوه نموده است. یکی از مراحل اصلی فهم روای ت فهم واژههای غر ی ب و مشکل آن روای ت است، که عالمان گذشته در همه حال بر این تالش بودند که الفاظ روای ات را که بر اثر گذشت زمان جزء الفاظ غر ی ب گشتهاند، شرح و توضیح دهند بر ا ین اساس در میان اهل سنت کتب بسیاری با عنوان غر ی ب الحدی ث تدو ین شده است؛ در میان شیعیان کمتر به این مبحث به طور مستقل پرداخته شده است. یکی از روا ِ شروح ِ یی ارزشمند کتب اربعە شیعه که اطالعات مفیدی در زمینه شرح واژگان در آن یافت می شود ، الوافی مال محمد محسن فیض کاشانی)ره( است . در این پا یان نامه برآنیم که کلیه واژهشناسیهای موجود در محدودە جلد 6 الوافی بر اساس چاپ کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه السالم اصفهان )از کتاب الطهار هو التز ین ، ابواب احکام المیاه)باب 1( تا پایان ابواب قضاء ث والت َ ف َّ الت ز ین )باب 86((با تاکید بر واژههای غر ی ب را از میان شروح ایشان بر روایات کتب اربعه حدیث شیعه استخراج کرده و همراه با ذکر متن و سند تقطیع شدە حدیث در قالب ی ک مجموعه غر ی بالحدیثی بر اساس ترتیب الفبایی ر یشه تنظیم کنیم، سپس به منبع- شناسی )مصدر یابی( شروح لغوی ایشان بپرداز یم. محدوده پژوهش از کتاب الوافی به نحوی انتخاب شده که حداقل مشتمل بر 200 شرح واژه باشد.

فهم سنت درکنار کتاب از دیر باز یکی از نیازهای اساسی بوده است. چرا که روایات ائمه(علیهم السلام) به عنوان مفسر ومبین قرآن، مهم ترین منابع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، محسوب می شوند. از این رو معصومان(علیهم السلام) به منظور فهم عمیق مفاد و متن حدیث بر تدبر و تعمق در معنای حدیث پای فشرده‌اند. عالمان پیشین هم، رسالت خطیر خود را در حفظ و انتقال میراث گرانبهای بر جای مانده از معصومان و پیشوایان بزرگ دین به انجام رساندند و با به کارگیری همه توان خویش، در حلّ و شرح مشکلات احادیث، گام‌هایی بلند برداشتند که در قالب بیان و ایضاح و تعلیقه و شروح کوتاه و بلند جلوه نموده است. یکی از مراحل اصلی فهم روایت فهم واژه‌های غریب و مشکل آن روایت است، که عالمان گذشته در همه حال بر این تلاش بودند که الفاظ روایات را که بر اثر گذشت زمان جزء الفاظ غریب گشته‌اند، شرح و توضیح دهند بر این اساس در میان اهل سنت کتب بسیاری با عنوان غریب الحدیث تدوین شده است؛ در میان شیعیان کمتر به این مبحث به طور مستقل پرداخته شده است. یکی از شروحِ رواییِ ارزشمند کتب اربعه شیعه که اطلاعات مفیدی در زمینه شرح واژگان در آن یافت می‌شود، الوافی ملامحمدمحسن فیض کاشانی(ره) است. در این پایان‌نامه بر‌آنیم که کلیه واژه‌شناسی‌های موجود در محدوده جلد3 الوافی بر اساس چاپ کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه السلام‌ اصفهان (از ابتدای باب54 کتاب الحجه تا ‌‌ انتهای باب127 الوافی) با تاکید بر واژه‌های غریب را از میان شروح ایشان بر روایات کتب اربعه حدیث شیعه استخراج کرده و همراه با ذکر متن و سند تقطیع شده حدیث در قالب یک مجموعه غریب‌الحدیثی بر اساس ترتیب الفبایی ریشه تنظیم کنیم، سپس به منبع‌شناسی (مصدریابی) شروح لغوی ایشان بپردازیم. محدوده پژوهش از کتاب الوافی به نحوی انتخاب شده که حداقل مشتمل بر 200 شرح واژه باشد.

کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار گرد آمده است. او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد. مولف خود بيان مي كند كه اين كتاب را الوافي ناميدم چون مشتمل بر تمامي مطالب مهم مي باشد و از مطالب مبهم پرده برمي دارد. سمّیته بالوافی لوفائه بالمهمّات و کشف المبهمات. مرحوم فیض در مقدمه کتاب وافی انگیزه خود از تألیف این کتاب را مشاهده کاستی های موجود در کتب اربعه بیان ‌کرده است. این کاستی ها عبارت‌اند از: 1.

کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار گرد آمده است. او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد. مولف خود بيان مي كند كه اين كتاب را الوافي ناميدم چون مشتمل بر تمامي مطالب مهم مي باشد و از مطالب مبهم پرده برمي دارد. سمّیته بالوافی لوفائه بالمهمّات و کشف المبهمات. مرحوم فیض در مقدمه کتاب وافی انگیزه خود از تألیف این کتاب را مشاهده کاستی های موجود در کتب اربعه بیان ‌کرده است. این کاستی ها عبارت‌اند از: 1.