جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين اثر كه در ادامه كتاب آذرخشى ديگر از آسمان كربلا است. استاد در اين سخنراني‌ها براى پاسخ گفتن به شبهات مطرح شده در زمينه معارف و احكام اسلامى، ابتدا بحث‌هايى درباره زمينه‌هاى پيدايش نهضت عاشورا و عبرت‌هاى آن را ارائه مي‌دهند. سپس به طرح مباحثى مي‌پردازند كه درباره آنها شبهات و القائاتى در سطح جامعه ترويج يافته است. مطالب مطرح شده در اين چهارده سخنرانى، در قالب پانزده فصل تنظيم شده است: از فصل اول تا چهارم، زمينه‌هاى پيدايش نهضت عاشورا كاويده مي‌شود، و در فصل‌هاى پنجم و ششم و هفتم درس‌هايى از نهضت عاشورا ارائه مي‌گردد. فصل هشتم بحثى است با عنوان «شبهه‌ها، عاملى مهم در گمراهى انسان». در اين فصل، تقويت عقايد دينى، پادزهرى براى پيش‌گيرى از انحراف و شبهه‌زدگى قلمداد مي‌شود. استاد همچنين به برخى شبهات پاسخ مي‌گويند كه نفى ارزش‌ها و اعتقادات دينى را هدف قرار داده‌اند. در فصل نهم از روش فهم دين سخن به ميان آمده و ضمن آن، روش صحيح فهم دين معرفى شده و برخى شبهات در اين باره پاسخ گرفته است. فصل دهم در ادامه بحث قبل، به تبيين شبهه تعدد قرائت‌ها در دين پرداخته و پاسخ‌هاى روشنى براى آن ارائه داده است. در فصل يازدهم، بحث پلوراليسم دينى و شبهه برحق بودن همه اديان مطرح شده و پاسخ قاطع اين شبهه نيز بيان گرديده است. در فصل دوازدهم از هرمنوتيك و تأويل در متون دينى به منزله شبهه‌اى در راستاى اثبات قرائت‌هاى مختلف از دين بحث مي‌شود و اين شبهه نيز پاسخ مي‌گيرد. در فصل سيزدهم شبهه ديگرى تحت عنوان «بي‌نيازى انسان مدرن از دين» مطرح مي‌شود و استدلال عقلى و نقلى در تقويت اين شبهه بيان مي‌گردد و در مقام پاسخ به آن، نياز عقل بشرى به راهنمايي‌هاى وحى به اثبات مي‌رسد. در ادامه، مسأله پاسخ‌گويى دين به نيازهاى جديد بشر و نيز مسأله تفاوت نسخ احكام با اجراى احكام حكومتى و ثانوى بررسى مي‌شود. در فصل چهاردهم با عنوان «وحى؛ كلام خدا يا كلام پيامبر» كلام خدا بودن قرآن و مصونيت آن از تحريف و تغيير به اثبات مي‌رسد. و در فصل پانزدهم استاد به تبيين و پاسخ شبهه اى در باب عصمت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و امامان(عليهم السلام)مي‌پردازند و در پايان به بعضى پرسش‌هاى حاضران پاسخ مي‌دهند.

"مشروعیه النیاحه على الحسین علیه السلام و مشروعیه الجزع على الحسین علیه السلام" به دنبال اثبات این است که نه تنها گریه بر حسین (ع) مکروه نیست بلکه عزاداری ، مرثیه ثرایی و حتی جزع برای امام حسین (ع) کاملا مشروع و مستحب است.

هذه رواياتمعتبرة انتخبتها من كتبأهل السنة وفيها ذكر مقتل الحسينعليه السلام عند النبي صلى الله عليه وآله وسلم وأمير المؤمنين عليه السلام وحزنهما العظيم عليه، وقد بنيتاعتبارها على تحقيق محققي المذهبالسني دفعاً لشبهة التحكم بنتيجة البحث، حيثيكون ذلكأفضل مما لو حققنا الأسانيد، وإقرار أهل الخبرة حجة بلا شك. ربما تتكرر الرواياتلأن بعضهن قدصُحِّحَ من أكثر من محقق أو عالم وفي أكثر من مورد، وسأذكر كافة الموارد التي بينيدي في تصحيح الرواياتفي هذا الباب.

الشيعة في كتاب بغية الطلب في تاريخ حلب (لابن العديم 588 - 660ق)، گزيده‌اى است با موضوع «شيعه» از كتاب «بغية الطلب في تاريخ حلب»، نوشته عمر بن احمد بن ابى‌جراده حلبى، معروف به «ابن عديم» (588 - 660ق) كه با تحقيق شيخ حسین واثقى، با نام مذكور منتشر شده است. يكى از علل بلندآوازگى ابن عديم آثار و تحقيقات وسيع وى در موضوعات مختلف علمى، ادبى، فقهى، كلامى و تاريخى است. اثر معروف او درباره تاريخ حلب در آن روزگار و پس از آن از اقبال فراوان برخوردار شد و نزدیک به همه مورخان معاصر وى و سده‌هاى بعدى از آن بهره بردند. «بغية الطلب في تاريخ حلب» كه به‌صورت 40، 30 و 10 جلدى منتشر شده، نخستين اثر در تاريخ حلب است. اين كتاب دربردارنده احوال عالمان، حاكمان، سرزمين، مردم و ديگر مسائل جغرافيايى، سياسى، علمى و مذهبى حلب است. محقق كتاب در مقدمه مى‌نويسد: «شهر حلب از بزرگ‌ترين شهرهاى اسلامى و مراكز علمى از قرن اول هجرى تا زمان حاضر بوده است. از قرن دوم، مردان بزرگى از اصحاب امام جعفر صادق(ع) در اين شهر بوده‌اند كه رجاليون آنها را توثيق و تكريم كرده‌اند، اما در قرن چهارم تشيع در حلب نقش درخشانى داشته است و مبالغه نيست اگر بگوييم در آن زمان مذهب غالب مردم، تشيع بوده؛ چراكه سيف‌الدوله اظهار تشيع مى‌كرد، لذا غالب اهل حلب شيعه شدند. محقق كتاب در مقدمه به كلامى از ابن عديم اشاره مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود كه تشيع تنها مذهب مردم حلب در قرن پنجم هجرى بوده است. وى سپس برخلاف اعتقاد عده‌اى كه نویسنده كتاب را شيعه مى‌دانند، وى را سنى مى‌داند و بر اين موضوع ادله‌اى نيز اقامه مى‌كند. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه شرح حال عده‌اى از علماى شيعه‌ى اماميه را كه شرح حال آنها سابقاً در هيچ كتاب شيعه و سنى ذكر نشده، مى‌توان در اين اثر يافت. بخش اول كتاب با ذكر اسامى 141 تن از كسانى كه در صفين با اميرالمؤنين حاضر بوده‌اند، آغاز شده است. درباره برخى افراد، تنها به نام آنها بسنده شده است. در بين اسامى مذكور، اويس قرنى، حسین بن على بن ابى‌طالب(ع) و مالك اشتر نخعى و عمار بن ياسر نيز ديده مى‌شود. نویسنده، درباره عمار مى‌نويسد: شهادت عمار تأثير عظيمى در تمييز حق از باطل داشت؛ چراكه روايات متواترى از نبى اكرم(ص) درباره قتل عمار به دست گروه باطل ذكر شده است. در بخش بعد، شرح حال 40 شخصيت از علماى شيعه حلب ذكر شده است. سپس اسامى پنج نفر از علما كه شيعه بودن آنها محتمل است، آمده است.در بخش ديگرى از كتاب با نام فوائد پراكنده، هفت مطلب درباره تشيع ذكر شده كه از آن جمله است: اقامه عزاى امام حسین(ع) در روز عاشورا در مدينه منوره، جشن روز عيد غدير در بغداد، در رؤيا ديده شدن اميرالمؤمنين توسط مرد سنى و حزن و اندوه آن حضرت درباره اسيران كربلا. بيوت بنوزهره، بنوحمدان و بنوخشاب، سه خانه‌اى است كه در كتاب به آنها اشاره شده است.آخرين بخش كتاب به اشراف و بزرگان علوى حلب به نقل از كتاب «موارد الأتحاف» عبدالرزاق كمونه حسینى، اختصاص دارد

فرهنگنامه مرثيه سرايی حضرت سيدالشهداء(ع) نوشته محمد محمدی ری شهری می باشد. نويسنده اين كتاب در پيش گفتار خود با تاكيد براهميت و جايگاه ويژه عزاداری و مرثيه سرايی برای حضرت سيدالشهداء (ع) و نقش سازنده فردی، فرهنگی و اجتماعی و سياسی آن براين نكته اهتمام می ورزد كه اين حركت پر بركت، مانند همه اقدامات مفيد و سودمند، بدون آفت نيست و دشمنان پيدا و ناپيدای اسلام ناب از ديرباز برای تحريف اين فرهنگ، برنامه ريزی و تلاش می كنند. آيت الله محمدی ری شهری در مقدمه اين كتاب می افزايد:‌ فرهنگنامه مرثيه سرايی حضرت سيدالشهداء(ع) ضمن ادامه راه كتاب هايی همچون "لؤلؤ مرجان " و "حماسه حسينی" اشاره به اين نكته مهم دارد كه در نظام جمهوری اسلامی برای آفت زدايی فرهنگ عاشورا نبايد به گفتن و نوشتن رهنمود بسنده كرد، بلكه بايد به گونه ای برنامه ريزی شود كه مرثيه سرايی و عزاداری به شيوه صحيح و مطلوب به صورت يك فرهنگ،‌ همگانی شود و همه ارگان های فرهنگی نظام به ويژه صدا و سيما برای آن فرهنگسازی، برنامه ريزی و تلاش كنند. در فصل يكم اين كتاب كه در ۱۱۱ صفحه و در شمارگان ۵۰۰۰ نسخه به چاپ اول خود رسيده است، اختصاص به مرثيه سرايی و عزاداری برای حضرت سيدالشهداء (ع) در سخن و سيره اهل بيت (ع) دارد كه در آن به مرثيه سرايان پيش از واقعه كربلا اشاره شده و در فصل دوم اين كتاب نيز اصلی ترين فلسفه قيام و شهادت امام حسين (ع) جهل زدايی و زمينه سازی برای حاكميت ارزشهای انسانی و اسلامی به رهبری اهل بيت (ع) عنوان و در خصوص آن به ارائه مستندات، پرداخته شده است. فصل سوم اين كتاب نيز كه بزرگترين فصل اين فرهنگ نامه است اختصاص دارد به آسيب شناسی فرهنگ عاشورا، كه در اين فصل تحريف هدف سيدالشهدا(ع)، استناد به منابع غير معتبر در مرثيه سرايی، گزارش های ذلت بار از واقعه كربلا، غلو درباره اهل بيت، دروغ در مرثيه سرايی، و بدعت در نحوه عزاداری به عنوان مهم ترين آسيب های مرثيه سرايی و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنين در فصل چهارم فرهنگنامه عاشورا، توضيح داده شده كه مجالس عزاداری هدفمند دارای سه ويژگی است، اول: خدا محوری، دوم: ارائه تاريخ و تحليل صحيح از حادثه عاشورا، و سوم: تبلور عاطفه و ارادت به اهل بيت(ع) و در آخرين فصل اين فرهنگ نامه نيز كتاب شناسی تاريخ عاشورا و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته كه در اين فصل، منابع تاريخ عاشورا و عزاداری به چهار گروه تقسيم شده و منابع قابل استناد و غير قابل استناد كه آشنايی با آنها به شدت مورد نياز اهل منبر و مرثيه سرايان است به تفصيل، تبيين گرديده است.

هیچ جامعه بشری وجود ندارد که نیاز به نگاه داری و تثبیت کردن دوباره احساسات و اندیشه های جمعی یی را که سازنده وحدت و شخصیت وی هستند در مراحل منظمی از زمان در خود احساس نکند. . پیداست که این گونه بازسازی اخلاقی جز به مددگردهمایی ها،بر پایی مجامع عمومی و کنگره هایی که افراد در آنها ،با نزدیک شدن هر چه بیشتر به یکدیگر ، احساسات مشترک خویش را به صورت مشترک دوباره تأیید و تثبیت میکنند میسر نیست . مناسک عزاداری عاشوراازجمله این گردهمایی هاست که ازدیر باز در تمامی جوامع شیعی برپا می شده است. در واقع اجرای مناسک عزاداری عاشورا ،به منظور حفظ و نگهداری یک سری از مفاهیم و ارزشهای دینی واخلاقی و انتقال آن به نسل های آینده ، به صورت منظم در طی قرون متمادی ،صورت گرفته است. البته برای اجرای این مناسک هیچ الگوی واحدی وجود ندارد و بیشترین ارجاعات این عزاداریها مربوط به امامان شیعه است که سفارش به اقامه عزا برای امام حسین (ع) نموده اند و دستور و احادیث خاصی در باب صورت و شکل و عناصر مادی عزادارای وجود ندارد، لذا هریک از جوامع شیعی بر حسب سنتهای فرهنگی خویش و ابزارهای موجود، الگوهای عزاداری را شکل داده اند .از اینروبه واسطه نبودن الگویی واحد ، همواره زمینه اعمال سلیقه در چگونگی بر پایی این مناسک فراهم بوده است و همچنین تشخیصالگوی مطلوب عزاداری و معیارهای آن به عنوان یک چالش ،همیشه در جامعه شیعی مطرح بودهاست و از اینرو موضوع مهمی برای پژوهش . آنچه که در ادامه می آید پژوهشی جامعه شناختی در ارتباط با این موضوع است تحت عنوان:" بررسی پیرامون تحول نقش واعظ ومداح در اجرای مناسک عاشورا" که پژوهشی کیفی است ودر آن با استفاده ازمطالعه موردی ،به بررسی نقش وعاظ ومداحان در اجرای مناسک عزاداری عاشورا دردزفول پرداخته شده است ، در این راستا ودر آغاز کار مطالعه کلی در مورد تمامی هیئت های عزاداری فعال در میدان تحقیق صورت پذیرفت ،که در نتیجه آن وبا استفاده از دو شاخص 1- زمان برگزاری مراسمو2-تنوع کارکردوبا توجه به شرایط اجتماعی وفرهنگی شهرستان دزفول وپایداری ساختهای سنتی خاص آن و باالتبع پذیرفتن تغییرو تحولات متفاوت از شهرهای بزرگ مثل تهران دو نوع هیئت عزاداری ؛ سنتی(90 تا) و فرهنگی(10 تا) تشخیص داده شد وبرای انتخاب حجم نمونه از هر تیپ ، سه هیئت به عنوان نمونه انتخاب شد وبا استفاده از تکنیکهایی مانند؛ مصاحبه عمیق و مشاهده مشارکتی وهمچنین بررسی تصاویر و عکسهای آرشیوی این گونه هیئت ها ،ویژگیهای مختلف آنهابا توجه به نقش واعظ و مداح مورد تدقیق قرار گرفت .داده های به دست آمده ازمیدان تحقیق همگی حاکی از غلبه احساسو شور مذهبیبر این مجالس بود که غالبا" فاقد پشتوانه عمیق فکری و ایدئولوژیک می باشدونکته بسیار مهم اینکه ؛ این مجالس نسبت به گذشته فاصله زیادی از نهاد دین گرفته اند و تقریبا" مستقل از آن عمل می کنند .در واقع با مشاهده همه گیر بودن این نوع از عزاداری احساسی، در میدان، می تواناز ایجاد صورتبندی جدید دینی، با تجلیات خاص عرفانی و فاصله گیری ازمباحث فکری و تحلیلی دینی در این مجالس صحبت کردکه به نوعی ،بیانگر تفوق دینداری احساسی و عاطفی بر این مجالس می باشد ؛ که در آن مناسک به عنوان وجهغالب دینو باورها و اعتقاداتدر کنار آن مطرح اندواز اینروست که در این مجالس مداحان -به عنوان نماد دینداری عاطفی-محور ووعاظ -به عنوان مرجع دینی -در حاشیه آن قرار گرفته اند.از اینرو با توجه به شرایط اجتماعی موجود، مناسک عزاداری عاشورا به عنوان نمادی ازمعرفت دینی و دینداریمردم جامعه ما ،دچار تغییر و تحولاتی شده است ازجمله اینکه:1-اجرای نوع جدیدیازمناسک مذهبی عاشورا، با اهمیت یافتن مداح که جلوه هایی ازدینداری عاطفی، سیال و غیر روشنفکریرا مینمایاند در جامعه با اقبال بیشتری مواجه است .2-حضور برجسته و غالب مداح درعزاداریهای محرم موجب تغییر در سبک عزاداری سنتی و جانشینی شور مذهبی به جای طرح مباحث فکری و تحلیلی شده است.3- متکی بودن محتواو مشخصا سبک عزاداری عاشورا به الزامات حیات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی عزاداران، در اجرای سبک جدید آن موثر است.ودر پایان، آنچه که در نتیجه این تحقیق و با بررسی یافته ها ی حاصل از میدانبه عنوان مهمترین عوامل تأثیر گذار در ایجاد تحول در اجرای مناسک عاشورا ، تشخیص داده شده است به این ترتیب می باشد:1- فاصله گرفتن علمای بزرگ از مجالس عزاداری عمومی2 –-کم بودن وعاظ توانا نسبت به تعداد مجالس (با توجه به رشد جمعیت وتغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی )3- سپرده شدن منبر ها به دست افراد کم سوادو روحانیون سطح پایین (از لحاظ علمی)4- بی اعتمادی مردم به وعاظ مذهبی به واسطه عملکرد بد برخی ازآنها در صحنه های سیاسی و اجتماعی5- کمرنگ شدن نقش منبربه عنوان رسانه سنتی شیعه6-ایجاد الگوهای جدید دینداری بواسطه تغییر و تحولات فرهنگی - اجتماعی6- پیشرفت مداحی به عنوان یک مقوله تخصصیوقدرت آن در جذب جوانان 7- غلبه وجه عاطفی و احساسی بر مناسک عاشورا و انقطاع از پیوندهای تاریخی این مناسک 8- تضعیف موقعیت وعاظ مذهبی،به واسطهپر رنگ شدن حضور سخنرانان غیر معممدر مجالس عزاداری