جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش حاضر سعی شده است، جنبه‌های مختلف زمامداران حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمومنین (ع) با استفاده از سخنان آن حضرت در سایر کتب بالخصوص در نهج‌البلاغه بیان شود. و این کار طی چند فصل صورت گرفته است امام علی (ع) در گفتار و رفتار مفهوم حکومت و شیوه ای حکم راندن را به ما آموخته است.از نگاه حضرت امیر(ع) حکومت بمعنی مدیریت، هدایت و خدمت به مردم است ایشان وجود یک زمامدار عالم، عادل و مقتدر را برای نظام بخشیدن امور اجتماعی مردم اجرای قانون الهی و رفع نیازهای مردم، ضروری می‌داند و برای حاکم شرائط و خصوصیاتی قائل است که از جمله آن داشتن ایمان، عقل و درایت، علم و آگاهی، عدالت و دادگری است.از نگاه امیرالمومنین(ع) نفس حکم راندن بر مردم هدف نیست بلکه حکومت وسیله‌ای است برای تحقیق و اجرای احکام الهی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی- لذا آن حضرت وظایف و کار ویژه‌های حاکم و زمامدار را ایجاد عدالت، تأمین امنیت و نظم، تأمین رفاه و آسایش، قضاوت و اجرای احکام ذکر می‌کند. امام علی (ع) حکومت و مردم را دارای حقوق متقابل می‌داند که مساوی برای، تأمین رفاه عمومی، تعلیم و تربیت و به وجود آوردن آزادی عقیده و بیان را از جمله حقوق مردم بر حکومت بیان فرموده. و اطاعت از دستورات زمامدار حکومت اسلامی، حمایت از او در امور اداره کشور وفاداری به عهد و پیمان و خیرخواهی نسبت به زمامدار را جزء حقوق زمامدار حکومت اسلامی بر مردم شمرده است.با استناد به کلام حضرت امیر المومنین(ع) در نحوه ویژگیهای زمامداران حکومت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.به این نتیجه می رسیم که وحدت، امنیت آزادی سیاسی و اجتمتعی اجرای احکام الهی ... از وظایف زمامدار حکومت اسلامی و همچنین تأمین عدالت و رفاه معیشت مردم، مبارزه با فقر از وظایف اصلی زمامدار حکومت اسلامی و دولت اسلامی باید در این مورد توجه خاص داشته باشد.

رساله‌ای که پیش رو داریم مبنی بر چهار بخش است:بخش اول:تفسیر و تبیین اجمالی آیات تبلیغ و اکمال و این بخش یک مقدمه و چهار فصل دارد.در فصل اول بررسی مهمترین واژه‌های آیات مورد بحث انجام گرفته است.در فصل دوم نقاط مشترک فریقین در آیات تبلیغ و اکمال بیان شده است. در فصل سوم سیاق آیه تبلیغ ذکر و بحث شده است. و در فصل چهارم سیاق آیه اکمال و نتیجه بیان شده است. بخش دوم:آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه روایات.بخش دوم دارای 7 فصل است. در فصل اول دیدگاه‌ها و اجتهادها درباره آیه تبلیغ که همه روایات و شأن نزول اصلی آن (بر اساس عقیده شیعه و اکثریت اهل سنت)بیان شده است. در فصل سوم روایاتی که شأن نزول این آیه را بیان می‌کنند از مصادر فریقین آورده شده است. در فصل چهارم روایات تسلیم بر امیر‌المومنین ذکر گردیده است. در فصل ششم روایاتی که تاجگذاری امیرالمومنین را در غدیر خم بعنوان جانشین رسول خدا بیان می‌کنند ذکر شده است.فصل هفتم هم بر احتجاجات مشتمل است. روایاتی که بیان می‌دارند که در طول تاریخ ائمه اطهار و یارانشان و حتی دشمنان اهل بیت به این روایات تمسک می‌کردند که حضرت علی جانشین برحق رسول خدا بوده‌اند. بخش سوم: آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه مفسران، این بخش هم دو فصل دارد. در فصل اول دیدگاه مفسران درباره آیه تبلیغ ذکر شده و در آن هم دیدگاه مفسران اهل بیت و دیدگاه مفسران اهل سنت بیان شده است. در فصل دوم هم، همین دیدگاه فریقین در مورد آیه اکمال بطور مستقل ذکر شده است.البته در هر دو فصل مفسران اهل سنت آنهایی که شأن نزول این آیات را در مورد غدیر ذکر کرده‌اند و آنهایی که ذکر نکرده‌اند بطور مستقل بحث شده است. بخش چهارم:شبهات، اشکالات و ابهامات: این بخش هم سه فصل دارد که در آن جمعا به 39 شبهه و اشکال و ابهام در مورد آیات تبلیغ و اکمال و حدیث غدیر پاسخ داده می‌شود. در فصل اول پاسخ به شبهات آیه تبلیغ. در فصل دوم پاسخ به شبهات آیه اکمال. در فصل سوم پاسخ به شبهات حدیث غدیر آمده است. علاوه بر آن خاتمه سخن و منابع این تحقیق در آن بیان شده است. نکته‌ای که قابل ذکر است، باید بگویم که همه ابحاث را در مورد این آیات نتوانستم انجام بدهم و هنوز هم این موضوع تشنه است و تحقیق بیشتری می‌خواهد. و همین‌طور جریان غدیر و روایات مربوط به آن (که ده‌ها روایت دارد)بررسی سندی می‌طلبد، پس محققان و دانشمندان بیایند و این بحثها را انجام دهند خصوصا کسانی که قرار است پایان‌نامه بنویسند بیایند و موضوع تحقیق‌شان را بحث امامت، روایات غدیر، جایگاه اهل بیت و ... قرار بدهند تا انشاء‌الله روزی این بشر بتواند از امر حقیقت و جوهره امامت و مصادیق واقعی آن یعنی اهل‌بیت آشنا گردد.

امامت یکی از مهمترین مسائل کلامی است که پیشینه آن در اسلام به نیمه اول قرن اول هجری بر می گردد. صدها کتاب و مقاله در این زمینه نوشته شده‌است. در این رساله به صورت تطبیقی امامت از دیدگاه سلفیه و امامیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل اول به کلیات پرداخته است. فصل دوم از امامت عامه و تطبیق از دیدگاه سلفیه و امامیه بحث شده‌است. فصل سوم امامت خاصه و ادله امامت حضرت علی (ع)از آیات ولایت و روایات مورد بحث قرار داده شده‌است. فصل چهارم آیات و روایتی که اهل سنت و مخصوصا سلفیه به عنوان دلائل خلافت ابی بکر ذکر نموده‌اند و آنها را از دیدگاه امامیه و سلفیه مورد بررسی قرار داده‌ایم. سلفیه بر خلافت ابوبکر به آیه غار و آیه 17-19 سوره لیل استدلال کرده‌اند که ثابت کرده‌ایم آیاتمزبور هیچ دلالتی بر مدعای سلفیه ندارد واما از احادیث مهمترین دلیل آن حدیث (( اقتدوا بالذین ابی ابکر وعمر)) می باشدکه سند ودلالت این حدیث را بررسی کردیم و جعلی بودن آن را ثابت نمودیم به همین سان حدیث استخلاف ابوبکر برای نماز و اجماع را بررسی کرده و ضعف این حدیث و عدم اجماع را ثابت نموده‌ایم.

سیستم نرم افزاری موفق است که قادر به برآورده کردن نیازهای کاربران و سازمان خود باشد . از این رو مسئله شناخت از مهمترین مراحل در ایجاد یک سیستم نرم افزاری به شمار می رود . امروزه در روشهای شء گرا از موردهای استفاده در مرحله شناخت بهره گرفته می شود. شناخت به کمک موردهای استفاده دارای مشکلاتی است. دراین پروژه تلاش گردیده است که با ترکیب روشهای تحیلل وظیفه با موردهای استفاده ، روشی بهتر برای شناخت ارائه گردد. در این راستا روشهای تحلیل وظیفه و موردهای استفاده بررسی گردیدند. به منظور مشخص نمودن دقیقتر مفهوم وظیفه و مورد استفاده برای هر کدام از این مفاهیم علم الوجود آنها ارائه گردیده است بر اساس علم الوجود وظیفه فرمهای توصیف وظیفه طراحی شده‌است. همچنین با مقایسه این دو علم‌ الوجود،‌الگوریتمی برای استخراج خودکار موردهای استفاده از شرح وظایف ارائه شده‌است.

جایگاه رفیع و شخصیت والاى امام(علیه السلام) در فرهنگ شیعه و نیاز همیشگى جامعه مسلمین، به خصوص جامعه ما در عصر حاضر، به الگوگیرى از روش هاى سیاست گذارى و حکومت دارى امام على(علیه السلام) ما را بر آن داشت که به بررسى و تبیین، یکى از جنبه هاى زندگى اجتماعى و سیاسى ایشان بپردازیم.امام على(علیه السلام) در دوران حیات رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) لیاقت و شایستگى خود را براى رهبرى پس از ایشان، نشان داد و بارها پیامبر(صلى الله علیه وآله) این مطلب را به مسلمانان یادآورى کرد. ولى پس از رحلت پیامبر(صلى الله علیه وآله) عده اى به مخالفت با امام على(علیه السلام) برخاسته و جایگاهى را که برازنده او بود، تصرف کردند. پس از گذشت سال ها، هنگامى که جامعه مسلمین از الگوى جامعى که پیامبر(صلى الله علیه وآله)براى آن بنا نهاده بود، فاصله گرفته بود، مردم به امام روى آوردند و براى سپردن رهبرى، به ایشان پایفشارى کردند اما این برهه از زمان پایان مخالفت ها با امام نبود، بلکه مخالفت ها با او ابعاد گسترده تر و شدت بیشترى یافت فزون خواهان و قدرت طلبانى که تاب تحمل عدل علوى را نداشتند و کوردلانى که درک و پیروى از سیاست هاى حکیمانه امام بر ایشان دشوار بود، به مخالفت با امام برخاستند و مشکلات و موانع فراوانى در برابر او به وجود آوردند.تبیین چگونگى رویارویى امام با این مخالفان از اهداف ما در این پژوهش است.لذا در بخش اول رساله ابتدا واژه مخالف و معاند و برخورد را تفسیر کرده و نیز اقسام مخالف را بیان کرده ایم. و در بخش پایانى گونه هاى برخورد امام(علیه السلام) با مخالفان به تناسب نوع مخالفت و انگیزه و آنان از میان تاریخى عصر امام على(علیه السلام) بیرون کشیده شد و تحت عناوین مخالفان فکرى و اعتقادى - مخالفان نظامى و مخالفان سیاسى مدارا - سکوت نصیحت گفتگو دسته بندى شده است.برخورد امام با مخالفان واکنش طبیعى در برابر رفتار نامناسب آنان نبود بلکه عملکرد امام در برابر مخالفان همیشه تابع مصالح اسلام و حفظ اصول آن بود و همواره مصالح شخصى خود را فداى مصالح اسلام مى کرد.امام در برابر اجحاف، اهانت و رفتارهاى آنان تا آن جا که اصول اسلام مورد تهدید قرار نمى گرفت شکیبایى مىورزید و با آنان رفتارى مسالمت آمیز داشت سخنان آنان را مى شنید و با آنان به گفتگو مى نشست و با مخالفان جز به هنگام رویارویى بر اندازه، برخورد جدى نمى کرد که آن هم پس از توجیه کامل و احتجاج وافى بوده است.اصل در سیاست علوى در قبال مخالفین، مدارا و پرهیز از خشونت و پرداختن به حل منطقى اختلافات بوده است و نبرد آخرین راهى بود که به ناچار براى خارج کردن عضو بیمار درمان ناپذیرى که سایر اعضاى جامعه را نیز در معرض بیمارى و نابودى قرار داده بود، به کار گرفته مى شد.این تحقیق مى تواند به تبین هر یک از مبانى نظرى و روش هاى اصولى امام و هر یک از گونه هاى برخورد امام با مخالفان و تحلیل و تطبیق آن با شرایط کنونى و به کارگیرى در سیاست گزارى هاى کلان باشد

موضوع بحث در تاریخ اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، و برای هدایت بشر و جامعه اسلامی فواید گوناگونی دارد که اینجا تعدادی از فواید آن در آینه سخنان حضرت امیرالمومنین بیان شده است: الف- نشان دادن راه سعادت، هر انسان همواره دنبال سعادت و خوشبختی است. لذا یکی از اهداف بعثت واقعی انبیاء بازگو کردن راه سعادت است. ب-غفلت زدایی انسان تحت تاثیر اوضاع قرار میگیرد و زود از هدف خویش غافل می شود یکی از اهداف بعثت انبیاء بر طرف کردن این غفلت ها است. ج-یادآوری نعمتهای الهی، یکی از خدمات انبیاء آن است که نعمتهای الهی را همواره به یاد انسان می آورند. د-شکوفا کردن فطرت خداجویی انسان انسانها فطرتا خداجو و خداشناس هستند. اما در اثر عواملی این فطرت از کارایی باز می‌ماند انبیاء این فطرت را شکوفا می‌سازند. ه-تکمیل فضائل اخلاقی هر چند ریشه فضائل اخلاقی در نهاد همه انسانها تعبیه شده است اما در صورتی که پیامبران نبودند بسیاری از این فضائل به فراموشی سپرده می‌شد. و-شکوفا کردن تفکرات عقلی: امام علی (ع) تفکرات عقلی انسان را به گنجی تشبیه می‌کند که خود او از آن خبر ندارد و انبیا او را از وجود این گنج با خبر می‌سازند. ز-تشکیل حکومت و برقراری عدالت،‌ چون وجود حکومت برای جلوگیری از هرج و مرج و اقامه عدالت در جامعه لازم و ضروری است زیرا پیامبر الهی فقط به ارائه قانون و شریعت اکتفا نمی‌کند بلکه وظیفه او در صورت امکان تشکیل حکومت هم است. نکته در خور توجه آن است که برای شناخت اهداف بعثت از دیدگاه امام علی (ع) می‌توان به سخنان ایشان در توصیف جهان قبل و بعد از بعثت پیامبر گرامی اسلام مراجعه کرد. نکته دیگر آن است که جهت تحقق بخشیدنبه اهداف بعثت یک سری شرایط و وخصوصیات برای پیامبر و نماینده الهی ضروری است.

بخش اول:"کتاب شگفت" در آن محتوای کتاب نهج‌البلاغه از لحاظ کمیت، از این جهت که این کتاب تنها قسمتی از کلمات و فرمایشات مولی امیرالمومنین علی علیه‌السلام می‌باشد، سپس در این بخش نهج‌البلاغه از لحاظ کیفی، از جهت ویژگی بلاغت، فصاحت و چندجانبه بودن کلمات زیایی، تأثیر و نفوذ، اعترافات مخالفان، محدود نبودن سخنان حضرت به زمان و مکان بررسی شده است. بخش دوم: "الهیات و ماوراء‌الطبیعه" در آن مسائل مربوط به توحید و معرفت، الهیات و ماوراء‌الطبیعه مورد توجه قرار گرفته است. با تنوع این مباحث در نهج‌البلاغه که قسمتی از آنها از نوع مطالعه در مخلوقات و حکمت الهی می‌باشد ولی بیشتر بحثهای آن درباره توحید، بحثهای تعقلی و فلسفی است. سپس در این بخش ارزش تعقلات فلسفی در مسائل ماوراءالطبیعه، مقایسه و داوری نهج‌البلاغه با سایر مکتبهای فکری طرح شده است. بخش سوم: "سلوک عبادت" در آن عبادت از نظر اسلام، تلقی افراد از عبادت و درجات آن، عبادت از دیدگاه نهج‌البلاغه و ترسیم چهره عبادت و عباد در نهج‌البلاغه بیان شده است. بخش چهارم: "حکومت و عدالت" در آن اینکه مولی امیرالمومنین علی علیه‌السلام حساسیت خاص نسبت به مسئله حکومت و عدالت، اهمیت و ارزش فراوانی برای آنها قائل است، بررسی شده است.سپس در این بخش وظیفه توده مردم و نحوه برخورد با این مقوله، تأثیر اعتراف از طرف حکومت به حقوق مردم، نارسایی مفاهیم کلیسایی از نظر حقوق سیاسی، منطق نهج‌البلاغه در باب حق و عدالت، حکمران امانتدار است نه مالک؛مورد بررسی قرار گرفته است. بخش پنجم:"اهل بیت و خلافت" در آن سه مسئله اساسی، احقیت و اولویت اهل بیت علیهم‌السلام، انتقاد از خلفاء و سکوت تلخ، مداری حضرت علی علیه‌السلام و فلسفه آن، مطرح شده است. بخش ششم:"موعظه و حکمت" در آن مواعظ کتاب نهج‌البلاغه که بزرگترین بخش، تقریبا نیمی از آن را این بخش تشکیل می‌دهد. در این بخش مقایسه، عناصر موعظه‌ای نهج‌البلاغه مانند تقوا، زهد و پارسایی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس در این بخش با اهداف و ابعاد مختلف زهد آشنا می‌شویم. بخش هفتم با عنوان "دنیا و دنیاپرستی" در این بخش پایانی نقطه مقابل زهد، یعنی دنیاپرستی که سخت نفی گردیده است، نظر نهج‌البلاغه در مورد ترک دنیا، نوع رابطه انسان با جهان، ارزش دنیا از نظر قرآن و نهج‌البلاغه، وابستگیها و آزادگیها، خودزبانی و خودفراموشی و چند نکات در رابطه با تضاد دنیا و آخرت، تابع‌گرایی و متبوع‌گرایی بیان شده است. در نگاه کلی اگر بخواهیم سیر ارتباط فصول کتاب که استاد شهید از آن بخش و بخشها تعبیر فرمودند و چرا از این فصل (بخش) به دیگری منتقل می‌شود؟ این مسئله را مورد ارزیابی قرار دهیم باید گفت که محتوای کتاب مذکور از لحاظ ساختاری از سه قسمت تشکیل یافته است: 1-انگیزه تدوین و ضرورت آن 2-معرفی کتاب نهج‌البلاغه جایگاه و اهمیت آن 3-بررسی محتوای کتاب نهج‌البلاغه از لحاظ اصول و ارکان دین و مسائل مربوط به آن 4-موارد مربوط به قسمت اول در مقدمه کتاب آورده شده است. موارد مربوط به قسمت دوم در بخش اول آورده شده است.موارد مربوط به قسمت سوم به ترتیب در بخشهای دوم تا بخش هفتم آورده شده است که در بخش دوم، اولین رکن دین، توحید با عنوان "الهیات و ماوراء‌الطبیعه" سپس در بخش سوم مسائل مربوط به توحید با عنوان "سلوک و عبادت" بررسی شده است. در بخش چهارم مسائل مربوط به رکن دوم دین، عدل و ارزش عدالت، وظایف متقابل مردم و حکومت می‌باشد که با عنوان "حکومت و عدالت" در همان بخش بررسی شده است. در بخش پنجم مسائل مربوط به امامت که یکی از ارکان دین می‌باشد، با عنوان "اهل بیت و خلافت" بررسی شده است. در بخش ششم با عنوان "موعظه و حکمت" که بخش اعظم کتاب نهج‌البلاغه را تشکیل می‌دهد، بعد از بررسی کردن چند تا عنصر تشکیل دهنده موعظه سپس با پرداختن به یکی از آنها که مسئله زهد و پارسایی می‌باشد، در واقع این بخش مقدمه و آمادگی برای بخش هفتم قرار گرفته است؛به این معنی که درست است که بخش ششم در مورد زهد بحث می‌کند ولی در جای خودش وقتی که هدف زهد گفته شود روشن کننده مفهوم دینی‌پرستی که در بخش هفتم آمده است، نیز هست زیرا زهد نقطه مقابل دنیاپرستی می‌باشد.

تحقیقی را که پیش رو دارید، تحت عنوان تاریخ اسلام در سند از آغاز تا قرن هشتم، نگارش داشته است. از آنجایی که تحقیق و پژوهش پیرامون تاریخ اسلام در منطقه سند، در ادوار و زمان‌های گوناگون و مختلف در این سطور نمی‌گنجد؛ بنابراین تحقیق حاضر به روند ورود اسلام و گسترش اسلام از این دیار،به شبه قاره هند را تشکیل می‌دهد.در این تحقیق سعی بر این بوده است که ضمن مراجعه به منابع مطالعاتی، به منابع و مآخذ اصلی و دسته اول مراجعه شود تا تحقیق مناسب و موثق تری ارائه گردد. با این حال به علت بضاعت اندک و توان ناچیز در حیطه‌ی تحقیق و پژوهش خود معترفم که تحقیق حاضر مملو از کاستی و جز مقدمه‌ای بر تاریخ اسلام آن هم پیدایش و سیر تکوین و توسعه‌ای آن در منطقه سند نخواهد بود. بنابراین می‌طلبد که در این زمینه مطالعه‌های وسیع‌تر و مفصل تری صورت گیرد.اسلام در زمان مورد تحقیق به معنا و مفهوم دین و سیاسی آن که همراه با ایمان خداوند متعال و پیامبر گرامی آن، حضرت محمد بن عبد الله(ص) باشد، همین طور با ارادت اهل بیت (علیهم السلام) آنحضرت باشد، و تنفر و دوری از شرک و تنفر از دشمنان آنها باشد، در منطقه سند وجود داشته است. همین معنا از آغاز اسلام تا امروز بوده است. مگر کسی که مخالف اهلبیت آنحضرت باشد.اسلام در قرن اول در زمان خلافت حضرت علی(ع) وارد منطقه سند شد، اولین فاتحان سند، از شیعیان آنحضرت، تغاربن صغیر و حارث بن مره عبدی بودند که در سال 38 هجری با فرمان و اجازه آنحضرت وارد منطقه سند شدند و کفاران از هندو مذهب را شکست داده و بر منطقه سند، پرچم اسلام را آویختند.فقط محمد بن قاسم ثقفی را اولین فاتح سند دانستن اشتباه است.فتوحات اسلامی در منطقه سند، در زمان حضرت علی(ع) با فرمان آنحضرت، پاسخی است برای آنان که، بر امیر(ع) ایراد و اشکال وارد می کنند که در زمان خلافت علی هیچ منطقه نو و جدید، در فتوحات اسلامی اضافه نشد.اگرچه منطقه سند سرسبز و از لحاظ مالی و مادی زرخیز بود، ولی اکثر فاتحان عرب و غزنوی‌ها، به اقتصاد این دیار توجه نکردند، حتی منابع و ثروت مالی این منطقه را با غارت به بصره، دمشق و غزنه بردند.با ورود اکثر خانواده‌های سادات به سند، اسلام و تشیعه در این دیار رونق خاصی پیدا کرده و با زحمات علمای شیعیان منصوره، اولین ترجمه قرآن در زبان سندی، در جهان نوشته شد.با برکت اسلام، رابطه خویشاوندی خاندان پیامبر(ص) با مردم سند استوار شد واکثر خانواده-های سادات با سرزمین سند نسبت مادری دارند.اسلام در ایالت سند این قدر وسعت پیدا کرد که تعداد مدارس اسلامی در این دیار، تا قرن هشتم هجری، تا چهار هزار مدرسه رسید، و اکثر محصل علوم اسلامی و طلاب خارجی از هندوستان و منطقه خراسان ایران هم در مدارس ایالت سند تحصیل می‌نمودند.مسلمانان منطقه سند تأثیر مهمی بر سائر نقاط شبه قاره هند داشته اند، حتی منطقه سند برای شبه قاره دروازه اسلام تبدیل شد.هدف از این نوشتار آشنا کردن مردم، با منطقه اسلامی سند و از زحمات علمای اسلام سابقه است، تا ماهم هر چند گام کوچک برداریم برای اسلام و وحدت اسلامی و خصوصاً جوانان ما را از انحراف غربی نجات دهیم.

بیان موضوع : بررسی نقش و جایگاه بینش عرفانی از دیدگاه امام علی (ع). مقوله ی تعلیم و تربیت به عنوان یک پدیده اجتماعی همواره وابسته به نظریه های اندیشمندان، فیلسوفان و عارفان بزرگ دنیاست. یکی از مکاتب تربیتی مطرح در جهان کنونی، مکتب اسلام و یکی از این اندیشمندان شاخص حضرت علی (ع) می باشد که با توجه به بینش و مشرب عرفانی غالب در زندگی گوهربار خویش پیوندی مستحکم بین نظریه های تربیتی جامع خویش با عمل برقرار ساخته که تأمین کننده حیات و سعادت جامعه ی بشری می باشد. در عرفان اسلامی علم، دین، تقوا، اشراق، عشق به خدا و کمال مطلق یک جا جلوه می کند و شور و مستی و کوشش می آورد. بر این اساس ما در این پژوهش سعی داریم نقش و جایگاه بینش عرفانی امام علی (ع) را در حوزه تعلیم و تربیت مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم. بنابراین مسیله ی اصلی تحقیق این است که بینش عرفانی حضرت علی (ع) تا چه اندازه در تعلیم و تربیت اسلامی تأثیر گذار بوده است؟هدف اصلی : هدف اصلی این پژوهش، "بررسی بینش عرفانی حضرت علی (ع) و تأثیر آن در تعلیم و تربیت اسلامی است که برای این منظور چهار عنصر اهداف، روش ها، محتوای تعلیم و تربیت و ویژگی های مربی مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش : روش پژوهشی متناسب با این پایان نامه شیوه ی اسنادی - تحلیلی است. در این روش اطلاعات مورد نظر به شیوه ی فیش برداری از منابع موجود در مراکز اسناد و کتابخانه ها جمع آوری و جهت استنتاج از روش های تحلیل مفاهیم و متن استفاده می شود.نتایج : 1- اهداف تعلیم و تربیت با توجه به بینش عرفانی حضرت علی (ع) عبارتند از : تقوی الهی، تلاش و کوشش در امور دنیوی و رفع نیازمندی ها، رشد روحی روانی ، علم اندوزی، تحقق عدالت اجتماعی،عزت نفس و طهارت نفس. 2- روش های تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : روش تشویق، روش تنبیه، روش اعتدال در تنبیه و سرزنش، بشارت، انذار، محبت، تغافل، عادت دادن به کارهای خوب، روش گذشته نگری و عبرت آموزی، روش هم نشینی با دانشمندان، روش تجسمی و روش موعظه و پند. 3- محتوای تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : آموزش قرآن و احکام حلال و حرام، محتوای برنامه شبانه، روز مفرد متقی و پرهیزگار و تحریک اندیشه و تفکر. 4- نقش و جایگاه مربی در تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : تواضع در مقابل عظمت خدای تعالی، پیروی کردن از معلمان و مربیان الهی، حلم و بردباری، عامل به علم، اعتراف به عجز و ناتوانی معلم در مسایلی که بدان احاطه ندارد، پرهیزگار و عالم بودن معلم، حفظ حیثیت و شیون علم و دانش.

پژوهش مذکور به این پرسش خواهد پرداخت که خلیفه واقعی بعد از پیامبر اسلام (ص) چه کسی است؟ با توجه به ترکیبات قومی، مذهبی، فرهنگی و اعتقادی در بعضی کشورهای اسلامی، جهت همبستگی بیشتر لازم است به بررسی مسأله امامت از دیدگاه اسلامی بپردازیم.