جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلاسفه اسلامی در حکمت عملی خود با دغدغه برقراری نظم و امنیت، شکوفایی استعدادهای کمالی (عقلی و فطری) افراد جامعه را هدف خود قرار می‌دهند تا با اجرای سیاست‌های حکیمانه در جامعه امکان دستیابی به این هدف فراهم گردد. پرسش آن است با توجه به ویژگی‌های طمع‌ورزانه و خودخواهانه و حریصانه انسان، چگونه ممکن است افراد انسانی به کمالات امکانی خود نائل آیند. ادعا آن است که در حکمت عملی حکمای اسلامی، هرگونه شکوفایی استعدادهای کمالی انسان به مسئله عدالت مدنی و استقرار الگوی اعتدال مدنی در جامعه متوقف است؛ از این‌رو لزوماً باید مسئله حکمت عملی آنان، عدالت مدنی و اعتدال مدنی باشد. روش گردآوری تحقیق، کتابخانه‌ای و روش داوری آن روش برهانی-فلسفی است. یافته‌های این پژوهش آن است که با عدالت مدنی یعنی با استقرار افراد و اصناف و گروه‌ها در جایگاه شایستۀ مدنیِ خود، زمینۀ اعطای حقوق افراد جامعه (اعطاء کل ذی حق حقه) فراهم شده و برای هر فردی متناسب با شایستگی‌های استعدادی خود امکان ظهور و بروز استعدادهای کمالی (عقلی و فطری) فراهم می‌گردد و درنتیجه، مسئله حکمت عملی فلاسفه اسلامی عدالت مدنی و اعتدال مدنی می‌باشد.

الحكمة الخالدة، كتابى است در حكمت عملى، تأليف ابوعلى مسكويه (متوفى 421ق) حكيم، مورخ و اديب عهد آل بويه. اين كتاب، اندرزنامه‌اى است شامل ادب و حكمت اقوام ایرانى، هندى، عرب و رومى؛ به همين سبب، گاهى آن را «آداب الفرس و الهند و العرب و الروم» نيز ناميده‌اند.

الحكمة الخالدة، كتابى است در حكمت عملى، تأليف ابوعلى مسكويه (متوفى 421ق) حكيم، مورخ و اديب عهد آل بويه. اين كتاب، اندرزنامه‌اى است شامل ادب و حكمت اقوام ایرانى، هندى، عرب و رومى؛ به همين سبب، گاهى آن را «آداب الفرس و الهند و العرب و الروم» نيز ناميده‌اند.

تفکیک جنس از جنسیت و سپس عدم ابتناء جنسیت بر جنس که در علوم اجتماعی مطرح شده است به‌جهت اقتضائات حقوقی و فرهنگی و البته علمی که دارد از جمله مهمترین مباحث اجتماعی رویکردهای علمی است. برای شناسایی نحوه ورود به‌بحث و قضاوت در مورد چنین دوگانه‌ای اولین سؤال اینست که چگونه میتوان وارد ادبیات روش‌شناختی این بحث شد و این سنخ از بحث را شناسایی کرد و بر آن اساس، فضای گفتگوی علمی این بحث را ترسیم کرد تا به جای تقابل رویکردها، امکان گفتگوی رویکردها رخ دهد. از این طریق هم میتوان دغدغه‌ها و هم استدلال‌های روش‌شناختی طرفداران این تفکیک را شناسایی کرد و ادبیات مشترکی را برای پیشبرد بحث فراهم ساخت. سپس در مرحله‌ای دیگر میتوان در خصوص این تفکیک و سپس ادعای آن مبنی بر عدم ابتناء جنسیت بر جنس به‌وسیله روشی معتبر داوری کرد. روش این مقاله برای رسیدن به چنین اهدافی ترکیبی از یک نوع ویژه از مطالعه تاریخی ترکیب شده با استدلال عقل همگانی است. دسترسی به سنجش و مقایسه میان رویکردها و پارادایم‏های فکری نیازمند نوعی از مطالعات علمی و فکری است که تلفیقی از نوع ویژه‌ای مطالعات تاریخی به همراه دسترسی به استدلال‌های همگانی است؛ استدلال‌هایی که عقل بشر فارغ از پارادایم‌ها و رویکردهای فکری بدان‌ها حکم می‌کند. در این مقاله به شناسایی ریشه‌های تاریخی و فکری تفکیک دو مفهوم جنس و جنسیت در تاریخ شکل‌گیری دانش جامعه‌شناسی و مفاهیم آن در آثار امیل دورکیم پرداختیم. در تاریخ جامعه‌شناسی کلاسیک، دورکیم در سراسر آثار خود از تمایز مفهومی وجدان فردی و جمعی استفاده کرد.

یکی از مسائل مهم و کلیدی در بحث از حکمت عملی، شناسایی جایگاه آن در طبقه‌بندی دانش‌ها است چرا که تصویری کلان و روشن از موقعیت این علم در اختیار می‌نهد. نوشتار حاضر به جهت نقش ویژه‌ای که فارابی در نشان دادن هویت، روش و کارکرد حکمت عملی از راه بررسی دانشی آن دارد، به بیان نظام طبقه‌بندی علوم و جایگاه حکمت عملی در این نظام و نسبت این حکمت با شاخه‌های آن از نگاه فارابی پرداخته و در این باره با بررسی نگاشته‌های وی تلاش دارد به ترتیب وجود این سه دیدگاه در آثار فارابی اثبات گردند: 1. حکمت عملی یک دانش قیاسی است و با علوم غیر قیاسی و صرفا عملی (حِرَف و فنون و انواع هنر) متفاوت است. 2. حکمت عملی یک دانش قیاسی برهانی است و با علوم قیاسی غیر فلسفی که از روش برهان بهره نمی‌گیرند یعنی جدل، سفسطه، خطابه و شعر متفاوت است. 3. حکمت عملی دارای دو جزء اخلاق (صناعت خُلقیه) و سیاست (فلسفه سیاسیه) است و مراد از اخلاق نیز دانش بررسی کننده صرف اخلاق فردی نیست بلکه دانشی است که اخلاق انسان به ما هو انسان در همه حیطه‌های زیست ارادی بشر را بررسی می‌کند و مراد از سیاست هم تدبیر اجتماع مدنی مشتمل بر اجتماع‌های خُرد و منزلی است.