جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالة زیر نقد ترجمة فارسی کتابی دربارة جامعه شناسی معرفت است. نویسنده معتقد است که در ترجمة بسیاری از متون علوم اجتماعی از زبان های دیگر به فارسی، متن اصلی به نحوی تحریف شده به زبان فارسی منتقل می شود و این فرایند بسیار مهم ـ یعنی انتقال معرفت ـ با سهل انگاری انجام می گیرد. نویسنده از دو نوع ترجمة نامطلوب سخن می گوید: ترجمة مقلوب و ترجمة فجیع. در برخی ترجمه های فارسیِ متونِ علوم اجتماعی، معمولاً انتقال معرفت به نحوی فراگیر با دگرشد معرفت ملازم است. وی این نوع ترجمه را ترجمة مقلوب می نامد، اما از نظر وی گاهی اشکالات ترجمه ها از این نیز فراتر می رود و انتقال معرفت به کلی غیر ممکن می شود و متنی نامفهوم ارائه می شود که به «فاجعة اندیشه» و گهگاه دل سردی مخاطبان در مطالعه می انجامد که در این مقاله، ترجمة فجیع نامیده شده است. نویسنده بی آن که به متن اصلی این ترجمه رجوع کند، کوشیده است با ذکر نمونه هایی نشان دهد که بسیاری از جملات این متنِ ترجمه شده یکی از سه حالت زیر را دارند: بی معنایند، نامفهوم و گنگ اند، یا چندپهلو و افاده کنندة چند معنای ممکن اند. عرضة این گونه تولیدات فرهنگی مشکل دار مبیّن ابتذال فرهنگ دانشگاهی در ایران است. بنابراین، نویسنده از تحلیل محتوای کتاب صرف نظر کرده است و فقط در آغاز بحث آن هم به اجمال و اشاره و با اذعان به ناکافی بودن بدان پرداخته است. به نظر وی، این ترجمه را، در منصفانه ترین قضاوت، می توان نمونه ای از ترجمة مقلوب در علوم اجتماعی ایران دانست.

ترجمه ماشینی: این جلد تعدادی از نویسندگانی را گرد هم می‌آورد که خود را مشارکت‌کنندگان یا مفسران منتقد حوزه جدیدی می‌دانند که اخیراً در جامعه‌شناسی دانش ظهور کرده است. این رشته جدید «جامعه شناسی دانش فلسفی» (SPK) است. البته مطالعه فیلسوفان و دانش آنها از دیدگاه های جامعه شناختی یا سیاسی پدیده ای جدید نیست. نویسندگان مارکسیست در طول قرن بیستم از چنین دیدگاه‌هایی استفاده کرده‌اند، و از دهه شصت، نویسندگان فمینیست نیز گهگاه به تحلیل جامعه‌شناختی متون فیلسوفان پرداخته‌اند. آنچه SPK را از این جامعه‌شناسی‌ها متمایز می‌کند این است که SPK درگیر یک مبارزه سیاسی نیست. در واقع، SPK به طور کلی نسبت به درستی یا نادرستی آموزه هایی که مطالعه می کند، بی طرف باقی می ماند. با انجام این کار، SPK از «برنامه قوی» در جامعه شناسی دانش علمی پیروی می کند. دیوید بلور در «ویتگنشتاین به عنوان یک متفکر محافظه‌کار» از آثار کارل مانهایم جامعه‌شناس استفاده می‌کند تا فلسفه ویتگنشتاین را جای دهد. مانهایم بین دو سبک فکری مهم در قرن نهم تمایز قائل شد. اولی، ایدئولوژی «قانون طبیعی» با ایده‌های روشنگری و انقلاب فرانسه مرتبط بود. بر فردگرایی، پیشرفت و عقل جهانی تأکید داشت. سبک دوم تفکر «محافظه کاری» بود.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

.

در این مقاله به آرای پیتر برگر، یکی از برجسته‌ترین جامعه‌شناسان دین در عصر حاضر، در زمینه رابطه الهیات و جامعه‌شناسی و الزامات جامعه‌شناسی برای الهیات پرداخته می‌شود. وی بر اساس نگاه برساخت‌گرایانهای اجتماعی، دین را نوعی فراافکندن معانی ذهنی بشری به جهان خارج برای ایجاد جهانی مقدس و معنادار می‌داند. این فرا افکنی ریشه در زیرساخت‌های ویژه‌ای از تاریخ بشری دارد. بنابراین، برگر چالش جامعه‌شناسی برای الهیات را این می‌داند که این رشته - در ادامه رشته تاریخ و روان‌شناسی - دین را به گرداب تمام‌ عیار نسبی‌ شدن فرو برده است و آن را به جهانی در میان جهان‌های بسیار تبدیل کرده‌است؛ به‌ویژه جامعه‌شناسی دینامیک اجتماعیِ ساخته‌شدن سنت‌های دینی را نشان داده، از این طریق ماهیت تاریخی و ساختگی آن‌ها را آشکار کرده است.

پیتر برگر در مکتب پدیدارشناسی تربیت یافته است. رویکرد او در مطالعات دین، رویکردی پدیدارشناسانه است. پیتر برگر دین را نوعی معرفت اجتماعی می داند که در زندگی اجتماعی، به ویژه زندگی روزمره در جهت معنابخشی به آن ساخته و پرداخته می شود. تحقیق حاضر با رویکرد تحلیلی و نظری تلاش می کند با استفاده از آثار در دسترس، و به روش اسنادی، ضمن اشاره ای کوتاه به زندگی نامه برگر و نیز اندیشه های موثر بر او، که نقشی اساسی در آراء و اندیشه های فلسفی، اجتماعی و دینی او داشته است، رویکرد برگر به دین را از منظری انتقادی بررسی کند.

این که ابن خلدون بنیانگذار جامعه شناسی نشد، واقعیتی است محرز و مساله ای است خاتمه یافته؛ اما پرسش از چرایی آن هنوز باقی است و مطالعه آن هم چنان موضوعیت و مطلوبیت دارد. البته پیش از طرح آن باید اثبات شود که او جامعه شناس بوده و به موقعیت خویش در بنیانگذاری، وقوف داشته است. این مقال در تاملی کوتاه و از طریق «خلدون شناسان»، «تلقی وی از خود» و «محتوای مقدمه»، جامعه شناسی او را احراز می کند و سپس به بررسی پرسش اصلی خویش در چارچوب جامعه شناسی معرفت و جامعه شناسی علم می پردازد که چرا ابن خلدون با وجود قابلیت های نظری و امعان نظر صریح به بنیانگذاری، نتوانست بدین عنوان نایل آید؟ به مساله از طریق بررسی مقایسه ای دو بنیانگذار بالقوه و بالفعل چنین پاسخ داده شده است که: گرچه از حیث بضاعت های فردی، ابن خلدون بر کنت فضل تقدم و حتی تقدم فضل دارد، از لحاظ شرایط ساختاری لازم برای ظهور دانش جامعه شناسی به مثابه یک علم معتبر و پایدار، این کنت بوده است که علم استقلال آن را برافراشته و آن را عملا بنیانگذاری کرده است.

اندیشه های اجتماعی ابن خلدون توجه صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. برداشت های صورت گرفته از آرای ابن خلدون متفاوت و بعضاً متناقض است. برخی پژوهشگران، رویکرد ابن خلدون در طرح موضوعات اجتماعی و پایه گذاری علم عمران را ناشی از گسست وی از منظومه فکری اسلامی میدانند. گروهی دیگر، تأملات اجتماعی وی را برخاسته از مبانی معرفت دینی او میدانند. عده ای نیز در این میان، علل ظهور و افول تمدن اسلامی، ویژگیهای شخصیتی و گستردگی مطالعات وی را از دغدغه های تعیین کننده در رویکرد ابن خلدون به طرح موضوعات اجتماعی و تأسیس علم عمران میدانند.هدف مقاله توصیفی تحلیلی حاضر، که با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای انجام گرفته، بررسی نظری دلالت های معرفت شناختی اندیشه های اجتماعی ابن خلدون است. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه های اجتماعی وی چه نسبتی با مبانی معرفتی دینی او دارد. یافته های نظری نشان میدهد که اندیشه های اجتماعی ابن خلدون و بنیان نهادن علم عمران، تحت تأثیر نگرش های اسلامی او بوده است.