جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر موضوع «سیر تحول نقش صحابه در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تا آغاز حکومت حضرت علی علیه السلام» را مورد بررسی قرار داده است. برای تشریح این موضوع از روش توصیفی- تاریخی استفاده شده و به ارزیابی این مسئله پرداخته که نقش صحابه و افراد صاحب نفوذ و تأثیرگذار در تغییرات و تحولات جامعه، چگونه بوده و آنان چه جایگاه و تأثیری بر روند تحولات جامعه صدر اسلام داشته اند. برای رسیدن به پاسخ مناسب در رابطه با این مسائل، با توجه به این نکته که این پژوهش به صحابه، به عنوان کارگزاران جامعه می‌نگرد، و نیز با توجه به پیشینه و معیارها و ویژگی‌های آنان در دوران جاهلیت، تلاش می‌شود تا عملکرد صحابه در سه حوزه فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و نظامی، و حوزه اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. با مد نظر قرار دادن این فرضیه که نقش و عملکرد برخی صحابه در تغییرات و تحولات جامعه بعد از پیامبر(ص)، در جهت مخالف ارزش‌های اسلامی نسبت به عصر پیامبر(ص) بوده است، سعی شده تا نقش و جایگاه صحابه در مقطع زمانی مذکور، بررسی شود و بدین ترتیب سیر تحولات ناشی از عملکرد، و نیز سهم آنان در تغییرات و تحولات جامعه روشن گردد. لذا در سه حوزه مذکور، شاخصه‌های تغییر و تحول جامعه صدر اسلام در جهات مثبت و منفی مورد توجه قرار گرفت. با توجه به متون تاریخی و روایی این نتیجه به دست آمد که صحابه پیامبر(ص) بر اساس ارزش‌ها و شاخصه‌های اسلامی نظیر؛ سبقت در اسلام، سبقت در ایمان، هجرت، جهاد در راه خدا و... توانستند عوامل تعیین کننده در تحولات جامعه محسوب شوند و با تکیه بر رهبری الهی و ایمان و عقیده بر مبنای تعالیم قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) جامعه ای اسلامی و حکومت دینی را پایه گذاری نمایند و در گسترش آن نقش بسزایی ایفا نمودند. ولی بروز برخی رفتارهای جاهلانه و غیر اسلامی از همان زمان پیامبر(ص)، در نهایت بازگشت صحابه به ویژگی‌ها و معیار‌های دوران جاهلیت و تعصبات ناشی از آن را آشکار نمود. چنان که رجوع به گذشته، پس از پیامبر اسلام (ص) به اوج خود رسید و عملکرد آنان موجب تحولات عمیقی در زمینه‌های مختلف جامعه گردید.

در استخراج شاخصه‌های فرهنگی نخبگی از آموزه‌های اسلامی، مبانی نخبه‌پروری مورد بحث قرار می-گیرد. در مبانی، سه موضوع قابل بررسی است. الف) چیستی ارتباط دین و فرهنگ ب) وابستگی اخلاق به دین ج)مفهوم شناسی علم اسلامی. بدین ترتیب که در تناسب دین و فرهنگ، دین مبدأ فرهنگ‌سازی می‌باشد که این مسأله بر اساس فطری بودن معرفت دینی و پیشوایی ائمه معصومین (علیهم‌السلام) در هدایت‌گری آن قابل اثبات است. در مورد اخلاق نیز، زمانی که مبتنی بر آموزه‌های اسلام باشد، از ویژگی‌هایی همچون ضمانت اجرایی داشتن، قداست بخشی به گزاره‌های اخلاقی حاصل از عقل و مهم‌تر از همه، اسوه‌سازی و معرفی مصادیق نخبگان پیشرو در هدایت نخبگان جامعه اسلامی، برخوردار است. موضوع سوم؛ علم اسلامی از مولفه‌های اصلی نخبگان می‌باشد که بر اساس مراتب ایمان، تقوا و عمل صالح تعریف می‌شود. الگوی ناب از منظر قرآن کریم، پیامبر اکرم (ص) است. انقلاب پیامبر(ص) انقلاب فرهنگی بود. شاخصه-های فرهنگی و اخلاقی نخبگی از منظر آیات و روایات عبارتند از: عقل را مقهور منطق قرآنی و روایی دانستن؛ مقهور قدرت و لذت ها نشدن، بلکه دنیا را مقدمه آخرت پنداشتن؛ مراتب علم را با مراتب تقوا درنوردیدن؛ ژرف‌اندیشی در کسب حقیقت را با تسلیم بر حق بودن آمیختن؛ سبقت در اندیشه، عمل‌صالح و سکوت سازنده را به سبقت در قدرت و لفّاظی ترجیح دادن و در نهایت با کسب بصیرت، نفس خویش را در تمییز حق و باطل تربیت کردن، می‌باشد.

نخبگان تاثیرگذار در عصر حاکمیت امیر مؤمنان7 به انحرافات و بیماری هایی مبتلا شدند که موجب مقاومت آنان در برابر اصلاحات امیر مؤمنان گردید.یکی از مهمترین بیماری های آنان مساله رشک و کینه بر امیر مؤمنان بود که در اموری چون تعصب های قومی، ضربه دیدن از شمشیر آن حضرت در جنگ های صدر اسلام و عقده های شخصی ریشه داشت.دومین انحرافی که برخی از خواص را به مخالفت با آن حضرت کشانید، منافع مادی بود. اشرافی گری مانع از آن می شد که آنان روش عدالت محورانه امیر مؤمنان را تحمل کنند. ازاین رو، با سیاست تساوی در تقسیم بیت المال مبارزه کردند.تفسیر به رای و بدعت نهادن در دین، انحراف سومی بود که در میان نخبگان و سران اصحاب رسول خدا9 رواج یافت و در دوران حکومت علی7 تاثیرگذار شد. این عوامل و برخی امور دیگر، موجب فاصله گرفتن خواص از آن حضرت و مخالفتشان در قالب عدم بیعت، خودداری از حضور در جنگ ها، بر پا کردن جنگ علیه آن حضرت و یاری کردن مخالفان وی شد.

در بررسی موانع تجاری‌سازی ایده‌های نو، دو رویکرد وجود دارد؛ یکی رویکرد عینی که به بررسی موانع مشهود و قابل اندازه گیری تجاری‌سازی می‌پردازد و دیگری رویکرد ذهنی است که بر روی ادراکات و برداشت کنش‌گران از این موانع تاکید دارد. این مطالعه ذیل رویکرد دوم، در سنت پدیدارشناسی و با بهره گیری از تکنیک مصاحبه عمیق در گروه‌های کانونی صورت گرفت. مصاحبه‌ها با سه گروه شش نفری که به صورت هدفمند از بین اعضای بنیاد ملی نخبگان انتخاب شده بودند، انجام شد و پس از پیاده‌سازی و استخراج با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل شدند.تجربه‌ نخبگان، در سه سطح توصیفی، تفسیری و تبیینی حاکی از شکل‌گیری نخبه‌ای معضله‌دار می‌باشد که در میدان اقتصادی-اجتماعی، سوژه‌ای تنها؛ در میدان آموزشی سوژه‌ای نابالغ؛ و در میدان اداری، سوژه‌ای سرگردان است. محققان مفهوم «تحقق نخبگی» را به عنوان راه حلی برای پرکردن شکاف میان رویکرد عینی به نخبگان و رویکرد ذهنی به مساله (تجربه‌ آنان از خود به عنوان نخبه) ارائه کردند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چین از جمله کشورهایی است که با تدبیر سیاست های اقتصادی توسعه گرا، از منزلت ویژه ای در سطح بین الملل برخوردار شده است. تاثیر نظام رهبری چین در این امر و تداوم آن از سال 1979 تا کنون،به ویژه دنگ شیائوپینگ به عنوان معمار توسعه اقتصادی این کشور، برکسی پوشیده نیست. وی ضمن ریل گذاری توسعه این کشور، و با درک الزامات داخلی و خارجی توسعه اقتصادی و نهادینه کردن الگوی مدیریتی ثابت و تربیت نیروهای نخبه و فراهم کردن زمینه جابجایی رهبران و نخبگان در سیستم سیاسی و حزبی این کشور فرایند توسعه این کشور را شتاب مناسبی داد.از آنجا که استراتژی توسعه اقتصادی چین توسط دنگ،به چارچوبی قانونمند و سیستمی تبدیل شده بود،رهبران بعدی این کشور نیز،علیرغم ویژگی و سلایق مختلف،ادامه دهنده راه وی بوده و موجب توسعه اقتصادی روزافزون این کشورگردیده اند. آنها با برگزیدن سیاست های هدفمند و برنامه ریزی شده در حوزه های علوم،فناوری،تحقیقات و تجارت شرایط رو به رشد وپیشرفت چین را فراهم ساختند.توجه به دانش،کارآمدی و تخصص،توانمندی و جوانگرایی در نظام رهبری چین در نسل های بعدی موجب نتایج چشمگیری در رشد اقتصادی این کشور شده و چین در عرصه داخلی و بین المللی جلوه تازه ای به خود گرفته است.

چکیده ندارد.

در نوشته‌ی حاضر تلاش کردیم تا به پاسخ این پرسش دست یابیم که: از منظر امام خمینی«ره» و مقام معظم رهبری، آسیب‌های نقش نخبگان در حکومت اسلامی چیست؟ این مسأله را در بستر نظریه‌ی ولایت فقیه در باب حکومت بعد از معصوم به افراد خاصی واگذار شده است؛ افرادی که اوصاف و ویژگی‌های خاصی باید داشته باشند. حکومت چنین فردی طبق این نظریه، دارای مشروعیت است و هر فردی به تناسب جایگاه خود در برابر آن وظایفی به عهده دارد. در عین حال هر نوع مخالفت و استادگی در برابر آن شرعاً غیرمجاز محسوب می‌شود. آسیب‌های نقش نخبگان در حکومت اسلامی را به تخطی آنان از نقش‌های مورد انتظار معنا کردیم. بر این اساس، آسیب‌های نقش نخبگان، در سه محور بینشی، اخلاقی و رفتاری به عنوان ره‌آوردهای این تحقیق به شرح زیر بدست آمد:1ـ ساده اندیشی، عوام زدگی، واپسگرایی و تحجر، سطحی نگری، نگرش تک بعدی به اسلام، کج اندیشی، تزلزل ایمانی و معرفی، بی‌بصیرتی، خود باختگی و نقد ناپذیر در قلمرو معرفتی و شناختی.2ـ قدرت طلبی، دنیا طلبی، فزون خواهی، خود محوری، کتمان حقیقت، حق ناپذیر، بی‌انصافی و هراس از رویارویی با دشمن به عنوان آسیب‌های اخلاقی.3ـ اختلاف افکنی، تخطی از قانون، همسویی با دشمن، فراموش کردن مردم و ارزش‌های حقیقی، کوتاهی در حمایت از حق، شایعه سازی و تضعیف نظام اسلامی به عنوان آسیب‌های رفتاری و عملی، نخبگان مطرح شد. ضمنا به این نکته نیز اشاره شد که آسیب‌های شناختی و اخلاقی، در حقیقت پایه‌های آسیب‌های رفتاری به حساب می‌آیند.

رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی به لحاظ تأثیر و الگو سازی در جریان ها ی تاریخی حائز اهمیت فراوان است. با توجه به اینکه دوره اموی هم زمان با شکل گیری نحله ها و گروه های مختلف فرقه ای و سیاسی است، نخبگان فرهنگی با عملکرد خود به صورت مستقیم یا غیر مستقیم هدایت این گروه ها و در حقیقت جامعه را بر عهده داشتند. قابل ذکر است که نوع رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی با حاکمیت سیاسی اموی با توجه به سه عامل علایق مذهبی، قومیت و منزلت اجتماعی سنجیده شده است و بر این اساس نخبگان فرهنگی در چهارسنخ موافق، مخالف، بی طرف و مذبذب دسته بندی شده اند.در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- اکتشافی و دسته بندی و طبقه بندی اطلاعات به قصد سنخ شناسی نخبگان فرهنگی اقدام شده است. بر این اساس با استفاده از منابع تاریخی ، ادبی ، انساب و طبقات به استخراج اطلاعات و در نهایت با چالش داده ها به مقایسهو بررسی کمّی داده های آماری پرداخته شده است.با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش ،ادبیات همگام با علوم رایج این دوره( علوم اسلامی )رشد کرده و شاعران بار اصلی ادبیات را به دوش می کشیدند، بیشتر شاعران این دوره از قوم عدنانی و از طبقه متوسط جامعه بودند، این در حالی است که حضور کم رنگ موالی در عرصه شعر و شاعری و خطابه قابل تأمل است .اما از سو ی دیگر موالی پا به پای اعراب عدنانی و قحطانی در علوم اسلامی ( فقه ،حدیث،قرآن و تفسیر ) فعالیت می کردند و گاه نیز در این علوم پیشرو بودند، به طوری که بیشترین آمار را در چهار سنخ رفتاری به خود اختصاص دادند.