جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقد قوهٔ حکم-که به دو بخش زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی، قابل تقسیم است-در «سگانی» (تریلوژیِ) نقدیِ کانت، اثری است که نقش میانجی و پیونددهندهٔ دو اثر دیگر، یعنی نقد عقلِ محض و نقدِ عقلِ عملی را بر عهده دارد و گذار از فلسفهٔ نظری به فلسفهٔ اخلاق را عملی می‌کند. کانت، همان‌گونه که برای عقل محض و عقل عملی اصولی پیشین جستجو می‌کرد، برای قوهٔ حکم نیز، که قوه‌ای است مربوط به احساس لذت و الم، در جستجوی مبانی پیشین برآمد و کوشید فلسفه‌ای پیشین از ذوق برپا کند. مبنا یا اصل بنیادیِ نهفته در شالودهٔ قوهٔ حکم، غایت‌مندی طبیعت است. این غایت‌مندی به دو صورت ممکن است: یا صوری و ذهنی یا واقعی و عینی. حکم به‌غایت‌مندی صورت یک عین بدون آن‌که هیچ غایت معینی برای آن قائل شویم، حکم زیباشناختی است، و اگر غایت معینی برای آن در نظر بگیریم، حکم غایت‌شناختی است. بر همین مبنا، نقد قوهٔ حکم نیز به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: در بخش اول، فلسفهٔ ذوق (مبحث زیبا و والا)، و در بخش دوم، غایت‌شناسی و غایت‌شناسیِ طبیعت بررسی می‌شود، و بدین‌گونه سرانجام تأمل دربارهٔ زیبایی و نظم، زیباشناسی و غایت‌شناسی، در یک کل واحد، به‌هم پیوند می‌یابد.

نقد قوهٔ حکم-که به دو بخش زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی، قابل تقسیم است-در «سگانی» (تریلوژیِ) نقدیِ کانت، اثری است که نقش میانجی و پیونددهندهٔ دو اثر دیگر، یعنی نقد عقلِ محض و نقدِ عقلِ عملی را بر عهده دارد و گذار از فلسفهٔ نظری به فلسفهٔ اخلاق را عملی می‌کند. کانت، همان‌گونه که برای عقل محض و عقل عملی اصولی پیشین جستجو می‌کرد، برای قوهٔ حکم نیز، که قوه‌ای است مربوط به احساس لذت و الم، در جستجوی مبانی پیشین برآمد و کوشید فلسفه‌ای پیشین از ذوق برپا کند. مبنا یا اصل بنیادیِ نهفته در شالودهٔ قوهٔ حکم، غایت‌مندی طبیعت است. این غایت‌مندی به دو صورت ممکن است: یا صوری و ذهنی یا واقعی و عینی. حکم به‌غایت‌مندی صورت یک عین بدون آن‌که هیچ غایت معینی برای آن قائل شویم، حکم زیباشناختی است، و اگر غایت معینی برای آن در نظر بگیریم، حکم غایت‌شناختی است. بر همین مبنا، نقد قوهٔ حکم نیز به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: در بخش اول، فلسفهٔ ذوق (مبحث زیبا و والا)، و در بخش دوم، غایت‌شناسی و غایت‌شناسیِ طبیعت بررسی می‌شود، و بدین‌گونه سرانجام تأمل دربارهٔ زیبایی و نظم، زیباشناسی و غایت‌شناسی، در یک کل واحد، به‌هم پیوند می‌یابد.