جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زیادبن مروان، صحابی امامان صادق و کاظم (ع)، در آثار مدوّن رجالی و روایی مکتب اهل‌بیت، حضوری جدی و گسترده دارد. روایات وی در کتب اربعه و سایر آثار شیعی به شصت مورد می رسد. اما ارزیابی کارنامه رجالی وی از سوی ارزش گزاران آکنده از واگرایی تضادی و بلکه تناقضی است. از نظر وحید بهبهانی و برخی دیگر، نقل بزرگان از زیاد و نیز در عِداد «اصول» بودن کتاب او و کثرت اخبار وی، حاوی وثاقت و دست کم، مؤید «حُسن» وی است. ابوالقاسم خویی در معجم رجال الحدیث و در مطاوی کتب فقهی خویش دو دلیل دیگر بر وثاقت زیاد اقامه کرده‌است: شیخ مفید وی را از خواص امام کاظم (ع) و ثقه و فقیه معرفی کرده و نیز در شمار اسناد احادیث کتاب کامل الزّیارات که ابن قولویه شهادت بر عدالت روات آن داده، قرار گرفته‌است. خویی با عبارت «إذن فالرّجل من الثّقات» بر پذیرش أخبار او تأکید کرده‌است. اما نویسندگان این سطور ادّله پنج گانه مذکور را نااستوار و دستخوش ضعف می دانند. کشّی و طوسی و نجاشی که از رجال شناسان پیشگام اند، به صراحت و کنایت او را توثیق نکرده اند، بلکه آنان و حدیث پژوهان نامبرداری مانند کلینی و صدوق او را جزو واقفیان متصلّب و مادامالعمر و بلکه از پایه های فرقۀ انحرافی واقفیه دانسته اند. اخبار متواتر و دست کم مستفیض، به واضح بر عناد ورزیدن آگاهانه وی با حق و انکار نصوص حاوی امامت امام رضا (ع) دلالت دارند. زیاد به سبب تصرف غاصبانه هفتاد هزار دینار سهم امام موجود در نزدش، افزون بر انحراف خویش بر افساد فکری دیگران از راه بذل آن اموال تلاش کرد. اخبار قدح قابل توجیه نیست و زیاد به گفتة حسن بن محبوب، از اصحاب اجماع، در حالت کفر باطنی از دنیا رفته‌است. علامه حلّی نیز با عبارت «فهو عندی مردود الروایة» بر ضعف وی پای فشرده‌است.

اسماء و صفات الهی از عمیق‌ترین مباحث توحیدی است که از دیدگاه‌های مختلف مورد بحث قرار گفته است و از مسائل مطرح و اساسی در علم کلام، فلسفه و عرفان می‌باشد. این مسئله در آیات و روایات در ابعاد مختلف بیان شده است؛ یکی از ابعاد مطرح شده، مباحث وجودشناسی اسماء و صفات می‌باشد و بُعد دیگر که محوری‌تر و مهم‌تر است، بُعد معناشناسی آن است که جایگاه اشتقاق اسماء و صفات در همین بُعد روشن می‌گردد. اسماء و صفات الهی همگی علامت و نشانه‌ای هستند که خودِ خداوند آن‌ها را برای خواندن بندگانش به نحو اشتراک لفظی - نه معنوی- وضع کرده است. در تمامی این اسماء و صفات، هدف، وصف و توصیف حق‌تعالی به این صفات نیست، بلکه هدف این است که ما خداوند را با این صفاتی که می‌شناسیم تنزیه کنیم، زیرا که تمامی اسماء و صفات، مخلوق خدا و مباین با ذات او می-باشند. از این رو، وصف خدای متعال باید به توصیف خود او باشد، حتّی در توصیف او به این اوصاف هم، حق نداریم عقل و فکر و خیال و اوهام خود را دخالت دهیم. زیرا توصیف خداوند مقدور عقول انسانی نیست بلکه عقل و وهم انسانى قاصر از آن است که بتواند وجود خداوند متعال را درک و درباره‌ی او بحث و تأمّل کند. هیچ یک از این اسماء با هم مترادف نیستند و در هر کدام از آن‌ها عنایت خاصّی وجود دارد. لفظ جلاله‌ی الله نیز مانند بقیه‌ی اسماء الهی مشتق است و علامت و نشانه‌ای برای خواندن او می‌باشد. همچنین همه‌ی عقول و اوهام در او تحیّر دارند و خارج از دو حدّ تعطیل و تشبیه می‌باشد یعنی با این‌که خدا را می‌شناسیم ولی از درک او به قوای ادراکی خود عاجزیم. پس در او متولّه و حیران هستیم. کلمات کلیدی: اشتقاق- اسماء و صفات الهی- الله- آیات- روایات.

نماز، مورد سفارش خاص اسلام و معیار پذیرش اعمال است. فرقه باطنی­گرای «ذکریه» که از حدود پنج­ قرن قبل در بلوچستان شکل گرفته مدعی است در اساس آنچه مورد سفارش می­باشد، «ذکر» است و ترجمه «صلوة» به نماز، که آغازش تکبیر و فرجامش سلام و متنش حاوی انجام پاره­ای اعمال و اذکار مخصوص می­باشد، اشتباهی رخداده از سوی عجم­هاست. بنابراین از منظر «ذکریه» نماز با شاکله معهود و روش عملی آن، منسوخ و اهتمام به آن کفر است. این رویکرد با تصریح آیات «فَإذا قَضَیتُمُ الصَّلَاة فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَ جُنُوبِکُمْ» و «أَقِمِ الصَّلَاة لِذِکْرِی» که بین ذکر و نماز تفاوت قائل شده و همچنین با روایات متواتری مانند «من ترک الصلوة متعمداً فقد کفر» واگرایی دارد. تحلیل سوابق و مشاهده رفتار ذکریان، نشان می­دهد باورها و رفتارهای این فرقه دور از قرآن و روایات و آیینی عامیانه است که به نظر می­رسد از روش­های باطنی هندی نشأت گرفته است.

فرقه‌ باطنی‌گرای «ذکریّه»، که از رهگذر جایگزینی «ذکر» به‌جای «نماز» به «ذکریّه»، نام‌بردار شده‌اند، از حدود پنج قرن پیش، بنا بر این که «سیدمحمد جونپوری»، بنیان‌گذار آن‌فرقه باشد و یا چهارقرن قبل با این فرض که «سید محمدمهدی اتکی»، موسّس آن به‌حساب آید، در شبه ‌قاره هند پدید آمده است. از جهت قرابت جغرافیایی آن منطقه به ایران به‌گونه طبیعی در بلوچستان ایران نیز حضور دارند. باورها و اندیشه‌های چهارگانه بدیع: 1. آفرینش مهدی از نور 2. خلقت کائنات از نور مهدی 3. ظهور و فعالیت وی در شبه‌ قاره هند 4.افضلیت مهدی بر تمام انبیاء، از ویژگی‌های اختصاصی ایشان است. بررسی و تحلیل کارنامه آشفته ایشان که گاه، مهدی را با لقب «سردار انبیا»، گاه به‌عنوان «موعود پیامبر»، یاد و ظهور و فعالیتش را پایان‌یافته تلقّی می‌کنند، نشان می‌دهد، مهدی‌باوری «ذکریه» با آیاتی مانند: توبه: 33، نور: 55 و انبیاء: 105، که به تشکیل حکومت جهانی مهدی و فراگیری عدالت اشاره دارند و با روایات اتفاقی ناظر به تبار، خصوصیّات شخصی و شخصیتی و حوادث قبل و بعد از ظهور حضرت، هماهنگ نیست. پژوهش میدانی و تحلیل اسناد، حاوی این امرند که باورهای «ذکریه»، انحرافاتی است که توسط بنیانگذار، یا پیروانش در برابر شریعت اسلام اتفاق افتاده و اسباب گمراهی برخی افراد را به‌دنبال داشته است.

چکیدهصبریک ویژگی روانی و ثبات درونی است که نقش مهمی در زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد و یکی ار بهترین روشها جهت تامین سلامت روحی و روانی انسان می باشد.هدف از نوشتارحاضر بیان کارکردهای تربیتی صبر و نقش آن در سلامت روان است . لذا به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد قرانی و رواییمبانی و عوامل ایجاد صبر را بررسی میکند.رهاورد این پژوهش نشان می دهدکه از منظر قران صبر به واسطه دو رویکرد شناختی و رفتاری حاصل میشود که نتیجه آن رسیدن از خود شناسی به خداشناسی است .از دیدگاه قران صبر در بعد تربیتی سبب میشود که انسان در برابر مشکلات و حوادث سخت زندگی مقاومت نماید،توان تحمل انسان راارتقاء بخشیده و کارایی انسان را بالامی برد. وسبب رهایی از تنیدگی، موفقیت در عرصه‌های مختلف،مهارکردن خشم و....می گردد که همه اینهاسبب بهداشت روان انسانمی گردد.واژگان کلیدی:صبر،تربیت،سلامت روان ، فشار روانی

تغییردادن نگرش ها در قرآن نظامی استنباطی است که براساس آن، می توان با استفاده از آیات قرآن کریم، روایات معصومین «ع» و راهبردهای روانشناسان تقریبأ برای همه ی نوع مسائل نگرشی پاسخی مناسب فراهم آورد. هدف تغییر دادن نگرش ها به وسیله ی قرآن، رسیدن انسان ها به رستگاری و شخصیتی متعالی با استفاده از اصلاح رفتار و نگرش های ناپسند و نامطلوب و آماده کردن آنها برای ادامه ی زندگی در جهان واپسین و وصول به کمال بی نهایت است. این کار مستلزم به کارگیری روش‌های صحیح در نگرش است که نوشته ی حاضر به بررسی آنها می پردازد. بدین منظور نخست تلاش می کند ویژگی هایی که خداوند متعال در قرآن کریم، برای انسان و جهان بیان کرده است مثل هدفمندی جهان آفرینش، فریبنده بودن دنیا، مسئولیت پذیر و امانت دار بودن انسان، انسان موجودی دوبعدی و... را ذکر کند، سپس براساس این ویژگی ها مبانی مطرح شده در قرآن مثل فطرت، عقل، مختاربودن، ظهور تدریجی شاکله و ... را که برای رسیدن به شیوه های تغییر نگرش مبنا و پایه ی اصلی به شمار میروند را بیان دارد و در ادامه ی امر بعضی از اصول اساسی کار مثل نظم و انضباط، آزادگی، آراستگی، اخوت، اعتدال و ... را که از قرآن کریم و بر پایه ی مبانی مطرح شده اند را ذکر کند و در فصل پنجم به مبحث اصلی شیوه های تغییر نگرش در قرآن را که با استفاده و کمک از اصول به دست آمده است می پردازد. اطلاعات موجود در این نوشتار با مراجعه به کتابخانه و نرم افزارهای مرتبط جمع آوری شده و با رویکردی توصیفی _تحلیلی سعی بر جمع بندی آن ها شده است. طبق بررسیهای انجام گرفته، قرآن روش های تغییر نگرشی مثل اعتمادسازی، ایثار، شیوه ی فریضه سازی، یادآوری نعمت ها و ... را مطرح می کند.

از جمله مسائلی که از دیر باز توجه پژوهشگران و صاحب نظران را در مسائل اعتقادی به خود جلب کرده است ، مسئله « خیر و شرّ » می باشد . نویسنده این مکتوب در حدّ بضاعت خود به بررسی بخشی از این مسئله مهم پرداخته است . بحث و کنکاش در این مسئله با سوالی تحت عنوان « چرا در عالم شرور وجود دارند ؟ » ، شروع شده و در پی آن به بررسی پرسشهای جزئی تری در این باره پرداخته است ، پرسشهایی نظیر : آیا حقیقت خیر وشرّ یکی است ، یا اینکه سرشتی کاملاً متفاوت دارند ؟ آیا شرّ وجودی است یا عدمی ؟ آیا خیر و شرّ از مبدأ واحدی بر می خیزند یا مبدأیی دیگر برای ایجاد شرّ وجود دارد ؟ پس از طرح این پرسشها سعی شده است که پاسخهای ملاصدرا و آیات و روایات به این پرسشها بیان شود. بررسی این مطلب با تقسیم شدن موضوع به مسأله تصادم شرور با چهار اصل مهم ، یعنی توحید ، حکمت الهی ، عدل الهی و نظام احسن ، تحت عناوین: شرور و توحید در خالقیت ، شرور و حکمت الهی ، شرور و عدل الهی ، شرور و نظام احسن ، آغاز شده و در هر مسأله ای ضمن بررسی مطلب ، به بیان پاسخهای آن بر اساس حکمت متعالیه پرداخته شده است .در این رساله سعی کرده ایم که دیدگاه های آیات و روایات و ملاصدرا را در موارد اختلاف و اتحاد در مسئله خیر و شرّ بیان کنیمو یک بررسی تطبیقی بین دیدگاهایشان داشته باشیم که بسیار حائز اهمیت است .نوشته حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای و نرم افزاری به این نتیجه رسیده است که در بحث خلقت خیر و شرّ ،ملاصدرا شرور را آفرینند? تعامل ما انسانها می داند ولی با بررسی آیات و روایات در می یابیم که خیر و شرّ هر دو مخلوق خداوند هستند.وملاصدرا شرور را عدمی می داند در صورتی که آیات و روایات شرور را وجودی می دانند .اما در باب تعریف خیر و شرّ و فواید شرور، با بررسی نظرات ملاصدرا و آیات و روایات در می یابیم که هر دو، خیر را چیزی می دانند که اشیاء بدان مشتاق اند وخوشایند انسان است و شرّ،چیزی است که اشیاء از آن روی گردان اند و ناخوشایند انسان است ومی گویند که هر چیزی من جمله شرور فایده و غایتی دارد.

احادیث وسنن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دومین منبع و مأخذ شریعت می‌باشند. از جمله علومی که برای شناخت بیشتر کلام رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم بعد از وداع آن قطب عالم هستی وگذشت قرون متمادی از عصر آن حضرت، وضع شد علم فقه الحدیث است، علم فقه الحدیث با استفاده از علومی دیگر چون لغت، صرف، نحو، بلاغت و. .. به تبیین احادیث می‌پردازد. ضرورت پرداختن به این موضوع از آن جهت که با مجملات متون احادیث مواجه شدند اهمیت ویژه ای دارد. از جمله شروح حدیثی قرن نهم هجری بر صحیح بخاری که در یک عصر نگاشته شدند و سر آمد تمامی شروح قرار گرفتند شرح عمده القاری بدرالدین عینی حنفی (متوفای855ق) و شرح فتح الباری ابن حجر شافعی(متوفای852ق) می‌باشند. درحوزه شروح حدیثی شیعه درقرن یازدهم نیز اثر گرانسنگی به نام مرآه العقول برکتاب کافی توسط علامه مجلسی (متوفای 1111ق) نگاشته شده که سر آمد تمامی شروح کافی گردید. آنان بااستفاده از علوم مختلف سعی برشرح احادیث این کتب نموده‌اند. این پژوهش با روش تحلیل و توصیف مبتنی بر متن شروح مورد نظر به قصد دستیابی به روش کار شارحین به این نتیجه رسیده است که شارحین از زوایای مختلف علمی و قواعد متنوع فقه الحدیثی با بهره گیری از علوم مختلف به شرح احادیث پرداخته اند که در پاره ای از موارد با هم اشتراک و در برخی موارد با هم افتراق و در برخی موارد یکی بر دیگری برتری دارند.

یکی از مباحث اعتقادی، اخلاقی مسلمانان که به دلیل اهمیت فراوان، محل بحث و گفتگویزیادی بوده و هست موضوع سعادت و شقاوت می‌باشد. در اصلوجود سعادت و شقاوت میان مسلمانان اختلافی وجود ندارد، زیرا هر انسانی فطرتاَََ طالب سعادت و گریزان از شقاوت است، اما شناخت حقیقت سعادت وشقاوت و عوامل ومصادیق آن، مورد اختلاف است و لذا در این باره اختلاف نظرهایی در بین دانشمندان فرق مسلمین وجود دارد.از نظر اسلام حقیقت سعادت قرب الی الله است که محل بروز و ظهور آن در جهان آخرت است و هدف از آفرینش انسان هم رسیدن به آن مقام بلند است و انبیای الهی و ادیان آسمانی نیز به همین منظور آمده‌اند.لذا در سیر تاریخ تا کنون آدمی همیشه به دنبال سعادتبوده و خیلی ازمکاتب هم وصول به سعادت و کامیابی بوده است.پیرامون موضوع سعادت وشقاوت سوالات بسیاری قابل طرح بوده وهست اما، مهم‌ترین این سوال‌هاآن است کهدرجه نهایی سعادت وشقاوت چیست؟مکاتب و مذاهب مختلف بنا بر جهان‌بینی و انسان شناسی خاص خود، به این سوال پاسخهای متناسب با تفکر خود را دارندجواب این است که، در اسلام خداوند مالک و صاحب این هستیو انسان می‌باشد و همچنین اکثر مذاهب و فرق اسلامی، درجه نهایی سعادت وشقاوت رسیدن به مقام خلیفه الهی وقرب به پروردگار است که از آن به انسان کامل تعبیر می‌شود.دو دانشمند بزرگ، علامه طباطبایی و فخررازی در این که گرایش فطری به سعادت و شقاوت در وجود انسان نهفته است، و همچنین سعادت و شقاوت هم دنیوی و هم اخروی است اتفاق، و در اینکه سعادت وشقاوت امری اکتسابی است یا جبری اختلاف نظر دارند.هدف از انجام این تحقیق بررسی نظرات و نقاط افتراق و اشتراکموضوع سعادت و شقاوت در دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان اندیشمند امامی مذهب و فخررازی به عنوان دانشمند اشعری می‌باشد تا بدین وسیله تحکیم اخوت میان مسلمین تقویت شود و همچنین امکانی برای همه طالبان سعادتمندی و رسیدن به قرب را فراهم می‌سازد و همه انسان‌ها، بالاخص محققین در این زمینه می‌توانند در ابعاد نظری و عملی از آن استفاده کنند.

یکی از مهم ترین و اساسی ترین موضوعاتی که در رابطه با انسان باید مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد، ظرفیت تعلم و تربیت پذیری اوست. به این معنا که وی دارای توانایی ها و استعدادهای بالقوه ای است که جهت رشد و به فعلیت رساندن آن ها، تنها ابزار قابل استفاده تعلیم و تربیت می باشد. و از جایی که وی دارای ابعاد گوناگون وجودی است، لذا در همه آن قلمروها قابل تربیت است. و نیز چون دارای فطرت الهی است، درصورتی می تواند به کمال مطلوب و انسانیت برسد که در مسیر فطرت حرکت کرده و توانایی های وجودی خود را در مسیر تکامل معنوی و ارتقایی به فعلیت برساند. و برای انجاماین مهم، هدف اصلی و نهایی بعثت انبیا علیهم السلام، تعلیم انسان ها و تزکیه نفوس بوده است. از مسائلی که از صدر اسلام تاکنون توجه قرآن پژوهان را به خود متوجه ساخته، این است که چرا قرآن این وحی نامه الهی در ارتباط با فلسفه بعثت انبیا که تعلیم و تربیت است تعبیرات متفاوت و ناهمگون دارد. در برخی تعلیم و در برخی تزکیه مقدم شده است. در این دوران طولانی برخی به پاسخ این سوال برآمده اند. این باعث شد که هدف بنده قرار گرفته و به طور عمیق مورد بررسی قرار گیرد. نوشته حاضر به روش توصیفی –تحلیلی وگردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای ونرم افزاری به این نتیجه رسیده است که در مورد تقدیم و تأخیر «تعلیم» و«تزکیه»درآیات چهارگانه ( بقره: 129 و 151؛ آل عمران: 164؛ جمعه:2) باید گفت آن جا که دعا و پیشنهاد حضرت ابراهیم علیه السلام است و تعلیم برتزکیه مقدم شده، اشاره به وضع طبیعی آن دارد، و در موارد سه گانه که تزکیه مقدم ذکر شده، تقدم، تقدم زمانی نیست، بلکه تقدم رتبی است و اشاره به مسأله هدف بودن آن دارد؛ چرا که هدف اصلی، تربیت است و بقیه همه مقدمه آن و هشداری است بر این که تربیت اخلاقی و روحی، مهم تر از آموختن است.