جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده دوره سامانیان از مهم‌ترین دوره‌های اثرگذار در گستره فرهنگ و تمدن ایران و بستر شکوفایی عناصر گوناگون فرهنگی و تمدنی بوده‌ است. با ورود اسلام به سرزمینهای آَسیای میانه و ایران، فصل تازه ای در تاریخ، فرهنگ و ادبیات این سرزمینها پدید آمد و این امر زمینه تحقیق و مطالعه را در تاریخ ، جغرافیا ، زبان ، ادبیات ، فرهنگ و هنر این حوزه جغرافیاییتوسط محققین داشته است و دوران حکمرانی سامانیان این کانون را در اوج توجه مورخین قرار داد ، با توجه به اینکه اساس مطالعات علمی ، تاریخی شناخت و نزدیک شدن به حقیقت است، بنابراین ماهیت همۀدستاوردهای علمی بدست آمده نسبی خواهد بود ،که سامانی شناسی ازنگاه ایرانشناسان مختلف به نوعی با تعابیرمبالغه آمیز وگاه افراط گرایانه همراه شده و همین مسأله اعتبارعلمی پژوهشهای انجام یافته را مورد تردید قرار می دهد.در این پژوهش برخی از مجموعه تحقیقات انجام یافته در زمینه تاریخ سامانیان را به لحاظ روش ، رویکرد و حوزه های تحقیق طبقه بندی علمی خواهیم نمود و هدف ما از این پژوهش بررسی دیدگاه های مطرح شده در خصوص تاریخ سامانیان در آثار محققین خواهد بود و مهمترین دستاورد تحقیق روش ، رویکرد و حوزه های تحقیق در شناخت سامانیان در سه گروه می باشد که سامانی شناسی از دیدگاهایرانشناسان تاجیکی، ایرانی وغربی از جمله آنهاست. کوشش می شود تا به نقد و بررسی برخی از منابع و مآخذی که نقش اساسی تری در تبیین تحولات سیاسی و نظامی عصر سامانی درقرن اخیرداشته اند،پرداخته شود. البته با توجه به اینکه برخی از محققین در خصوص سامانیان آثار متعددی دارند اما به علت فرصت و مجال کم از یک طرف و شباهت در روش ، حوزه و رویکرد بکارگرفته شده در آثار مختلف از طرف دیگر ، فقط به بررسی یکی از مهمترین پژوهش یا اثر تحقیقیآنان خواهیم پرداخت.واژگان کلیدی : سامانیان ، ایرانشناسان ، خاورشناسان ، روش ، رویکرد ، حوزه

انقلاب عباسیان حاصل نیم‌قرن تلاش رهبران عباسی و داعیان آنان جهت دست‌یابی بر قدرت بود. از عباسیان می‌توان به عنوان یکی از زیرک‌ترین سیاستمدران تاریخ جهان اسلام یاد نمود. آنان با آن‌که در مخفی‌گاهشان در حمیمه شام از هرگونه ابزار سیاسی و نظامی محروم بوده و در شرایط نیمه تبعید می‌زیستند، اما در گام نخست، وارث میراث معنوی کیسانیه شده، سپس با استفاده از ابزار داعیان عباسی و انتخاب شعار «الرضا من آل محمد» تمامی مخالفان امویان را به دور خویش گرد آورند. هرچند ایرانیان تنها حامی عباسیان نبودند، اما به یقین مهم‌ترین طرفدراران آنان به شمار می‌رفتند. زیرا ایرانیان در طول خلافت امویان علاوه بر تحقیر به شدت مورد استثمار آنان قرار گرفتند و این مسئله یکی از دلایل اصلی پیوند گرو‌ه‌های ناراضی ایرانی از امویان و دلیل پیوستن به عباسیان بود. در این زمان بسیاری از نخبگان جامعه ایرانی و عرب به صورت پر شور به نهضت عباسی پیوستند و دولت عباسیان بر پایه این باورمندان راستین عباسی شکل گرفت. با وجود نقش انکارناپذیر نخبگان ایرانی و عرب در تأسیس خلافت عباسی، از نظر رهبران نخستین عباسی، این نخبگان تهدیدی جدی در جهت تثبیت قدرتشان به شمار می‌رفتند؛ از این رو همانند رهبران انقلابی مدرن به حذف معماران اصلی دولت تازه تأسیس شان دست زدند. عباسیان در گام نخست از این رهبران برای تأسیس بهره بردند و در گام بعدی به حذف‌شان پرداختند. در دوره تثبیت نیز از چهره‌های کم اهمیت‌تر ایرانی و عرب بهره می‌جستند، اما این مسئله دلیلی بر اعتمادشان بر نیروی‌های جدید نبود و در نهایت به حذفچهره‌های شاخص سیاسی دست می‌زدند. عباسیان علاوه بر حذف نخبگان موثر ایرانی نظیر؛ ابومسلم با جنبش‌های ایرانی که به بهانه خونخواهی ابومسلم شکل گرفته بود، با خشونت برخورد نمودند. آنان این رفتار سیاسی را با علویان و خوارج نیز به کار گرفتند و با این اقدامات خود توانستند به تثبیت قدرت خود دست زنند. پایان نامه حاضر به روش تاریخی و به شیوه مطالعات توصیفی - تحلیلی با مراجعه به کتابخانه‌ها نگارش شده است. با توجه به تحقیقات انجام شده در این زمینه می‌توان به این نتیجه رسید، عباسیان در مراحل دست‌یابی به قدرت از سیاست «ماکیاولی» در جهت تأسیس و تثبیت قدرت استفاده نمودند، لذا هر جریانی اعم از ایرانیان و اعراب که موجب تزلزل قدرتشان را فراهم می‌نمودند، از سر راه برمی‌داشتند.

پژوهش حاضر تلاشی است در جهت یافتن پاسخ به چیستی اندیشه های سیاسی حمید عنایت این که وی چگونه در بطن گفتمان گزینش گرایی قرار دارد. این گفتمان به کدام یک از جنبه های تمدن غربی و اندیشه اسلامی باور دارد. حمید عنایت جایگاه ویژه ای در گفتمانگزینش گرای دارد. این جریان رای به پذیرش تمدن جدید می دهد، اما تقلید وجوه به اصطلاح ناپسند آنرا به طور کلی رد می کند.بخشی از آنها هویت اندیش اند و بر حفظ دیده ی نیکوی فرهنگ ایرانی و اسلامی تاکید دارند.این جریان بر خردگرایی،شکاکیت علمی،دستگاه دموکراسی و...تاکید دارند. به نظر عنایت جامعه ایرانی نا خوداگاه از غرب متاثر می شود ، پس بهتر است شناخت آن را در جامعه نهادینه کرددلمشغولی و دغدغه حمید عنایت این بود که تمدن غرب و تمدن شرق را درست درک کند و با درد شناسی جامعه خود مدینه ی فاضله ی بر اساس آرمان و خواست خود بسازیم. از یک سوی نگری و افراط و تفریط پر هیز کنیم تا راه به نا کجاآباد نبریم به عبارت دیگر به جای غرب گرایی و شرق گرایی ویا غرب زدگی و شرق زدگی باید غرب شناسی و شرق شناسی کنیم . عنایت برای دموکراسی معنای متفاوتی قائل شده و سازگاری اسلام و دموکراسی را تنها زمانی ممکن می داند که مراد از دموکراسی، نظام حکومتی مخالف دیکتاتوری باشد؛ زیرا در اسلام جایی برای حکومت خودکامانه فردی یا گروهی وجود ندارد؛ چون مبنای تصمیمات و اعمال حکومتی اسلامی، باید شریعت باشد، نه هوی و هوس شخصی.حمید عنایت برای اندیشه سیاسی شیعه به دلیل داشتن مولفه ها و اصول بنیادین از جمله آنان اجتهاد، شهادت و انتظار توانایی احیاگری و ماندگاری قائل است.