جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آسیب شناسی رفتاری در دینداری، با توجه به اهمیت به سزایی که دین، در زندگی و سرنوشت انسان دارد از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این رابطه برخی کتب و پایان نامه ها نگارش یافته است. اما در این نوشته سعی شده با یک تقسیم بندی مناسب، موضوع به صورت تخصصی تر مورد بررسی قرارگیرد؛ آسیب های رفتاری انسان در دینداری از یک منظر به دو دسته شخصیتی و محیطی- اجتماعی قابل تقسیم است. در حقیقت آسیب های شخصیتی به طرز بینش و اعتقاد شخص دیندار بر می گردد و در آسیب های محیطی-اجتماعی، عامل اصلی مشکلات، محیطی است که فرد در آن زندگی کرده و تربیت می شود. از جمله آسیب های شخصیتی می توان به فهم ناقص از دین،کج فهمی در مراتب دین و دینداری، عدم رعایت اعتدال در دینداری، دنیا زدگی و مادی نگری، خرافه گرایی، غفلت از کارکردهای فردی و اجتماعی دین، تقلید و شخصیت گرایی، تکلف، عدم عزت نفس، فقر اقتصادی، انتقاد ناپذیری، عدم هوشمندی سیاسی و اجتماعی و تحجر و خود باختگی اشاره نمود. از قبیل آسیب های محیطی-اجتماعی، وجود منابع تربیت متضاد، بی توجهی به کرامت انسانی، غفلت از ظرفیت ها و استعدادها، غفلت از زمان شناسی، خشونت ورزی، عدم وجود فضای پرسشگری، ناهماهنگی مراکز امور دینی و عملکرد نادرست برخی عالمان دینی قابل ذکر است.

جریان سلفیه امروز را باید برآیندی از مساعی دلبستگان به اهل حدیث تلقی نمود که به زعم خود تهذیب گرایی و اصلاح طلبی عقیدتی را به مثابه دورنمای آرمانی خود تعریف نموده و در این راستا زدودن پیرایه ها و تعقیدات عقل گرایانه از ساحت نصوص دینی را سرفصل راهبردهای خود قرار داده اند؛تکیه بر ظاهر گروی و فهم بسیط قرآن و سنت مبتنی بر آراء سلف صالح و بدون لحاظ نمودن منطق و اصول تفهم صحیح، غایت اجتناب ناپذیر منهج سلفیه به شمار می رود.تشتت و نا همگونی مبانی و برون داد های تفسیری مفسران منتسب به جریان سلفیه همچون ابن تیمیه، ابن کثیر و آلوسی در گستره ای وسیع، نشان از نا استورای مبانی و تزلزل ساختار عقیدتی این جریان دارد؛در این راستا تضاد آراء ابن تیمیه در مباحثی چون توحید حاکمیت با مبنای مدعایی قاطبه سلفیان معاصر،امری جالب توجه است.از دیگر سو ناپختگی منهج سلفیه را می توان در شکاف عمیق بین ابن کثیر و سلفیه در مباحثی چون توسل و استغاثه به صالحین پیجویی نمود؛در نهایت به نظر می رسد رای به خروج آلوسی از دایره مفسران پایبند به مکتب سلفیه و معرفی وی به عنوان اندیشمندی مستقل و متاثر از متاخرین اشاعره مدعایی غیرمستند و بی پایه تلقی نخواهد شد. لذا اتکاء آلوسی بر پاره ای از آراء سلف در رویکرد تفسیری وی، قدر مشترکی مقبول با مولفه های سلفیه مصطلح معاصر نداشته و صرفا راهبردی مستقل در جهت احیاء منهج سلف صالح بدون تصویب مبانی جزم اندیشانه و متعصبانه سلفیه محسوب می شود.

پژوهش پیش‌روی، با نام «عوامل و آثار ایمان به معاد و انکار آن از دیدگاه قرآن» در سه فصل سامان پذیرفته و به تحلیل و تبیین دیدگاه آیات در باره عوامل و آثار ایمان به معاد یا انکار آن می‌پردازد. قرآن کریم، معتبرترین منبع شناخت آموزه‌های دینی به شمار می‌رود و بسیاری از آیات آن، ناظر بهعلل و عوامل ایمان به معاد یا انکار آن است.بر این اساس، نگارنده با اهتمام به آیات قرآن کریم و در قالب پژوهشی نقلی و وحیانی و بر اساس روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی تعالیم این کتاب وحیانی در مقوله عوامل و آثار باورداشت معاد یا انکار آن پرداخته است. ‌عوامل ایمان به معاد از دیدگاه قرآن مجید، عبارتند از: پذیرش توحید و توجه با حاکمیت و رحمت الاهی و حیات‌بخشی الاهی به موجودات و عنایت به هدفمندی آفرینش.عوامل انکار معاد از دیدگاه قرآن کریم نیز چنین‌اند: جهل و نادانی و تجاوزگری و تمایل به گناه و فجور.آثار ایمان به معاد از منظر آیات قرآن حکیم عبارتند از: استقامت در برابر سختی‌ها، انفاق در راه خدا، خشوع، انگیزه برای عمل صالح و آرامش جان.پیامدهای ناگوار انکار معاد از نگاه قرآن عبارتند از: قرار گرفتن در زمره کافران و ظالمان و اندوه و حسرت در قیامت و خسران و زیان.واژگان کلیدی: معاد، قیامت، ایمان به معاد، انکار معاد، عوامل ایمان به معاد، آثار ایمان به معاد، عوامل انکار معاد، آثار انکار معاد.

شناخت و درک فضایی که مخاطب اولیه ی حدیث در آن قرار داشته است یکی از عوامل تأثیر گذار در رسیدن به فهم صحیح و کامل از روایات معصومین علیهم السلام است .در این پایان نامه ، سعی بر شناخت فضای صدور احادیث امام کاظم علیه السلام و به کار بردن آن در روایات ایشاناست . به منظور نیل به این هدف به بررسی متون روایی امام کاظم علیه السلام و دقت در یافتن قرائنی که ما را در این زمینه یاری می کند ، همچنین ترسیم فضای تاریخی جامعه ی آن روز و فرقه های فعال در بازه ی زمانی مورد نظر پرداخته شده است. جامعه اسلامی در قرن دوم هجری قمری ، رشد چشم گیری در حوزه علم و فرهنگ را تجربه نمود. و فعالیت مدارس فقهی و مکاتب کلامی و فرق مذهبی مختلف، فضای حاکم بر جامعه را تحت تأثیر قرار می داد. بنابراین بسیاری از گفتارهای امام ناظر به عقاید این گروه ها بود . در علم کلام اشاره به جایگاه عقل، تنزیه ذات خداوند از تجسیم و تشبیه ، تبیین نقش امامت، تشریح دیدگاه شیعه در حوزه ایمان ، کفر و معاد ، از مواردی بود که امام به آنها می پرداخت. در جمع های درون گروهی شیعه نیز تأکید بر فریضه تقیه و ایجاد پیوند قوی میان شیعیان، روشن گری در موضوع مهدویت ، هشدار به اذاعه ی اسرار اهل بیت علیهم السلام گلچینی از گفتار های امام علیه السلام است.در نهایت ، هدف از این پایان نامه یافتنروایاتی است که دارای سبب و فضای صدور هستند . بر این اساسشرح این روایات صورت گرفته و مفاهیم جدیدی که بر اساس فضای صدور از احادیث قابل استفاده است بیان گردیده است.کلید واژگان : فضای صدور روایات ، امام کاظم علیه السلام، فقه الحدیث

یکی از آیات بحث برانگیز قرآن، آیه ۱۷۲ سوره اعراف است. خداى سبحان در این آیه مى‏فرماید: «به خاطر بیاور زمانى را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم «ذریّه» آنها را برگرفت، آنان را گواه بر خودشان گرفت و از آنها پرسید: آیا من پروردگار شمانیستم، آنان همگى گفتند: بلی، ما گواهى دادیم، این کار را خداوند به خاطر آن انجام داد که در روز قیامت نگویید ما از این موضوع توحید و معرفت الله غافل بودیم». (انعام،۱۷۲-۱۷۳) مفسّران درباره این آیه، با هدف پاسخگویی به نشئه و موطن میثاق، چگونگی اخذ میثاق، ظرف بروز و ظهور میثاق که کجا و چگونه بوده است، نظریات گوناگونی را مطرح کرده اند و این نشانگر پیچیدگى موضوع مى‏باشد. برخی نظراتی را مبتنی بر کلام و فلسفه ومباحث عقلی، شامل دو نشئه بودن عالم طبیعت، تمثیل و استعاره بودن آیه مبارکه، فطری بودن عالم ذر و عالم عقل و وحی ذکر نموده اند؛ و دیگران به ارائه نظر مبتنی بر روایات و نص آیه (نقل) شامل وجود عالم ذر، منطبق بودن آیه بر افراد مشرک یا بنی اسرائیل پرداخته اند. این دیدگاه ها شامل اشکالات فراوانی از جمله خلاف ظاهر آیه، بدون هیچ گونه قرینه ای، عدم به یادآوردن چنین عهدی و در نتیجه عدم حجیت آن، مشکلات سندی و محتوایی روایات مورد استناد این دیدگاه ها و... است. از آن جائیکه تمامی این ایرادات به تفصیل قابل ذکر است نظریه برگزیده بر این نقطه نظر استوار است که آیه از اشهادی سخن پرده برداشته است که در عالم واقع و در هر زمانی از عمر انسان رخ می دهد و با توجه به ذو مراتب بودن شهود و قابلیت های مختلف انسان ها، هر فردی به فراخور وجود خود مرتبه ای از شهود را به واقع تجربه می کند و آیه به روشنی دلالت می کند که خدا با فرد فرد انسان ها یک رویارویی داشته و به آنها گفته است: آیا من خدای شما نیستم... پس این اشهاد (حضور در مقابل غیبت) در همین دنیا رخ می دهد، و خداوند که محیط بر زمان است از چنین واقعه حتمی الوقوعی با "إذ" خبر داده است و انسان بعد از اشهاد بر خودش با واژه "شهدنا" به پروردگارش پاسخ بلی می گوید.