جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق برآن است که با توجه به آیات قرآن کریم ودیگر منابع معتبر اسلامی به برسی" عفت از دیدگاه قرآن " بپردازد . ضمن بیان واضح وروشن ازابعاد مختلف مساله با استشهاد به آیات وروایات ضرورت این تحقیق اثبات گردیده وسؤالاتی به شرح ذیل پیرامون آن مطرح شده است . 1- معانی لغوی واصلاحی عفت از دیدگاه قرآن چیست ؟ 2- زمینه های عفت و پاکدامنی از دیدگاه قرآن چیست؟ 3- آثارمنفی بی بندوباری و هرزگی از دیدگاه قرآن چیست؟ 4- آثار مثبت عفت از دیدگاه قرآن چیست؟ 5- ارزش و جایگاه عفت وپاکدامنی در متون اسلامی چیست؟ در فصل دوم با عنوان مرور مطالعاتی کتابهایی مرتبط با موضوع از جمله : پوشش زن در گستره ی تاریخ اثر طیبه پارسا ، منزلت زن در اندیشه اسلامی اثر محمد فناءی اشکوری ، سیمای زن در نظام اسلامی اثر حمید آذری قمی ،جایگاه زن دراسلام ویهودیت ،اثر محمد رضا جلیلی مورد نقد وبرسی قرار گرفته تادر راستای پیشینه وزمینه مذکور تحقیق حاضر شکل گیرد. باتوجه به ماهیت ،اهداف وامکانات موجود روش تحقیق توصیفی –تحلیلی برای انجام تحقیق برگزیده شده است. فصل چهارم نیز با توجه به پرسش های تحقیقاتی به چهار بخش با عناوین : 1- زمینه های عفت وپاکدامنی 2- آثار منفی (بی بند و باری وهرزگی 3- آثار مثبت عفت وپاکدامنی 4-ارزش وجایگاه عفت وپاکدامنی در متون اسلامی تقسیم شده است . فصل پنجم این تحقیق به نتیجه گیری ، محدودیت ها وپیشنهادات اختصاص یافته است که در بحث نتیجه گیری به نتایج ذیل دست یافته ایم : عفت به معنی مناعت است در شرح آن گفته اند : حالت نفسانی است که از غلبه شهوت بازدارد پس باید عفیف به معنی خود نگه دار وبا مناعت باشد . « یَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِیَاء مِنَ التَّعَفُّفِ » « بی خبر آنها را از مناعتشان غنی می پندارد «وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّی یُغْنِیَهُمْ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ » « آنان که قدرت ترویج ندارند خود نگهداری وعفت پیش گیرند تا خدا از کرم خویش آنها را بی نیاز گرداند در نهج البلاغه حکمت 68 آمده « والْعِفافُ زینَةُ الفَقْرِ» تملک نفس ومناعت وزینت فقر است . در مورد آثار منفی بی بندوباری وهرزگی می توان به مواردی از جمله :مدگرایی ، بی حجابی ، کنار گذاشت حیا و زنا و.... اشاره کرد . ودر مورد آثار مثبت عفت وپاکدامنی می توان به مواردی از جمله : چشم فرو بستن از نگاه به نامحرم ، پرهیز از افراط و تفریط در غریزه ، حفظ وقار وعفاف و... اشاره کردذ درمورد زمینه های عفت وپاکدامنی میتوان به این موارد اشاره کرد ،متانت ،وقار، پوشش وحجاب ،شرم ،حیا می باشد. درمورد محدودیت های تحقیق تکراری بودن مطالب در کتب مختلف را می توان نام برد وپیشنهاد می شود تا محققان این موضوع را جزئی تر کرده وهر بخش آن را به صورت جداگانه موردتحقیق قرار دهند.

موضوع این بحث عفت از دیدگاه قرآن و سنت می باشد.هدف از ان هدف از انتخاب این موضوع شناخت حد و مرز عفت و وظایفی که به وسیله آن بر انسان واجب می شود است که با انجام این تحقیق حکمت بسیاری از این مسائل روشن می گردد.روش تحیق کتابخانه ای است و سعی شده از منابع قدیمی استفاده شود. واژه عفت در قرآن 4 مرتبه آمده است. در آیه 283 سوره بقره که در مدح گدائی نکردن است، در آیه ی 33 سوره نور که عفت را در هنگامی که وسیله ای برای نکاح نباشد توصیه کرده است. در آیه ی 6 سوره نور نیز واژه ی عفت برای نوعی استثناء در حکم حجاب آمده است که زنان سالخورده را اجازه می دهد تا حجاب نداشته باشند. در آخرین آیه نیز عفت را در جلوگیری از تصرف مال یتیم آورده است. عفت در روایات نیز دارای اهمیت است. در روایات عفت را به عنوان رأس هر خیر، بالاترین ارزش ها، افضل اجتهاد و بزرگترین پاکدامنی معرفی نموده است. برای رسیدن به عفت اسباب و عواملی لازم است از جمله تعقل، ایمان، تقوا وحیا. اما این ها بررسی واژه ی عفت در قرآن و روایات بود. عفت در اخلاق قسمت عمده ی این تحقیق را دربرمی گیرد. عفت دارای دو جنبه افراط و تفریط است. تفریط آن یعنی خمود و خودداری از ازدواج و افراط در عفت که همان افراط در شهوت جنسی و شکم است که شهوات جنسی مثل زنا، مسامحه، لواط و... است و افراط در شهوت شکم نیز شامل زیاده روی کردن در خوردن و آشامیدن است. اما در همین قسمت برای جلوگیری از افراط در شهوت جنسی چند راه حل پیشنهاد شده است 1- ازدواج دائم، 2- ازدواج موقت. 3- اخلاق جنسی داشتن 4- حجاب . اما این عفت در دو عنصر عضو بدن بوده و سایر اعضای بدن نیز باید عفت داشته باشند از جمله فکر، نگاه، زبان، دست و پا ؛ برای هر کدام از اینها مصادیق عفت و بی عفتی ذکر شده است. اما انسان هایی که الگوی انسان های مختلف هستند، مانند حضرت یوسف ( علیه السلام) ، حضرت مرین ( سلام الله علیها)، پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) و نیز ائمه اطهار به عنوان نمونه آورده شده است تا راهنما و هادی باشند به عنوان اسوه برای همگان. از مهمترین و کاربردی ترین مسائل، بسترسازی عفت در خانواده و جامعه است. خانواده وظایفی برعهده دارد که با انجام آنها خانواده از بی عفتی مصون می ماند. ابتدا وظایف والدین که شامل یادخدا هنگام آمیزش، توجه داشتن به رابطه بین مادر و کودک و رفتارهای عشقی، جنسی والدین در برابر کودکان است و نیز اهمیت دادن به تربیت و تعلیم کودکان و پرورش اخلاق متعففانه. بعد از کودکان نوبت به نوجوانان و جوانان می رسد که در باب تعلیم دادن عفت مثل القا این اخلاق حسنه ، تقویت کردن حیا ، آموزش های پیش از ازدواج ، پاداش نگاه پاک و همچنین ایجاد زمینه برای بازداری فرد از انحرافات از وظایف والدین در قبال فرزندان و وظایف بزرگتری نیز بر دوش جامعه است از جمله کنترل بر وسائل ارتباط جمعی، برنامه ریزی های طولانی مدت، گرو های امر به معروف و نهی از منکر. از آموزش هایی که لازم است برای افراد داده شود، آشنایی آنها با مجازات عاملان بی عفتی است که حکم هایی از جمله سنگسار و یا شلاق برای روابط جنسی نامشروع ( زنا) در نظر گرفته شده است ، بقیه افعال بی عفتی نیز دارای مجازات مختلفی هستند و این برای حفظ جامعه از سقوط در دره بی عفتی است. این مباحث به طور کلی در سه بخش آمده است.بخش اول: شامل سه فصل است. فصل اول تعریف عفت در قرآن آمده و در فصل دوم به بررسی عفت در روایات پرداخته شده است که سعی شده اکثر قریب به اتفاق روایات جمع آوری شود. پس از آن به اسباب عفت که شامل ایمان، تقوا، عقل و حیا است اشاره شده است. در بخش بعدی، عفت در اخلاق بررسی شده که شامل شهوت های شکم و جنسی است که عفت را از جنبه های افراط و تفریط مورد کنکاش قرار می دهد. وکه در شهوت جنسی مصادیق عفت از جمله ازدواج دائم، موقت، اخلاق جنسی و حجاب است و نیز در شهوت شکم به مصادیق بی عفتی و مصداق های عفت شکم پرداخته شده است. در فصل دوم نیز به عفت در سایر اعضای بدن از جمله عفت زبان، دست، گوش و ... اشاره شده است. در فصل سوم به نمونه هایی از عفیفان الهی در قرآن و روایات اشاره شده است. در آخرین بخش، راهکارهای زمینه سازی عفت ابتدا در فرد، بعد خانواده و سپس در جامعه آمده است و زمینه های گسترش عفاف در جامعه و البته برای زنان و مردان جداگانه نیز ذکر شده است. در فصل آخر همین بخش به مجازات شرعی عاملان بی عفتی در جامعه و مروّجان فحشا اختصاص داده شده است. نتایجی که می توان از عفاف گرفت اول عفاف و دوری از ارتکاب گناه در تمام اعضاء و جوانب بدن است و دومین نتیجه ای که حد آن بالاتر است در سطح خانواده و اجتماع، برای حفظ و انسجام کانون گرم خانواده دوری از انحطاط آن، برکنار ماندن از آسیب های اجتماعی، رشد صحیح فرزندان در سایه فرهنگ اسلامی و بالتبع رشد چشمگیر و پیشرفت های علمی فرهنگی اجتماعی جامعه است.

در پژوهش انجام شده با موضوع عفت از دیدگاه قرآن و سنت، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن ، با توجه به اینکه عفت یکی از مصداق های مهم فضایل اخلاقی می باشد و ملکه ای نفسانی و صفتی راسخ در جان انسان است که با تعدیل وکنترل قوه ی شهوت از افراط و تفریط حاصل می شود، و انسان عفیف فردی است که از اسارت رذایل و خواسته های نامشروع قوه ی شهوانی آزاد باشد و آثار عفت در تمام اعمال و رفتار و اعضای بدن او نمودار باشد و از طرفی دیگر عفت بنیانی است که روابط بین اعضای خانواده را بهتر و بیشتر می کند و حافظ استحکام خانواده ها و در نتیجه محکم و قوی شدن جامعه در تمام قسمت ها و امور جامعه می شود و توجه به این نکته که اهمیت این موضوع با توجه به آیات کریمه ی قرآن و احادیث معصومین(علیهم السلام) برکسی پوشیده نیست، هدف از انجام این پژوهش آن است که ببینیم قرآن و سنت، چه مطالبی را در رابطه با عفت، ریشه ها و پیامدهای فردی واجتماعی آن بیان نموده اند. برای این کار باید انواع عفت را در قرآن و سنت بررسی کنیم تا مشخص شود این صفت چه موارد و محدوده ای را تحت سیطره ی خود دارد، پس از آن آثار فردی واجتماعی عفت مانند آرامش روحی فرد و اجتماع، سلامت جسمی و روحی اجتماع، استحکام بنیان خانواده هاو... و نیز پیامدهای فردی و اجتماعی مانند بروز رفتارهای زشت و ضد اخلاقی، سقوط شخصیت انسانی، اسراف و تبذیر و... را بررسی می کنیم تا مشخص شود چه عواملی باعث کم رنگ شدن این صفت حمیده ی اخلاقی می شود، در پایان قلعه های پاکدامنی و روش های ترویج عفت در فرد و جامعه و پیشنهادات بیان خواهد شد. همچنین دامنه و محدوده ی تحقیق،آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین ( علیهم السلام) می باشد که تمامی اقشار جامعه کوچک و بزرگ، زن و مرد را شامل می شود. در گردآوری این تحقیق از کتب تفسیری مهم مانند تفاسیر: نمونه، مجمع البیان، المیزان، صافی و...، کتب اخلاقی مانند، معراج السعاده، یاقوت احمر و...، کتب لغوی مانند: لسان العرب، لغت نامه ی دهخدا، و ... و کتب حدیثی مانند: اصول کافی، بحارالانوار، نهج البلاغه،من لا یحضره الفقیه نیز استفاده شده است . این اطلاعات بدست آمده که جمع آوری آن به صورت کتابخانه ای بوده ما را به این نتیجه می- رساند که اگر عفت در وجود آدمی نهادینه شود، باعث می شود بسیاری از مشکلات وانحرافات فردی و اجتماعی ریشه کن شود و تمامی افراد جامعه در قبال ترویج این صفت بسیار پسندیده مسئولیت خویش را صحیح ادا کنند. واژه های کلیدی: عفت، قرآن، سنّت، آثار و پیامد می باشد. به امید آنکه این تحقیق ره آورد مفیدی باشد برای احیاء این صفت ارزشمند اخلاقی.

عفت از جمله فضائل است که از جنود عقل بوده و مانع از غلبه خواسته های نفسانی و ظهور فعلی نفس اماره به عقل و دینداری انسان می شود. معنای لغوی عفت: حیا، چشم پوشی، تقوی، پرهیزکاری است. هر قدر این احساس شرم از زشتیها در انسان بیشتر باشد عفت او نیز بیشتر خواهد بود. حضرت علی ( ع) می فرماید: «با عفت ترین شما با حیاترین شماست.» حیا عامل بازدارنده ای است که همچون لباس، تمام زشتیها را می پوشاند و موجب پایبند شدن انسان به قوانین و دستورات دین می شود. حیا بر دو گونه است: حیایی که انسان را از کارهای زشت باز می دارد حیای خوبی است و نشانه عقل و ایمان است. حیایی که انسان را از کارهای نیک باز می دارد ناپسند و منفی است و اسلام آن را در انسان نشانه نادانی و ناتوانی می داند. تنها سرمایه زن عفت و پاکدامنی است زن اگر بالاترین مقامات و عالی ترین معلومات را دارا باشد و نتواند عفت خود را نگهداری کند و پاکدامنی نداشته باشد ارزش واقعی ندارد حتی خود زن ها برای چنین زنی احترام قائل نیستند. مرد نجیب و زن عفیف کسانی هستند که جز همسر خود دیگری را دوست نداشته باشند زن باید شوهرش را بهترین فرد و زیباترین و محترم ترین کس بداند و مرد باید زنش را نمونه جمال و زیبایی و رآراستگی و پیراستگی بشمارد. رابطه ای است بین لباس و عفاف و در این جنبه می توان گفت لباس اسلحه دفاعی زن در حفظ عفاف است و قدرت ایمان و جنبه شرافت طلبی او را نشان می دهد. بنابراین تنها راه حفظ شخصیت و حرمت زن روی آوردن به حجاب است. اگر او به حجاب رو ی آورد پایگاه خانوادگی اش قوی می شود، مردها ناچار می وشند به زندگی خانوادگی خود ارج نهند و به همسران خود واقعا توجه کنند. همواره باید هرچه سلامت اخلاقی جامعه لطمه می زند ریشه کن شود و هرچه سلامت اخلاقی جامعه را تضمین می کند تقویت گردد. امروزه در جوامعی که حجاب نیست اخلاق جامعه به شدت آسیب دیده و برای ترمیم و اصلاح جامعه چاره ای جز ارزش بنیادین حجاب وجود ندارد. برهنگی ارزش را از بین می برد و او را تا حد یک کالا و یک جنس پست می کند، زنیکه تن و اندام خود را در معرض و دید همگان می گذارد و آنچه را که به جنسیت او مربو ط می شود به کوچه و بازار می کشد، در حقیقت می خواهد با تکیه بر زنانگی خود در جامعه جایی باز کند نه با تکیه بر انسانیت خویش. در واقع او بدین ترتیب اعلام می کند که آنچه برای او اصل است « زن بودنم اوست نه انسان بودن و نه اندیشه و لیاقت و کارایی او. هر قدر زن از شخصیت معنوی و زیبایی های درونی برخوردار باشد به همان میزان خود را از به نمایش گذاشتن زیبایی های ظاهری و جسمانی و خودنمایی وتن آرایی بی نیاز می بیند. زن نجیب و با عفت نباید طوری رفتار کند یا قدم بردارد که شهوت مرد شهوت پرست را براگیزاند. راه رفتن زن باید راه رفتن آرام و نجیبانه باشد، سخن گفتن زن باید بسیار ساده باشد و هیچ گونه کرشمه ای در آن به کار نرود. بسیاری از مردان به چنین زنی رحمت می کنند و نجابت و عفت او را می ستایند. زیرا هر مردی نظرباز و شهوتران نیست یا اگر هم چنین باشد در برابر این گونه عفت و نجابت و پاکدامنی سر تسلیم فرود می آورد و با نظر اعجاب و تحسین به چنین زنی می نگرد.

موضوع تحقیق پایانی عفت از دیدگاه قرآن و سنت است . با توجه به اینکه عفت به عنوان ملکه ای است که نفس و جان آدمی را در مقابل شهوات حفظ می کند هدف از تحقیق این است که افراد جامعه به وسیله آن به حفظ حریم خود پرداخته و از گزند همه فسادها و بی بندوباریها نجات پیدا کند. سعی شده با استفاده از آیات قرآن و اخبار رسیده از اهل البیت ( ع) که تکیه گاه اصلی در اکثر مباحث است با فیش برداری از اسناد و مدارک معتبر موجود در کتابخانه ها به توصیف تحقیق پایانی پرداخته شود بنابراین تحقیق در پنج بخش تدیون شده است: در بخش اول فصل او تعریف لغوی و اصطلاحی عفت مورد بررسی قرار گرفته است در فصل دوم به اهمیت و ضرورت عفت پرداخته شده است در بخش دوم فصل اول جایگاه عفت در اسلام عفت قبل از اسلام و دوران جاهلیت و دوران اسلامی چگونه بوده است. مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم از منظر قران مورد بررسی قرار گرفته، فصل سوم عفت از منظر روایات و عفت و اخلاق و نقش آنها در سالم سازی جامعه انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم فصل اول ابعاد عفت و جنبه های فردی و اجتماعی عفت پرداخته شده است. در فصل سوم به الگوهای عفت همچون نقش حضرت زهرا ( س) اشاره شده است. بخش چهارم راههای تحصیل عفت در فصل اول به تأثیر تقوا در حفظ عفت پرداخته شده و در فصل دوم تأثیر حجاب در حفظ عفت مورد بررسی قرار گرفته است در بخش پنجم آثار عفت که در فصل اول به ثمره های عفت و در پایان به نتیجه و راهکارها پرداخته شده است و به منابع معتبری که در این زمینه به کار رفته اشاره شده است. - تعریف مفاهیم کلیدی: عفت به معنی باز ایستادن از حرام و پرهیز نمون از شهوات حرام بخصوص شهوت جنسی و امور مالی و در اصل بسنده کردن در چیزی اندک . قرآن کریم: کلام خدای متعال و تعالی است که از مصدر عزت و مقام کبریا و عظمت الهی به پیغمبر اکرم ( ص) نازل گشته و به وسیله آن راه سعادت به بشر نشان داده است. سنت: در لغت به معنای روش، رویه، آئین و شریعت آمده است. سنت در اصطلاح: قول و فعل و تقریر پیامبر اکرم ( ص) و سایر معصومین ( ع) است.

عفت درقرآن وروایات وآثارفردی واجتماعی آن یکی ازموضوعاتی است که به جهت اهمیت فراوان درتفاسیروجوامع روایی وکتب اخلاقی به آن اشاره شده است . عفت درروایات اسلامی به معنای به وجود آمدن حالتی برای نفس انسان است که اوراازغلبه یافتن شهوت حفظ کند . عفت ازفطریات و جنود عقل است که درمقابلش هتک وپرده دری که ازجنود ابلیس وجهل است قراردارد . عفت دارای سه مرتبه است که عبارت است از: مرتبه اول : مقابله با شهوت که آن خاموش کردن شهوت بامرتکب نشدن حرام وغلبه برآن است . مرتبه دوم:عفت عملی ،که علاوه برکنترل شهوت ،هریک ازاعضای بدن ازچشم وگوش وزبان وشکم را از ارتکاب به حرام بازدارد . مرتبه سوم : عفت نظری که علاوه برکنترل اعضای بدنی نسبت به گناه حتی فکرگناه نیز به ذهنش خطور نکند. قرآن درمورد عفت نگاه ،کلام ،شکم ،راه رفتن وعفاف درخانواده ،آیات صریحی دارد که بیانگراهمیت این مسئله دراسلام می باشد . برخورداری ازمقام بالا نزد خداوند ،برخورداری ازصفات نیکو ،لذت بردن ازایمان ،رهایی ازشدائد قیامت ،عزت وسربلندی ،ایجاد امنیت وآرامش اجتماعی واستحکام خانواده ازمهمترین اثرات فردی واجتماعی حفظ عفت می باشد ودرمقابل هلاکت ونابودی ،ناراحتیهای جسمی وروانی ،افزایش طلاق ،بی علاقگی به ازدواج تمایل نداشتن به کاروفعالیت ،بی غیرتی مردان ،فحشا وهدررفتن عمرومجازات اخروی ازپی آمدهای سوء بی عفتی ازدیدگاه عقل وروایات می باشد . برای حفظ وتقویت عفت وپاکدامنی می توان ازراههایی چون ،بالابردن ایمان وآگاهی ،عبرت گرفتن ،تقوا،خودشناسی ،استعاذه ،صبر،حفظ حریم دیگرا ن،ازدواج ،امربه معروف ونهی ازمنکربهره جست . امیداست که باانجام این راهکارها بتوانیم جامعه ای عفیف وپاکدامن داشته باشیم وبه دین وسیله سعادت دنیا وآخرت رانصیب خود گردانیم .