جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وجود واژه‏ هاى چند معنا و همنام در هر زبانى فهم متن را دچار مشکل مى ‏کند. از آنجا که قرآن به زبان بشرى نازل شده وجود این نوع واژه‏ ها در آن امرى اجتناب ‏ناپذیر است. قرآن پژوهان در گذشته با عنوان وجوه و نظایر و مشترک لفظى به بررسى این نوع واژگان قرآنى پرداخته ‏اند. در زبان‏ شناسى جدید بافت زبانى و فرا زبانى براى تشخیص مفهوم واژه‏ هاى هم معنى و چند معنى مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ابتدا به نقش بافت در معنى بخشى به واژه از دیدگاه زبان‏ شناسى جدید پرداخته شده سپس دو واژه همنام «بشارة» و «اغواء» در بیش از ده ترجمه فارسى قرآن مطالعه شده تا از خلال آن دقت مترجمان به نقش بافت در مفهوم واژه ارزیابى شود.

باهم­آیی وقوع دو یا چند کلمه با فاصله کوتاهی درون یک پیکره زبانی است که انتخاب هر واژه بر روی انتخاب سایر واژگان و وقوع آن­ها اثر می­گذارد. در این مقاله ابتدا تعاریف مختلف باهم­آیی بیان شده است و سپس پیشینه نسبتاً مبسوطی از این موضوع ارائه شده است. بعد از معرفی 15 رابطه معنایی مهم که به طور بالقوه می­توانند بین واژگان برقرار باشند، به بررسی واژگان باهم­آیند سوره مبارکه بقره پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، واژگانی که در متن عربی قرآن به صورت باهم­­آیند وجود دارند، استخراج شدند. سپس این 54 صورت باهم­آیند بر اساس روابط معنایی مذکور طبقه­بندی شدند. این بررسی که برای اولین بار بر روی قرآن کریم انجام می­شود، به نتایج ارزشمندی منجر شد که هیچ کدام از پژوهش­های پیشین به آن اشاره نکرده بودند. از جمله اینکه باهم­آیی می­تواند یک­سویه یا دو سویه باشد، و دیگر آن­که مترجمان برای شیواتر کردن متن مورد ترجمه خود، چند برابر بیشتر از متن اصلی از کلمات باهم­آیند استفاده می­کنند. در این پژوهش تعداد وقوع برخی از کلمات باهم­آیند قرآن به صورت اتفاقی از بین کلمات باهم­آیند انتخاب و در کل مصحف شریف شمارش شدند تا نشان داده شود کلمات باهم­آیند وقوع بالایی با هم دارند. نتیجه این­که رابطه معنایی تقابل پرکاربردترین رابطه بین کلمات باهم­آیند متن قرآن است، ضمن اینکه برخی از روابط معنایی اصلاً در کلمات مذکور مشاهده نشد. کلمات باهم­آیند استخراج شده از نظر داشتن فاصله با هم و یا نداشتن فاصله نیز مورد بررسی قرار گرفتندو نتیجه به­دست آمده نشان داد باهم­آیی بدون فاصله به میزان تقریباً 3 برابر بیشتر از باهم­آیی بافاصله در سوره بقره استفاده شده است.